Bostonka - choroba bostońska a choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

Nazywana bostonką choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD) to wysoce zakaźna choroba wirusowa. Występuje zwłaszcza u dzieci poniżej 10. roku życia, ale może dotyczyć także nastolatków i dorosłych.

Właściwa bostonka jest wywołana przez wirusy ECHO. Objawia się najczęściej wysypką, która najpierw pojawia się na twarzy, a następnie na szyi, klatce piersiowej i rękach. Zmiany nie występują jednak na nogach i stopach, jak w przypadku HFMD. Określenie choroba bostońska pochodzi od nazwy miasta, w którym pierwszy raz wybuchła epidemia bostonki.

Objawy bostonki

Bostonkę (Chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej) wywołują enterowirusy, najczęściej różne szczepy Coxsackie. Typowymi objawami HFMD są bolesne owrzodzenia w jamie ustnej i gardle oraz pęcherzykowa wysypka na dłoniach i stopach.

Objawy, takie jak osłabienie, brak apetytu, gorączka, kaszel, katar lub powiększone węzły chłonne, pojawiają się zarówno przy chorobie wywołanej wirusami z grupy Coxsackie, jak i ECHO.

Reasumując - pierwsze objawy bostonki (HFMD) nie są charakterystyczne. Najczęściej występują:

• gorączka,
• ból gardła,
• urata apetytu,
• ogólne złe samopoczucie.

W 1-2 dni po wystąpieniu gorączki, pojawiają się – typowe dla bostonki – bolesne zmiany na:

• języku,
• podniebieniu,
• dziąsłach,
• wewnętrznej stronie policzków.

Po kolejnym dniu można zaobserwować:

• pęcherzykową wysypkę na dłoniach,
• pęcherzykową wysypkę na stopach,
• czasem także pęcherzykową wysypkę na pośladkach i w okolicy narządów płciowych.

Bostonka u dziecka

W naszym klimacie bostonka u dziecka ma zazwyczaj łagodny przebieg. Ustępuje bez konsekwencji po mniej więcej 7-10 dniach. Natomiast u dorosłych może mieć cięższy przebieg i wiązać się z powikłaniami.

Na ostrzejszą infekcję i komplikacje narażone są także osoby z obniżoną odpornością.

Ile trwa bostonka?

Okres wylęgania wynosi od 3 do 5 dni. Bostonka jest najbardziej zakaźna w pierwszym tygodniu, ale chory może zarażać jeszcze przez kilka tygodni po ustąpieniu objawów, ponieważ wirus jest nadal obecny w jego kale i ślinie.

U niektórych osób choroba przebiega bezobjawowo. Pomimo braku symptomów, chorzy ci również zarażają.

Zarażenie bostonką

Bostonka należy do tzw. chorób brudnych rąk. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową lub poprzez kontakt z wydzielinami dróg oddechowych. Powodem zakażenia bostonką mogą być:

• nieumyte ręce,
• powierzchnie zanieczyszczone wirusem (np. zabawki, blaty, klamki),
• ślina,
• plwocina,
• śluz z nosa,
• płyn z pęcherzyków wysypki,
• kał (kontakt może nastąpić np. przy zmianie pieluszki),
• kropelki rozpylane w powietrzu podczas kaszlu lub kichania,
• bliski kontakt z osobą chorą, np. przytulanie.

Jak się nie zarazić bostonką?

Przebycie bostonki nie zapewnia odporności, gdyż chorobę wywołują różne wirusy. Przeciw bostonce nie ma też szczepionki. Naukowcy pracują jednak nad opracowaniem preparatów, które w przyszłości pomogą zapobiegać chorobie.

Środki ostrożności, które mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia bostonką to:

• częste i dokładne mycie rąk wodą z mydłem, zwłaszcza po zmianie pieluszki i wyjściu z toalety,
• czyszczenie i dezynfekcja wspólnie użytkowanych miejsc, powierzchni i przedmiotów (w przedszkolach do takich przedmiotów należą np. zabawki),
• unikanie dzielenia z osobą chorą naczyń, sztućców czy innych przedmiotów, na których może znajdować się ślina,
• unikanie dotykania wysypki,
• ograniczenie kontaktu z osobą chorą (należy unikać przytulania i całowania chorego dziecka; chorzy nie powinni uczęszczać do żłobka, przedszkola, szkoły czy pracy).

Na czym polega leczenie bostonki?

Leczenie bostonki polega na łagodzeniu objawów, przede wszystkim przy pomocy:

• leków przeciwbólowych, także w formie płynów do płukania jamy ustnej czy aerozoli,
• leków przeciwgorączkowych,
• środków odkażających zmiany skórne,
• leków przeciwhistaminowych.

W niektórych przypadkach zaleca się suplementację witaminą A. W bostonce należy także zwracać uwagę na odpowiednie nawodnienie i odżywienie organizmu.

Bostonkę najczęściej leczy się w warunkach domowych. Leczenie szpitalne wymagane jest w rzadkich przypadkach. Antybiotyki są nieskuteczne, ponieważ jest to infekcja wirusowa, a nie bakteryjna.

Diagnostyka bostonki

Bostonka diagnozowana jest na podstawie:

• wywiadu medycznego,
• obserwacji objawów,
• wieku pacjenta.

W celu potwierdzenia rozpoznania bostonki, lekarz może dodatkowo zlecić badania laboratoryjne krwi, wymaz z gardła lub kału.

Kto choruje na bostonkę?

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na bostonkę to przede wszystkim:

• wiek - bostonka występuje najczęściej u dzieci w wieku 2–5 lat;
• przebywanie w dużych skupiskach ludzi - najbardziej narażone na zachorowanie są dzieci uczęszczające do żłobków, przedszkoli lub szkół. Ogniska choroby wybuchają także na koloniach czy wczasach;
• pora roku - w klimacie umiarkowanym, a więc także w naszym kraju, do zwiększenia liczby zachorowań dochodzi przede wszystkim latem i jesienią;
• nieefektywne higiena - np. zbyt rzadkie mycie rąk;
• obniżona odporność.

Bostonka w ciąży

Informacje dotyczące wpływu bostonki na płód są ograniczone. Uważa się, że choroba u ciężarnej nieznacznie zwiększa ryzyko poronienia w ciągu pierwszych 3 miesięcy ciąży i może spowodować wystąpienie bostonki u noworodka.

Tego rodzaju zakażenia są rzadkie, ale mogą być bardzo groźne dla dziecka. Niektórzy eksperci uważają również, że bostonka w ciąży skutkuje wrodzonymi wadami serca.

Warto dodać, że bostonka to przede wszystkim choroba wieku dziecięcego, tak więc ryzyko zachorowania w ciąży nie jest wysokie. Najbardziej narażone na zakażenie są przyszłe mamy, które mają pod opieką dziecko uczęszczające do żłobka, przedszkola czy szkoły. W przypadku zachorowania malucha, ciężarnym zaleca się skrupulatne przestrzeganie środków ostrożności, o których piszemy poniżej.

Powikłania bostonki

Najczęstszym powikłaniem bostonki jest odwodnienie, które wiąże się z faktem, że zmiany w jamie ustnej utrudniają przełykanie. Aby zapobiec odwodnieniu, należy często podawać dziecku małe ilości płynu.  

Następstwem bostonki bywa też wtórna infekcja bakteryjna skóry. Może do niej dojść w przypadku rozdrapania wysypki.

Inne powikłania choroby bostońskiej to:

• wirusowe zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie mózgu,
• powikłania ze strony serca i płuc.

Co jeść przy bostonce?

Niektóre pokarmy i napoje mogą dodatkowo podrażniać – i tak już bolesne – zmiany chorobowe na języku, w gardle i jamie ustnej. Dlatego osoba chora na bostonkę powinna unikać:

• ostrych lub słonych potraw,
• dań wymagających długiego przeżuwania,
• owoców cytrusowych,
• napojów owocowych,
• napojów gazowanych.

Zaleca się natomiast ssanie kostek lodu oraz picie zimnej wody, mleka i napojów mlecznych.

Podczas bostonki można sobie również pozwolić na sorbet lub lody. Te ostatnie nie tylko przynoszą dzieciom pewną ulgę w bólu. Mogą być także wsparciem psychologicznym jako „specjalne smakołyki”.