Bostonka - choroba bostońska a choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

Nazywana bostonką choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD) to wysoce zakaźna choroba wirusowa. Występuje zwłaszcza u dzieci poniżej 10. roku życia, ale może dotyczyć także nastolatków i dorosłych.

Właściwa bostonka jest wywołana przez wirusy ECHO. Objawia się najczęściej wysypką, która najpierw pojawia się na twarzy, a następnie na szyi, klatce piersiowej i rękach. Zmiany nie występują jednak na nogach i stopach, jak w przypadku HFMD. Określenie choroba bostońska pochodzi od nazwy miasta, w którym pierwszy raz wybuchła epidemia bostonki.

Objawy bostonki  (HFMD)

Bostonkę (chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej) wywołują enterowirusy, najczęściej różne szczepy Coxsackie. Typowymi objawami HFMD są bolesne owrzodzenia w jamie ustnej i gardle oraz pęcherzykowa wysypka na dłoniach i stopach.

Objawy, takie jak osłabienie, brak apetytu, gorączka, kaszel, katar lub powiększone węzły chłonne, pojawiają się zarówno przy chorobie wywołanej wirusami z grupy Coxsackie, jak i ECHO.

Reasumując - pierwsze objawy bostonki (HFMD) nie są charakterystyczne. Najczęściej występują:

• gorączka,
• ból gardła,
• urata apetytu,
• ogólne złe samopoczucie.

W 1-2 dni po wystąpieniu gorączki, pojawiają się – typowe dla bostonki – bolesne zmiany na:

• języku,
• podniebieniu,
• dziąsłach,
• wewnętrznej stronie policzków.

Po kolejnym dniu można zaobserwować:

• pęcherzykową wysypkę na dłoniach,
• pęcherzykową wysypkę na stopach,
• czasem także pęcherzykową wysypkę na pośladkach i w okolicy narządów płciowych.

Bostonka u dziecka

W naszym klimacie bostonka u dziecka ma zazwyczaj łagodny przebieg. Ustępuje bez konsekwencji po mniej więcej 7-10 dniach. Natomiast u dorosłych może mieć cięższy przebieg i wiązać się z powikłaniami.

Na ostrzejszą infekcję i komplikacje narażone są także osoby z obniżoną odpornością.

Ile trwa choroba dłoni, stóp i jamy ustnej?

Okres wylęgania wynosi od 3 do 5 dni. Bostonka jest najbardziej zakaźna w pierwszym tygodniu, ale chory może zarażać jeszcze przez kilka tygodni po ustąpieniu objawów, ponieważ wirus jest nadal obecny w jego kale i ślinie.

U niektórych osób choroba przebiega bezobjawowo. Pomimo braku symptomów, chorzy ci również zarażają.

Zarażenie bostonką

Bostonka należy do tzw. chorób brudnych rąk. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową lub poprzez kontakt z wydzielinami dróg oddechowych. Powodem zakażenia bostonką mogą być:

• nieumyte ręce,
• powierzchnie zanieczyszczone wirusem (np. zabawki, blaty, klamki),
• ślina,
• plwocina,
• śluz z nosa,
• płyn z pęcherzyków wysypki,
• kał (kontakt może nastąpić np. przy zmianie pieluszki),
• kropelki rozpylane w powietrzu podczas kaszlu lub kichania,
• bliski kontakt z osobą chorą, np. przytulanie.

Jak się nie zarazić bostonką (chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej)?

Przebycie bostonki nie zapewnia odporności, gdyż chorobę wywołują różne wirusy. Przeciw bostonce nie ma też szczepionki. Naukowcy pracują jednak nad opracowaniem preparatów, które w przyszłości pomogą zapobiegać chorobie.

Środki ostrożności, które mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia bostonką to:

• częste i dokładne mycie rąk wodą z mydłem, zwłaszcza po zmianie pieluszki i wyjściu z toalety,
• czyszczenie i dezynfekcja wspólnie użytkowanych miejsc, powierzchni i przedmiotów (w przedszkolach do takich przedmiotów należą np. zabawki),
• unikanie dzielenia z osobą chorą naczyń, sztućców czy innych przedmiotów, na których może znajdować się ślina,
• unikanie dotykania wysypki,
• ograniczenie kontaktu z osobą chorą (należy unikać przytulania i całowania chorego dziecka; chorzy nie powinni uczęszczać do żłobka, przedszkola, szkoły czy pracy).

Na czym polega leczenie bostonki (HFMD)?

Leczenie bostonki polega na łagodzeniu objawów, przede wszystkim przy pomocy:

• leków przeciwbólowych, także w formie płynów do płukania jamy ustnej czy aerozoli,
• leków przeciwgorączkowych,
• środków odkażających zmiany skórne,
• leków przeciwhistaminowych.

W niektórych przypadkach zaleca się suplementację witaminą A. W bostonce należy także zwracać uwagę na odpowiednie nawodnienie i odżywienie organizmu.

Bostonkę najczęściej leczy się w warunkach domowych. Leczenie szpitalne wymagane jest w rzadkich przypadkach. Antybiotyki są nieskuteczne, ponieważ jest to infekcja wirusowa, a nie bakteryjna.

Diagnostyka bostonki

Bostonka diagnozowana jest na podstawie:

• wywiadu medycznego,
• obserwacji objawów,
• wieku pacjenta.

W celu potwierdzenia rozpoznania bostonki, lekarz może dodatkowo zlecić badania laboratoryjne krwi, wymaz z gardła lub kału.

Kto choruje na bostonkę?

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na bostonkę to przede wszystkim:

• wiek - bostonka występuje najczęściej u dzieci w wieku 2–5 lat;
• przebywanie w dużych skupiskach ludzi - najbardziej narażone na zachorowanie są dzieci uczęszczające do żłobków, przedszkoli lub szkół. Ogniska choroby wybuchają także na koloniach czy wczasach;
• pora roku - w klimacie umiarkowanym, a więc także w naszym kraju, do zwiększenia liczby zachorowań dochodzi przede wszystkim latem i jesienią;
• nieefektywne higiena - np. zbyt rzadkie mycie rąk;
• obniżona odporność.

Bostonka w ciąży

Informacje dotyczące wpływu bostonki na płód są ograniczone. Uważa się, że choroba u ciężarnej nieznacznie zwiększa ryzyko poronienia w ciągu pierwszych 3 miesięcy ciąży i może spowodować wystąpienie bostonki u noworodka.

Tego rodzaju zakażenia są rzadkie, ale mogą być bardzo groźne dla dziecka. Niektórzy eksperci uważają również, że bostonka w ciąży skutkuje wrodzonymi wadami serca.

Warto dodać, że bostonka to przede wszystkim choroba wieku dziecięcego, tak więc ryzyko zachorowania w ciąży nie jest wysokie. Najbardziej narażone na zakażenie są przyszłe mamy, które mają pod opieką dziecko uczęszczające do żłobka, przedszkola czy szkoły. W przypadku zachorowania malucha, ciężarnym zaleca się skrupulatne przestrzeganie środków ostrożności, o których piszemy poniżej.

Powikłania bostonki

Najczęstszym powikłaniem bostonki jest odwodnienie, które wiąże się z faktem, że zmiany w jamie ustnej utrudniają przełykanie. Aby zapobiec odwodnieniu, należy często podawać dziecku małe ilości płynu.  

Następstwem bostonki bywa też wtórna infekcja bakteryjna skóry. Może do niej dojść w przypadku rozdrapania wysypki.

Inne powikłania choroby bostońskiej to:

• wirusowe zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie mózgu,
• powikłania ze strony serca i płuc.

Co jeść przy bostonce?

Niektóre pokarmy i napoje mogą dodatkowo podrażniać – i tak już bolesne – zmiany chorobowe na języku, w gardle i jamie ustnej. Dlatego osoba chora na bostonkę powinna unikać:

• ostrych lub słonych potraw,
• dań wymagających długiego przeżuwania,
• owoców cytrusowych,
• napojów owocowych,
• napojów gazowanych.

Zaleca się natomiast ssanie kostek lodu oraz picie zimnej wody, mleka i napojów mlecznych.

Podczas bostonki można sobie również pozwolić na sorbet lub lody. Te ostatnie nie tylko przynoszą dzieciom pewną ulgę w bólu. Mogą być także wsparciem psychologicznym jako „specjalne smakołyki”.