Homeopatia – lek czy placebo?

Homeopatia - co to jest?

Homeopatia jest niekonwencjonalną metodą terapii, która opiera się na zasadzie, że „podobne leczy się podobnym”. Termin ma grecki rodowód (homois – podobny i pathos – cierpienie) i po raz pierwszy został zastosowany w 1796 r. przez niemieckiego lekarza Samuela Hahnemanna. Do przygotowania preparatów homeopatycznych używa się substancji, które podane w większych dawkach wywołałyby takie same objawy, czyli np. choremu z gorączką podaje się rozcieńczoną substancję, powodującą gorączkę . Środki homeopatyczne przygotowuje się przez wielokrotne rozcieńczanie w proporcji: 1 część preparatu do 100 części wody (lub alkoholu). Po każdym rozcieńczeniu otrzymany roztwór jest intensywnie potrząsany, bo homeopaci wierzą w „pamięć wody” – według nich, siła środka rośnie wraz z rozcieńczaniem, połączonym z potrząsaniem. Na skutek wielokrotnego rozcieńczania preparat może nie zawierać nawet jednej cząsteczki preparatu. Preparaty homeopatyczne wytwarza się z trzech rodzajów substancji: pochodzenia roślinnego (zioła), zwierzęcego (jad owadów lub gadów) i z pierwiastków chemicznych (np. z siarki). Niektóre surowce w zwykłym stężeniu, nierozcieńczone, są silnie trujące, jednak w postaci bardzo rozwodnionej, właściwej dla homeopatii, tracą swoje właściwości toksyczne.

Homeopatia a nauka

Wraz z zainteresowaniem alternatywnymi formami leczenia homeopatia znalazła wielu zwolenników, którzy uznają ją za skuteczną, a jednocześnie bardziej naturalną dla ludzkiego organizmu niż leczenie farmakologiczne. Czy słusznie? Czy stosowanie homeopatii jest zgodne z wiedzą medyczną?

– Nie. Brak skuteczności homeopatii został wielokrotnie udowodniony, a producenci preparatów homeopatycznych nie potrafią wyjaśnić, w jakim mechanizmie, zgodnym ze współczesną wiedzą, miałyby one działać – wyjaśnia Małgorzata Kiljańska, zastępca dyrektora medycznego ds. jakości medycznej w Medicover. – Żadne badania, przeprowadzone przez naukowców niezależnych od firm produkujących preparaty homeopatyczne, nie wykazały skuteczności przyjmowania tych produktów. – Homeopatia nie ma uzasadnienia naukowego i może działać tylko jako placebo, czyli środek niezawierający substancji leczniczej. Podawanie placebo powiązane jest z efektem psychologicznym – leczę się, dbam o siebie, więc czuję się lepiej – mówi Małgorzata Kiljańska.

Czy homeopatia może być szkodliwa?

Zdaniem specjalistów, preparaty homeopatyczne nie szkodzą w sposób bezpośredni, tzn. poprzez samo ich zażycie. Natomiast mogą zaszkodzić pośrednio, ponieważ pacjent stosujący homeopatię rezygnuje zazwyczaj w tym samym czasie z leczenia zgodnego z wiedzą medyczną.

Jak tłumaczy Małgorzata Kiljańska: – Same produkty homeopatyczne nie mogą ani pomóc, ani zaszkodzić, bo po prostu nie działają. Szkodliwe natomiast może być zastępowanie skutecznego leczenia podawaniem produktów homeopatycznych. Homeopatia stosowana zamiast leczenia to yzyko utraty zdrowia, a u poważnie chorych pacjentów także i życia.

Homeopatia a stanowisko lekarzy

Skoro zatem homeopatia nie leczy, nie dziwi oburzenie środowiska lekarskiego na stawianie jej na równi z medycyną opartą na wiedzy naukowej.

Stanowisko w tej kwestii jednoznacznie wyraził Maciej Hamankiewicz, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej, w liście do wiceministra zdrowia Igora Radziewicza-Winnickiego: „Z satysfakcją przyjąłem opinię Pana Ministra na temat homeopatii, wyrażoną w wywiadzie dla tygodnika „Wprost” w dniu 28 kwietnia 2014 roku, w której nie wyobraża Pan sobie, w jaki sposób za pomocą naukowej metody medycyny można by opisać – jak Pan powiedział , „pozbawiony logiki zespół przekonań leżących u podstaw homeopatii”. W pełni podzielam Pański pogląd, że homeopatia nie leczy i nie ma żadnego znaczenia terapeutycznego. Całkowicie się zgadzam z Pańską opinią, że produkty homeopatyczne nie mają wpływu na fizjologię człowieka i na przebieg procesów chorobowych”.

Fragment listu, opublikowanego na stronie internetowej Naczelnej Izby Lekarskiej:

„Nie tylko środowisko lekarskie podnosi kwestię bezużyteczności homeopatii. Wydaje się, że zwykli pacjenci – konsumenci coraz rzadziej wierzą w skuteczność metody opartej na przekonaniu o leczniczych właściwościach preparatów homeopatycznych”.

Pisze o tym (dosadnie) prof. dr hab. Andrzej Gregosiewicz na stronie internetowej Naczelnej Izby Lekarskiej:

„Wbrew temu, co opowiadają członkowie towarzystw, stowarzyszeń i sekt, wspierani przez fanów, miłośników, cudownie wyleczonych, a także uczestników sabatów „naukowych” – Polacy okazali się narodem, który, jako pierwszy w Europie, przejrzał na oczy. Otóż, liczba sprzedawanych opakowań „leków” homeopatycznych zmniejszyła się od 2002 roku o połowę! A spadkowy trend przyspiesza”.

Oczywiście, dopóki preparaty homeopatyczne są dopuszczone do legalnej sprzedaży, nikomu nie można zabronić ich stosowania. Niemniej zanim się po nie sięgnie, warto wiedzieć, że nie działają.