Medicover
Etykieta a nazwa produktu
Często identyfikujemy szukany produkt tylko po opakowaniu. Upewnijmy się, że dla innego produktu nie zastosowano podobnego opakowania, żeby nas zmylić i abyśmy wybrali produkt konkurencji.
- Nazwa może również zawierać informację o sposobie przetworzenia produktu (np. mrożony, wędzony).
- Nazwa nie może być zastąpiona znakiem towarowym, nazwą marki czy nazwą wymyśloną do celów marketingowych.
| Pamiętaj: Zwróć uwagę na nazwę produktu – czy jest to ser, czy wyrób seropododobny, masło, czy miks tłuszczowy. Drobna różnica w nazewnictwie, ale to zupełnie inny produkt. |
Etykieta a skład produktu
Jak czytać etykiety produktów?
Składnikiem jest każda substancja (w tym dodatki), która została zastosowana do produkcji danego środka spożywczego i jest w nim nadal obecna.
Składniki produktu są podawane zgodnie z ich malejącą zawartością – im bliżej końca listy, tym mniej tego składnika w produkcie końcowym.
Składniki nie muszą być wymienione w przypadku:
- świeżych owoców i warzyw,
- w tym ziemniaków (które nie zostały poddane żadnej obróbce)
- wody gazowanej,
- octu (jeżeli nie zawiera innych dodanych składników) oraz sera,
- masła,
- fermentowanego mleka i śmietany pod warunkiem, że nie zostały dodane żadne inne składniki, np. enzymy, żywe kultury bakterii.
| Pamiętaj: Unikaj produktów spożywczych, które mają bardzo długą listę składników o nieznanych Ci nazwach oraz produktów zawierających w swoim składzie syrop glukozowo-fruktozowy, cukier, tłuszcz palmowy lub kokosowy oraz tłuszcz trans. |
Powiązane tematy: Nutri-Score, czyli jak ułatwić sobie wybór zdrowej żywności
Substancje dodatkowe z symbolem „E”
Substancje dodatkowe są dodawane do żywności ze względów technologicznych, np. by poprawić smak i wydłużyć trwałość produktu. Symbol „E” potwierdza, że substancja dodatkowa spełnia kryteria bezpieczeństwa i jest dodana do żywności tylko na poziomie niestanowiącym zagrożenia dla zdrowia konsumenta zgodnie z dostępnymi danymi naukowymi, np. glutaminian sodu (E621) i aspartam (E951). Symbolem „E” są oznaczone również dobrze znane substancje dodatkowe, np. kwasek cytrynowy, sól i karmel.
W przypadku pewnych barwników,np. tartrazyny (E102) i czerwieni Allura (E129), stwierdzono, że mogą powodować nadpobudliwość u dzieci i utrudniać im skupienie uwagi. Po ponownej ocenie bezpieczeństwa tych barwników zmniejszono ich dopuszczalną zawartość w produkcie.
Etykieta a alergeny
Każdy producent ma obowiązek informowania konsumenta o zawartości poszczególnych alergenów w produkcie. Szczegółowa lista substancji lub produktów powodujących alergie bądź reakcje nietolerancji znajduje się w odpowiednim rozporządzeniu (Załącznik 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011). Obejmują one: zboża, skorupiaki, jaja, ryby, orzeszki arachidowe, soję, orzechy, seler, gorczycę, nasiona sezamu, dwutlenek siarki i siarczyny, łubin, mięczaki i ich produkty pochodne.
Produkty, dla których nie ma obowiązku podawania wykazu składników (np. napoje alkoholowe) muszą w oznakowaniu zawierać informacje o alergenach. Zdarzyć się może, że producent pomimo wszelkich starań i zachowania ostrożności nie może wykluczyć w zakładzie możliwości zanieczyszczeń produktu innymi alergenami niż wymienione w wykazie składników. W takim przypadku na etykiecie pojawia się informacja np. „produkt może zawierać:...(np. śladowe ilości orzeszków arachidowych).”
Etykiety na produktach a osoby z nadwrażliwością pokarmową
Osoby z nadwrażliwością pokarmową muszą być szczególnie czujnymi i świadomymi konsumentami. Alergeny są wyróżnione na etykiecie produktu, ale wiele składników, które mogą być przyczyną objawów nietolerancji niestety nie.
Każda osoba stosująca dietę eliminacyjną z powodu nietolerancji lub alergii pokarmowej powinna wiedzieć, jakich produktów i/lub składników produktów spożywczych musi szukać na etykiecie i unikać.
Również należy zwracać uwagę na składniki, które mogą występować w produkcie końcowym w ilościach śladowych – mogą one nie stanowić składnika produktu, ale być obecne w innych produktach wytwarzanych na tej samej linii produkcyjnej lub w tym samym zakładzie.
| Pamiętaj: Sprawdź, czy jedzenie nie zawiera alergenu, na który jesteś uczulony. Składniki potencjalnie alergizujące, np. mleko, jaja, orzechy, zboża, są zaznaczone najczęściej pogrubieniem lub podkreśleniem. |
Skład produktów spożywczych a wartość odżywcza
Referencyjna Wartość Spożycia (RWS) oznacza wartości spożycia poszczególnych składników odżywczych w zwyczajowej diecie, które zgodnie z oszacowaniami naukowców powinny być spożywane przez przeciętnego dorosłego konsumenta w ciągu doby.
Wartość ta nie uwzględnia różnic osobniczych, np. wieku, masy ciała i poziomu aktywności fizycznej, dlatego nie powinny być traktowane jako wartości rekomendowane i dopasowane do każdego konsumenta.
Najczęściej RWS podaje się w odniesieniu do jednej porcji produktu. Celem tego systemu jest wsparcie konsumenta w kontroli spożycia składników, zwłaszcza tych w nadmiarze, np. cukru, sodu.
Wartość odżywcza umieszczona na etykiecie obejmuje informacje dotyczące wartości energetycznej produktu oraz zawartości białka, węglowodanów, tłuszczów, błonnika pokarmowego, sodu, pewnych witamin i składników mineralnych. |
Oceń wartość odżywczą produktu w za pomocą 4 prostych kroków
Jak ocenić wartość odżywczą produktu? | |
Krok 1: Sprawdź wielkość porcji | Sprawdź, jaka jest wielkość standardowej porcji proponowanej przez producenta i ile porcji danego produktu jest w jednym opakowaniu.
|
Krok 2: Sprawdź wartość energetyczną | Wartość energetyczna, potocznie nazywana liczbą kalorii (tak naprawdę kilokalorii [kcal]) zwykle najbardziej intryguje konsumentów. Informuje, ile energii dostarcza organizmowi porcja danego produktu (lub 100 g produktu).
|
Krok 3: Zwróć uwagę na składniki, których ilość powinno się ograniczyć. | Nie każdy tłuszcz i nie każdy cukier jest wrogiem. Ogranicz ilość tłuszczu nasyconego, tłuszczu trans, cholesterolu, cukru dodanego i soli, których nadmierne spożycie zwiększa ryzyko wielu chorób przewlekłych, w tym otyłości i chorób układu krążenia.
|
Krok 4: Zwróć uwagę na składniki, które są dla Ciebie wartościowe | Doceń produkty zawierające spore ilości witamin (np. witamin C, A, z grupy B) i składników mineralnych (np. żelaza, wapnia, magnezu) oraz błonnika.
|
Zbilansowana dieta dostarcza energii oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilości i proporcjach optymalnych dla funkcjonowania organizmu oraz zachowania dobrego stanu zdrowia.
Na etykiecie:
- „węglowodany” to wszelkie węglowodany, które znajdują się w danym produkcie,
- „cukry” odnoszą się tylko do cukrów prostych (monocukrów, takich jak glukoza, fruktoza) i dwucukrów (np. sacharozy, laktozy), nie dotyczą polioli (np. sorbitolu).
Etykieta a data na opakowaniu
Termin „należy spożyć do/przed końcem…” oznacza maksymalny okres, w którym producent zapewnia, że jego produkt zachowa właściwą jakość. Zawsze sprawdzaj tę datę, ale nie pomyl jej z datą produkcji.
Dla kilku grup produktów nie wymaga się podawania daty. Są to : świeże owoce i warzywa,
które nie są obrane, pokrojone ani podobnie przygotowane; różne rodzaje win i napojów o zawartości
alkoholu wynoszącej co najmniej 10 proc. objętościowo, wyroby piekarnicze lub cukiernicze spożywane zwykle w ciągu 24 godzin od wytworzenia, ocet, sól kuchenna, cukier, wyroby cukiernicze składające się prawie wyłącznie z cukrów aromatyzowanych lub barwionych, gumy do żucia i podobne produkty do żucia.
Data minimalnej trwałości jest poprzedzona jednym z dwóch sformułowań:
- Najlepiej spożyć przed…” – dla produktów łatwopsujących się, zawiera dzień-miesiąc-rok.
- „Najlepiej spożyć przed/przed końcem” – dla pozostałych produktów o dłuższym okresie przydatności do spożycia, zwykle zawiera miesiąc-rok. Produkty te można spożywać jeszcze po upływie podanej daty, jednak należy pamiętać, że mogą one nie być pełnowartościowe pod względem jakości (np. brak zapachu, odbarwienia, słaby smak, itp.).
Wskazówka: Nie powinno się spożywać produktów z grupy szybko psujących się (np. pieczywa, produktów mlecznych), po przekroczeniu ich terminu przydatności do spożycia, ponieważ może to wiązać się z ryzykiem dla zdrowia. |
Czytaj etykiety informacja o dodatkowych korzyściach
Na etykiecie producent może również umieścić informację o dodatkowych zaletach produktu, np. „niska wartość energetyczna”, „nie zawiera cukru”.
Oświadczenie żywieniowe to jakakolwiek informacja, która „stwierdza, sugeruje, daje do zrozumienia, że środek spożywczy ma szczególne wartości odżywcze ze względu na energię (wartość kaloryczną) (…) lub ze względu na wartości odżywcze (…).
| Uważaj na nieuczciwe praktyki producentów, np. olej, który „nie zawiera cholesterolu”, różni się od konkurentów na sklepowej półce wyłącznie obecnością takiej informacji, ponieważ żaden olej naturalnie nie zawiera cholesterolu. |
Etykieta a oznaczenia dodatkowe
Na etykiecie produktu może również znajdować się jedno z poniższych oznaczeń, które wyróżnia je na tle innych produktów. W Unii Europejskiej i w Polsce stosuje się wiele oznaczeń.
Producent może starać się o uzyskanie dla swojego produktu prawa do używania znaku potwierdzającego jego jakość czy szczególne cechy, np. produktu rolnictwa ekologicznego lub produktu regionalnego. Warunkiem jest spełnienie określonych wymagań stawianych tego typu produktom przez odpowiednie organy regulujące. Z chwilą uzyskania certyfikatu niezależnej jednostki certyfikującej (audyt strony trzeciej), producent uzyskuje prawo do stosowania określonego znaku na czas ważności certyfikatu.
Zdarza się, że producenci, którzy nie uzyskali stosownego certyfikatu, używają podobnego znaku graficznego, aby celowo wprowadzić konsumenta w błąd. Dlatego warto być świadomym, jak wyglądają autoryzowane oznaczenia graficzne wskazujące na posiadanie przez producentów prawa do używania takiego znaku, a jednocześnie certyfikatu poświadczającego spełnienie wymagań jakościowych stawianych tak oznaczonemu produktowi.
Poniżej stosowane znaki mogą być (grupy I, II i III po uzyskaniu certyfikatu):
- regulowane prawem europejskim (np. rolnictwo ekologiczne),
- przyznawane przez organizacje międzynarodowe (np. zrównoważone rybołówstwo),
- przyznawane przez właścicieli prywatnych systemów krajowych uznanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (np. Jakość Tradycja, System Gwarantowanej Jakości Żywności [QAFP]) za systemy jakości żywności wysokiej jakości,
- inne, które spełniają tylko określone przepisy krajowe lub są deklaratywne (np. żywność bezglutenowa).
| OZNACZENIE | WYJAŚNIENIE |
| OZNACZENIA REGULOWANE PRAWEM EUROPEJSKIM | |
Poniżej znaku graficznego musi znajdować się numer kodowy jednostki certyfikującej oraz może być dodane źródło pochodzenia surowców np. rolnictwo UE, rolnictwo PL. | Certyfikowany unijny znak rolnictwa ekologicznego potwierdza, że jest to PRODUKT ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO, czyli producent, przetwórca lub rolnik stosuje tylko środki naturalne i nie może stosować syntetycznych nawozów, organizmów genetycznie modyfikowanych, pestycydów i regulatorów wzrostu. Taka produkcja żywności nie powinna zatruwać środowiska, wspiera zdrowotność zwierząt i żyzność gleby. Produkty ekologiczne mogą być również oznaczone jako produkty BIO. |
| CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA Oznacza nazwę produktu pochodzącego z określonego regionu, miejsca lub kraju. Jakość lub cechy charakterystyczne tego produktu są wynikiem oddziaływania środowiska geograficznego, na które składają się zarówno czynniki naturalne, jak i ludzkie. Wszystkie Np. oscypek, bryndza podhalańska |
| CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE Oznacza nazwę produktu pochodzącego z określonego regionu, miejsca lub kraju, którego jakość, renoma lub inne cechy charakterystyczne są wynikiem danego pochodzenia geograficznego. Co najmniej jeden z etapów produkcji danego wyrobu musi |
| GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ Oznacza produkt, który posiada specyficzny charakter odróżniający go od podobnych produktów należących do tej samej kategorii oraz udokumentowaną, co najmniej 30-letnią tradycję i historię jego wytwarzania. Nazwa produktu powinna być sama w sobie oryginalna albo odnosić się do oryginalnych cech produktu. Np. staropolski miód pitny dwójniak, kiełbasa jałowcowa. |
| Certyfikat ZRÓWNOWAŻONEGO RYBOŁÓSTWA (MSC, ang. Marine Stewardship Council) Pomaga wskazać sprzedawców ryb i owoców morza, których połowy są prowadzone w sposób zrównoważony, czyli cechują się zminimalizowanym wpływem na ekosystem morski, wspierają inne zwierzęta morskie i nie doprowadzają do przełowienia mórz i oceanów. Certyfikat MSC dotyczy dzikich ryb i owoców morza. Każde rybołówstwo w programie musiało zostać ocenione przez niezależnych ekspertów. Więcej na temat certyfikatu MSC dowiesz się tutaj: https://www.msc.org/pl/msc-polska |
| Certyfikat ASC (ang. Aquaculture Stewardship Council) jest znakiem ZRÓWNOWAŻONEJ HODOWLI Dotyczy ryb i owoców morza pochodzących z hodowli. Oznacza, że dana ryba czy owoce morza pochodzą z hodowli, która ogranicza negatywny wpływ na środowisko.
Więcej na temat certyfikatu dowiesz się tutaj: https://www.asc-aqua.org/ |
| GLOBALG.A.P. To światowy standard dobrych praktyk rolniczych i produkcyjnych. Zapewnia konsumenta, jak jego żywność jest uprawiana czy produkowana. Stosowanie tego systemu wymaga od producentów prowadzenia dokumentu wytwarzania produktu, który obejmuje m.in. stosowane środki ochrony roślin, techniki upraw, postępowanie z odpadami, bezpieczeństwo środowiska. |
SYSTEMY KRAJOWE UZNANE PRZEZ MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI | |
| Certyfikat JAKOŚĆ TRADYCJA To oznaczanie przyznawane produktom o tradycyjnym składzie, sposobie wytwarzania i charakterze – muszą one posiadać co najmniej 50-letni rodowód. Surowce do ich produkcji pochodzą z upraw ekologicznych lub stosujących Dobrą Praktykę Rolniczą i Hodowlaną z wyłączeniem GMO. Produkty te posiadają szczególną jakość, reputację lub inne cechy odróżniające je od innych należących do tej kategorii. Więcej informacji znajdziesz na stronie: www.produktyregionalne.pl |
| Certyfikat zgodności mięsa z kryteriami SYSTEMU JAKOŚCI WIEPRZOWINY (PQS, Pork Quality System) Zapewnia wysoką jakość mięsa wieprzowego, która została potwierdzona kontrolą przez niezależną jednostkę certyfikującą. Produkcja wieprzowiny PQS musi spełniać obecnie obowiązujące kryteria dotyczące zachowania dobrostanu i zdrowia zwierząt oraz ludzi, jak również poszanowania środowiska naturalnego. Więcej informacji znajdziesz na stronie: www.polsus.pl |
| Certyfikat PROGRAMU JAKOŚCI MIĘSA (QMP, Quality Meat Program) Potwierdza wysoką jakość mięsa wołowego. Szczególną uwagę w tym systemie zwraca się na dobrostan zwierząt, ochronę środowiska naturalnego, wpieranie bezpiecznej produkcji i dobrej jakości wołowiny do celów kulinarnych. Więcej informacji na stronie: www.pzpbm.pl |
| Certyfikat SYSTEMU GWARANTOWANEJ JAKOŚCI ŻYWNOŚCI (QAFP, Quality Assurance for Food Products) To multiproduktowy system jakości żywności, zwraca uwagę na dobrostan zwierząt, ochronę środowiska naturalnego, wspieranie zdrowia konsumentów i uzyskiwanie wysokiej jakości mięsa. Produkty oznaczone symbolem QAFP są bezpieczne i wysokiej jakości.
Więcej informacji na stronie: www.upemi.pl |
| Certyifkat INTEGROWANEJ PRODUKCJI ROŚLIN Oznacza, że producent prowadzi produkcję roślin z zastosowaniem integrowanej ochrony roślin oraz wykorzystuje postęp techniczny i biologiczny w uprawie i nawożeniu, ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia ludzi i zwierząt oraz ochrony środowiska. |
POZOSTAŁE OZNACZENIA SPEŁNIAJĄCE PRZEPISY KRAJOWE LUB DEKLARYTYWNE | |
| Licencjonowany symbol przekreślonego kłosa potwierdza, że PRODUKT jest BEZGLUTENOWY. Jest to produkt, któremu osoba będąca na diecie bezglutenowej może w 100% zaufać.
Uważaj na inne oznaczenia przypominające ten symbol, ale niebędące znakiem licencjonowanym i niedające pewności, że produkt jest bezglutenowy (czyli zawiera poniżej 20 miligram glutenu na kilogram). Więcej informacji na temat produktów bezglutenowych oraz ich pełny wykaz znajdziesz tutaj: https://celiakia.pl/przekreslony-klos/wykaz-produktow-bezglutenowych/ |
| Produkty ze znakiem jakości PRODUKT POLSKI są wyprodukowane z surowców wytworzonych na terenie Polski. „W przypadku produktów przetworzonych dopuszcza się użycie importowanych składników w ilości do 25 proc. masy tych produktów, pod warunkiem, że takie składniki nie są wytwarzane w kraju.” Więcej informacji znajdziesz stronie: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/produkt-polski1 |
| POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ To znak jakości, który wskazuje na wysoką i stabilną jakość produktu. Jest przyznawany tylko produktom przedsiębiorców działających na terenie Unii Europejskiej. Więcej informacji na stronie: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/poznaj-dobra-zywnosc |
| 1 stycznia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie regulujące oznaczenia produktów wolnych od genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO), które miało na celu ich ujednolicenie. „BEZ GMO” To znak graficzny stosowany w przypadku żywności pochodzenia roślinnego, żywności wieloskładnikowej nie zawierającej więcej niż jednego składnika pochodzenia zwierzęcego oraz pasz, wolnych od GMO.
„WYPRODUKOWANE BEZ STOSOWANIA GMO” To znak graficzny, który dotyczy żywności pochodzenia zwierzęcego i wieloskładnikowej, zawierającej składniki pochodzenia zwierzęcego, wolnej od GMO. |
Referencje:
- Dyrektywa Rady z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odzywczej środków spożywczych (90/496/EWG).
- Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 amrca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…).
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności.
- Stróżyk A. Pachocka L. The role of nuts consumption in the primary and secondary prevention of type 2 diabetes. Clinical Diabetology 2017, 6(1): 26-33.
- https://www.pfpz.pl/index/?id=3f7f7794da20d537bf1da2e615ce82e5 (dostęp: 27.05.2020 r.).
- https://celiakia.pl/przekreslony-klos/wykaz-produktow-bezglutenowych/ (dostęp: 27.05.2020 r.).
- https://www.msc.org/pl/msc-polska (dostęp: 27.05.2020 r.).
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jak wybierać produkty rolnictwa ekologicznego, poradnik dla konsumentów. Warszawa, wrzesień 2016 r.
- https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/oznaczenia-geograficzne/oznaczenia-geograficzne-w-systemie-wspolnotowym (dostęp: 27.05.2020 r.).
- https://www.polsus.pl/index.php/inicjatywy-i-projekty/system-jakosci-wieprzowiny-pqs-pork-quality-system (dostęp: 27.05.2020 r.).
- https://www.cobico.pl/qmp (dostęp: 27.05.2020 r.).
- https://www.cobico.pl/qafp (dostęp: 27.05.2020 r.).
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację Produkt polski z dnia 16 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz.2148).
- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/produkt-polski1 (dostęp: 04.06.2020 r.).
- https://certyfikacja.co/certyfikacja-global-g-a-p/ (dostęp: 04.06.2020 r.).
- http://www.produkty-tradycyjne.pl/certyfikat-jakosc-tradycja (dostęp: 04.06.2020 r.).
- https://www.cobico.pl/jakosc_tradycja (dostęp: 04.06.2020 r.).
- https://www.cobico.pl/integrowana_produkcja_roslin (dostęp: 04.06.2020 r.).
- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/spojne-znakowanie-produktow-bez-gmo (dostęp: 04.06.2020 r.).
- https://controlunion.pl/akwakultura/asc/ (dostęp: 04.06.2020 r.).
- Kawecka A. Znakowanie żywności na Jednolitym Rynku UE. Kraków, grudzień 2019.
\
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |
