Choroby wirusowe: grypa, opryszczka, grypa żołądkowa. Leczenie

Leczenie chorób powodowanych przez wirusy nie jest sprawą tak prostą, jak mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać. W wielu przypadkach dużym wyzwaniem okazuje się nie tylko dobór leku przeciwwirusowego czy sposób jego dawkowania, ale również prawidłowe rozpoznanie infekcji. Zadania nie ułatwia niestety mnogość mitów narosłych zarówno wokół terapii, jak i objawów niektórych chorób wirusowych. Zanim sięgniemy po jakikolwiek lek przeciwwirusowy, powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w ogóle mamy do czynienia z wirusem i czy w danej sytuacji leczenie farmakologiczne jest naprawdę konieczne. Biorąc pod uwagę rodzaj i częstość objawów zgłaszanych przez pacjentów, można wyłonić trzy koronne dolegliwości, których sprawcami są wirusy – grypę, opryszczkę i tak zwaną grypę żołądkową.

Grypa

Grypa czy przeziębienie? Oto jest pytanie! Objawy tych dwóch chorób różnią się niewiele, ich przyczyny natomiast są całkowicie odmienne, a to właśnie trafna diagnoza warunkuje skuteczne leczenie. Grypa atakuje nagle, manifestując się wysoką gorączką, bólem gardła, kaszlem i bólem głowy połączonymi z dreszczami. Charakterystyczne dla tej choroby są bóle mięśni i stawów. Silny katar, tak bardzo dokuczliwy w przeziębieniu, przy grypie występuje bardzo rzadko. Istotna różnica dotyczy tu czasu trwania choroby. Przeziębienie rozwija się w ciągu doby, dwóch i zazwyczaj utrzymuje kilka dni, w najgorszym przypadku dwa tygodnie. Grypa z kolei ustępuje po kilku dniach do tygodnia, ale powrót do dobrego samopoczucia po jej przebyciu może zajmować wiele następnych dni. Podsumowując, wysoka gorączka, bóle mięśni i uczucie rozbicia wskazują na to, że prawdopodobnie zaatakował nas wirus grypy.

Dowiedz się więcej o grypie: objawy, rodzaje, leczenie i grypa u dzieci >>

Ogólne zasady postępowania przy grypie

Pierwsze, o czym należy pamiętać przy grypie, to to, że antybiotyk jej nie wyleczy. W większości przypadków nie ma nawet potrzeby konsultacji z lekarzem, chyba że w celu uzyskania zwolnienia, bo z całą pewnością konieczny będzie co najmniej tygodniowy wypoczynek w domu. W trakcie infekcji powinno się dużo pić, by uniknąć odwodnienia, a także wietrzyć pomieszczenia, w których się przebywa. W razie potrzeby można wspomagać się lekami przeciwgorączkowymi i przeciwbólowymi, takimi jak paracetamol czy ibuprofen. Do leków złożonych, w postaci tabletek i saszetek, o działaniu eliminującym objawy grypy i przeziębienia należy podchodzić z dużą ostrożnością. Specyfiki te jedynie zmniejszają widoczne symptomy, natomiast nie leczą. Długotrwałe przyjmowanie tego typu środków może maskować rozwój poważniejszych infekcji, opóźniając ich rozpoznanie. Z tego też powodu, jeśli pomimo leczenia objawy nie ustępują, należy zgłosić się do lekarza. Wyróżnia się jednak pewne grupy chorych, którzy bezwzględnie, już przy pierwszych oznakach grypy, powinni się udać do gabinetu lekarskiego. Są to seniorzy po 65. roku życia, kobiety ciężarne, pacjenci z chorobami płuc, nerek i wątroby, diabetycy oraz osoby z zaburzeniami neurologicznymi i obniżoną odpornością.

Pranobeks inozyny w leczeniu grypy

Od stosunkowo niedługiego czasu w aptece można nabyć pranobeks inozyny bez recepty, na przykład w postaci preparatu Groprinosin czy Neosine. Substancja kryjąca się pod tą nazwą działa przeciwwirusowo oraz pobudza czynność układu odpornościowego. Początkowo wskazaniem do jej stosowania była opryszczka. Zalecano ją ponadto wspomagająco w infekcjach dróg oddechowych osobom z obniżoną odpornością. Kolejne badania dowodzą jednak korzystnego działania pranobeksu inozyny w grypie także u osób bez niedoboru odporności. Skraca on czas trwania infekcji i zazwyczaj jest dobrze tolerowany. Stan wykluczający jego stosowanie, oprócz uczulenia na którykolwiek ze składników preparatu, to podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi, na przykład w przebiegu napadu dny moczanowej czy zaburzeń czynności nerek.

Szczepionki przeciwko grypie

Według najnowszych wytycznych, w tym rekomendacji WHO, jedynym bezpiecznym i skutecznym sposobem zapobiegania powikłaniom po grypie jest szczepienie. Każdego roku powstaje nowa szczepionka, odpowiadająca aktualnie występującym wirusom. Powodem tego jest fakt, że wirusy powodujące grypę ulegają przemianom, co zapewnia im większe szanse na przetrwanie. Szczepić można się od momentu pojawienia się preparatów na bieżący rok (zazwyczaj we wrześniu) aż do początku listopada. Warto pamiętać, że szczepienie nie daje gwarancji uniknięcia choroby w danym sezonie. Jego celem jest „nauczenie” organizmu, jak radzić sobie z patogenem na tyle skutecznie, by wyeliminować ryzyko groźnych powikłań pogrypowych, ze śmiercią włącznie. Zgodnie z zaleceniami WHO szczepieniom przeciwko grypie powinna się poddawać możliwie największa liczba osób w danej populacji, zwłaszcza dzieci, kobiety w ciąży, seniorzy po 65. roku życia oraz pacjenci z deficytami odporności.

Opryszczka

Opryszczka ma wiele imion, między innymi zimno i febra, ale wszystkie one opisują ten sam stan, czyli bolesne zmiany na ustach i wokół nich, w postaci jednego dużego pęcherza lub skupiska kilku małych, które po krótkim czasie zaczynają się sączyć. Oprócz tego, że stanowi defekt estetyczny, często boli i utrudnia funkcjonowanie (np. jedzenie i picie). Zazwyczaj nie powoduje poważnych powikłań, bywa jednak niebezpieczna w przypadku dzieci, kobiet w ciąży i osób z niedoborem odporności.

Środki na opryszczkę do stosowania zewnętrznego

Dotychczas, spośród wszystkich dostępnych leków przeciwwirusowych, bez recepty można było kupić jedynie kremy, zawierające takie substancje jak acyklowir (np. Zovirax) czy denotywir (Vratizolin). Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że preparaty te wykazują skuteczność wyłącznie na pierwszym etapie infekcji, czyli w momencie, gdy zmiany jeszcze się nie uwidaczniają, a dopiero są zwiastowane, przez odczuwane kłucie i swędzenie. Jest to okres replikacji (namnażania się) wirusa, na którego zahamowanie wpływa lek. Kiedy ten moment mija, stosowanie kremów nic nie daje, pozostaje już tylko ograniczanie strat, czyli zasuszanie (maść cynkowa lub płyn Sonol) i przyspieszanie gojenia (plasterki typu Compeed, preparat Urgo na opryszczkę). Przy występującej opryszczce zaleca się dużo pić, unikać ostrych, słonych i bardzo gorących potraw oraz nie dotykać zmian, z wyjątkiem aplikacji środków leczniczych. Ciekawostkę stanowi fakt, że Vratizolin jest oryginalnym polskim produktem, efektem prac naszych rodzimych naukowców, a innowacyjność zawartej w nim substancji polega na jej jednoczesnym działaniu przeciwwirusowym i przeciwzapalnym. Właściwości takie wykazuje również preparat Zovirax Duo, ale tylko dzięki dodaniu sterydu (hydrokortyzonu) do podstawowego składnika.

Acyklowir na opryszczkę w tabletkach

Acyklowir w postaci tabletek jest od niedawna dostępny bez recepty. Lek ten znajduje zastosowanie w nawrotowej opryszczce warg i twarzy u osób dorosłych, u których w przeszłości rozpoznano zakażenie wirusem opryszczki. Jeśli objawy nie ustępują w ciągu pięciu dni jego przyjmowania lub jeśli epizody opryszczki powtarzają się bardzo często, konieczna jest wizyta u lekarza. W czasie terapii należy pić dużo płynów, aby uniknąć szkodliwego działania leku na nerki. Przeciwwskazaniem do stosowania acyklowiru są choroby nerek i wątroby. Warto podkreślić, że wszyscy, nawet osoby, których nie dotyczą wymienione zaburzenia, powinni unikać długotrwałego leczenia jego dużymi dawkami bez kontroli medyka.

Grypa żołądkowa

Grypa żołądkowa to częsta dolegliwość, która tak naprawdę nie ma nic wspólnego z klasyczną grypą, poza faktem, że wywołują ją wirusy. Zazwyczaj towarzyszą jej wodniste biegunki, czasem wysoka gorączka, mdłości i uczucie rozbicia połączone z bólami mięśni. Początek infekcji, podobnie jak zwykłej grypy, jest nagły, a przebieg dość intensywny. Choroba trwa 2–3 dni i zasadniczo nie ma leku, który skróciłby ten czas. To, o czym trzeba w jej trakcie pamiętać, to przede wszystkim nawadnianie. Będzie ono bardziej wydajne, jeśli zdecydujemy się na zastosowanie elektrolitów, dostępnych w aptece w postaci saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie. Warto włączyć do tego probiotyk i lekkostrawną dietę (podczas samej choroby ryż i kleiki, w kolejnych dniach gotowane mięso i delikatne zupy).

Jak widać, dysponujemy ograniczoną bronią przeciw wirusom, a najlepszą tarczą ochronną jest nasz własny układ odpornościowy. Dbajmy zatem o dobrą kondycję, właściwą dietę oraz higienę, aby wirusy miały utrudnione zadanie. A przede wszystkim nie bójmy się korzystać z osiągnięć współczesnej medycyny i szczepmy się! Szczepionki to dla naszego układu odpornościowego najpotężniejsze oręże w walce z intruzami, jakimi są wirusy.

Dawkowanie leków przeciwwirusowych

„Twój Farmaceuta” nr 14, listopad/grudzień 2017