Jak chronić szkliwo?

Szkliwo odgrywa bardzo ważną role polegającą na ochronie zębów przed codziennym zużyciem i starciem spowodowanym spożywaniem pokarmów oraz narażeniem na skrajne wartości temperatur. Szkliwo chroni zęby także przed erozyjnym działaniem kwasów i innych substancji chemicznych. Dodatkowo spełnia również bardzo ważną role tarczy ochronnej przed bakteriami obecnymi w jamie ustnej. To szkliwo sprawia, że gdy się uśmiechamy nasze zęby lśnią i efektownie odbijają światło.

Jakie są efekty uszkodzenia szkliwa?

Pod warstwą szkliwa znajduje się zębina, zbudowana z mnóstwa mikroskopijnych kanalików. Gdy szkliwo ściera się i jego warstwa staje się coraz cieńsza kanaliki odsłaniają się, a kiedy tak się dzieje, mogą one dopuszczać bodźce zewnętrzne do nerwów, powodując nagłe odczucie ostrego bólu, czyli tak zwanej nadwrażliwości.

Innymi skutkami uszkodzonego szkliwa są też ukruszenia, odpryśnięcia oraz drobne pęknięcia na krawędziach zębów oraz inne wyczuwalne palcem lub językiem nierówności na powierzchni zęba.

Uszkodzona, starta czy zbyt cienka warstwa szkliwa może prowadzić również do początkowej próchnicy zęba. Pierwszym objawem demineralizacji szkliwa jest biała plama, czyli wczesna postać próchnicy przedinwazyjnej, możliwej jeszcze do wyleczenia zęba poprzez remineralizację. Kolejne fazy uszkodzenia szkliwa wymagają już leczenia inwazyjnego, czyli opracowania mechanicznego przez lekarza stomatologa i założenia wypełnienia (plomby) w miejscu uszkodzenia.

Co powoduje uszkodzenie szkliwa?

Uszkodzenia szkliwa mogą być spowodowane przez:

• kwasy produkowane przez bakterie, znajdujące się w płytce nazębnej
• słodkie napoje gazowane lub kwaśne soki owocowe
• kwaśne posiłki oraz te z dużą zawartością cukru
• refluks żołądkowo-przełykowy, zgagę, refluks kwasowy, bulimię
• suchość w jamie ustnej (nieprawidłowa ilość śliny)
• nieprawidłowe szczotkowanie zębów tzw. szorowanie w poziomie
• mycie zębów na krótko po spożyciu kwaśnego posiłku lub napoju

Jak uniknąć uszkodzenia szkliwa?

Aby uniknąć uszkodzenia szkliwa należy przestrzegać prostych zasad:

• ograniczyć spożywanie kwaśnego pożywienia i napojów, takich jak owoce cytrusowe, soki owocowe, koktajle owocowe i wino
• jeżeli spożywa się soki z owoców cytrusowych, należy pić je podczas posiłków
• nie nadużywać produktów spożywczych i napojów o wysokiej zawartości cukru, takich jak słodycze, suszone owoce i napoje gazowane
• po spożyciu kwaśnego pożywienia lub napojów należy przepłukać jamę ustną wodą
• kwaśne napoje należy pić szybko i nie przetrzymywać ich w jamie ustnej
• żuć gumę bez cukru po posiłku ale nie dłużej niż 2-3 minuty
• pić więcej wody w ciągu dnia - nasza ślina będzie wtedy rzadsza i bardziej obfita, co lepiej oczyści zęby i zneutralizuje kwasy
• nie bagatelizować takich schorzeń, jak refluks żołądkowo-przełykowy czy zgaga
• nie używać twardej szczoteczki do zębów i unikać zbyt intensywnego szczotkowania
• stosować pastę do zębów z fluorem, aby wzmocnić zęby
• należy obowiązkowo używać nitki, wykałaczki lub szczoteczek jednopęczkowych do czyszczenia przestrzeni miedzy zębowych
• stosować płyn do płukania jamy ustnej z fluorkiem, w celu dodatkowej ochrony przed erozją kwasową i próchnicą, ale nie powinno się używać płynów zawierających alkohol

Mineralizacja szkliwa

Należy jeszcze pamiętać, że fluor to nie jedyny sposób na wzmocnienie szkliwa. Jak zostało wspomniane wcześniej szkliwo zębów składa się w blisko  95 % ze składników mineralnych, które działają ochronnie oraz neutralizują działanie kwasów i wpływ bakterii. Proces tworzenia się warstwy minerałów na powierzchni szkliwa nazywamy mineralizacją. Zaczyna się ona bardzo wcześnie, już w okresie rozwoju płodowego, kiedy ma miejsce formowanie się zawiązków zębów mlecznych. Natomiast gdy minerałów ubywa jak w przypadku działania kwasów, bakterii lub przy nieodpowiedniej higienie, dochodzi do demineralizacji. Szkliwo raz uszkodzone może już się nie zregenerować. Demineralizacja jest to również pierwszy etap rozwoju próchnicy.

Dla remineralizacji szkliwa najbardziej istotne są (poza oczywiście znanym wszystkim fluorem):

• wapń - nadaje szkliwu twardość, zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy,
• fosfor i magnez – wspólnie z wapniem wspomagają remineralizację,
• żelazo - zapobiega infekcjom jamy ustnej oraz odkładaniu się płytki nazębnej,
• cynk – zapobiega rozwojowi bakterii i tworzeniu się płytki nazębnej,
• witamina D – kontroluje cały proces wchłaniania wapnia,
• witamina A -utrzymuje prawidłowy przepływ śliny.

Produkty spożywcze dobre dla szkliwa

Zdrowiu szkliwa sprzyjają również produkty nie tylko bogate w składniki odżywcze, ale również te „chrupiące”, jak warzywa i owoce wyposażone w duże ilości wody. Mogą to być jabłka, gruszki, seler naciowy, ogórek. Woda oraz naturalne włókna w nich zawarte pomagają oczyszczać zęby oraz neutralizują działanie cukrów. Dodatkowo pobudzają produkcję śliny, która wspomaga remineralizację szkliwa.

Dowiedz się więcej:

Struktura zęba (budowa zęba) 
Szkliwo zębów a kwasy. Jak przeciwdziałać kwasowej erozji szkliwa?
Nadwrażliwość zębów. Gdy boli nawet oddychanie