Hiperprolaktynemia - przyczyny, objawy, leczenie

Hiperprolaktynemię można podzielić na:

• fizjologiczną – w czasie ciąży lub karmienia piersią, a także na skutek stresu, podczas snu, wysiłku fizycznego oraz na skutek hipoglikemii
• patologiczną – spowodowaną uszkodzeniami organicznymi (uciskiem przez guz), zaburzeniami czynnościowymi osi podwzgórzowej, polekową, w przebiegu niewydolności nerek lub wątroby albo niedoczynności tarczycy

Przyczyny hiperprolaktynemii

Przyczyną hiperprolaktynemii jest nadmierne wydzielanie prolaktyny przez przysadkę. Może ono być spowodowane różnymi czynnikami, np.: zażywanymi lekami (hiperprolaktynemia polekowa), stresem, innymi chorobami endokrynologicznymi czy guzami znajdującymi się w przysadce lub jej okolicy.

Leki, których zażywanie może być przyczyną podwyższonego stężenia prolaktyny, to m.in.:

• trójpierścieniowe leki antydepresyjne (zawierające dichlorowodorek opipramolu, imipraminę, amitryptylinę
• anksjolityki, czyli leki przeciwlękowe (zawierające meprobamat)
• leki przeciwwymiotne (zawierające metoklopramid, tietyloperazynę)
• leki hipotensyjne (zawierające metyldopę, rezerpinę, werapamil)
• leki przeciwhistaminowe (cymetydyna)
• estrogeny (leki antykoncepcyjne)
• leki przeciwbólowe (opiaty)

Prolaktyna. Tylko w marcu -15% na badania

KUP TERAZ

Objawy hiperprolaktynemii

Objawy są zróżnicowane, choroba inaczej przebiega u kobiet i mężczyzn. Do najczęstszych objawów można zaliczyć:

• u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, trądzik i nadmierne owłosienie
• u mężczyzn: impotencja i ginekomastia (powiększenie piersi)
• u obu płci: zmniejszenie libido, stany depresyjne, drażliwość, zaburzenia uwapnienia kości

Dominującym objawem, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, jest hipogonadyzm, czyli nieprawidłowość w wydzielaniu hormonów płciowych. Prowadzi on do wystąpienia najczęstszego powikłania hiperprolaktynemii – niepłodności.

Hipogonadyzm u kobiet objawiać się może rzadkimi i nieregularnymi miesiączkami, cyklami bezowulacyjnymi, obniżeniem libido, wyciekiem z brodawek piersiowych – mlekotokiem (występuje nawet u 50% chorych), wzrostem masy ciała i osteopenią. U mężczyzn może rozwinąć się niepłodność (oligozoospermia), powiększenie piersi – ginekomastia, obniżenie libido i potencji, spadek masy mięśniowej i osteopenia. W przypadku dużych guzów przysadki pojawiać się mogą objawy neurologiczne, takie jak bóle głowy czy zaburzenia widzenia.

Dowiedz się, jak zwiększyć libido u kobiet. 

Rozpoznanie hiperprolaktynemii

Hiperprolaktynemia rozpoznawana jest na podstawie stwierdzenia nadmiernego stężenia prolaktyny (>20 ng/ml u kobiet i >15 ng/ml u mężczyzn). Najczęściej do postawienia diagnozy wystarczające jest wykonanie jednorazowego oznaczenia, ale czasami potrzebne jest wykonanie tzw. profilu dobowego, czyli kilku oznaczeń w ciągu jednej doby (optymalnie co 3 godziny).

Niekiedy stosowane jest także oznaczenie prolaktyny po podaniu metoklopramidu, chociaż to badanie w chwili obecnej ma mniejsze znaczenie diagnostyczne. W przypadku wysokiego stężenia prolaktyny (powyżej 200 ng/ml) wskazane jest wykonanie badania przysadki metodą rezonansu magnetycznego w celu wykluczenia obecności guza.

Leczenie hiperprolaktynemii

Leczenie jest zależne od przyczyny powodującej zwiększone wydzielanie prolaktyny i najczęściej polega na przewlekłym przyjmowaniu leków hamujących wydzielanie tego hormonu. W niektórych przypadkach niezbędne jest leczenie chirurgiczne. W hiperprolaktynemii polekowej zwykle wystarcza zaprzestanie przyjmowania leku wywołującego to zaburzenie.

Celem leczenia farmakologicznego jest przywrócenie prawidłowej czynności gruczołów płciowych (płodności) i zmniejszenie lub stabilizacja rozmiarów guza. Operacja ma na celu dodatkowo zlikwidowanie objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego i narządu wzroku.

Leczenie farmakologiczne np. Bromergonem pozwala uzyskać normalizację stężenia prolaktyny z przywróceniem czynności gonad, a także zmniejszenie rozmiarów guza, u około 70% chorych. Leczenie powinno być kontynuowane 6-12 miesięcy po uzyskaniu prawidłowych stężeń prolaktyny.

Hiperprolaktynemia a ciąża

Nieleczona hiperprolaktynemia utrudnia, a często całkowicie uniemożliwia, zajście w ciążę. Jednak po zastosowaniu odpowiedniego leczenia szybko dochodzi do normalizacji funkcji jajników, dzięki czemu może dojść do zapłodnienia. W takiej sytuacji należy pilnie skontaktować się z lekarzem, ponieważ stosowanie leków normalizujących stężenie prolaktyny w czasie ciąży może być szkodliwe i ich przyjmowanie powinno być rozważone przez lekarza.

Rokowanie i powikłania hiperprolaktynemii

Odpowiednie leczenie hiperprolaktynemii w większości sytuacji pozwala na powrót do zdrowia.

Zapobieganie hiperprolaktynemii

Chorobie nie można zapobiec, można jedynie starać się szybko ją zdiagnozować i zacząć leczenie.