Badania, które każdy powinien robić

Choroby cywilizacyjne są plagą ludzkości. Możemy się przed nimi bronić, stosując profilaktykę i wykonując regularne badania kontrolne. Mamy na nie wpływ także dokonując właściwych codziennych wyborów prozdrowotnych. Wysiłek i czas poświęcony na badania oraz zwracanie uwagi na sposób życia mogą pozwolić nam cieszyć się zdrowiem i pełną sprawnością aż do późnej starości.

Czy robić badania, jeśli jest się zdrowym?

Wielu z nas, zwłaszcza gdy jesteśmy młodzi, nie przywiązuje znaczenia do diety, ćwiczeń czy regularnie wykonywanych badań kontrolnych. Wielu pacjentów jest również przekonanych, że dopiero silny ból jest powodem, dla którego warto rozważyć wizytę u lekarza.

Jak dowodzą badania, systematyczne kontrole lekarskie, jak również przestrzeganie kilku podstawowych zasad zdrowego stylu życia, pomagają uniknąć wielu poważanych chorób lub zdiagnozować je na etapie na tyle wczesnym, by, w wielu przypadkach, pozwolić na całkowite wyleczenie. Wiele powszechnych chorób cywilizacyjnych długo nie daje widocznych objawów. Można się przed nimi zabezpieczyć jedynie poprzez profilaktykę.

Profilaktyka to…

Pod często słyszanym terminem „profilaktyka” kryje się wiele działań, poprzez stosowanie których uzyskujemy wsparcie w zakresie prawidłowego rozwoju i zdrowego życia, a także wczesnego wykrywania i leczenia chorób. Możemy wyróżnić trzy poziomy profilaktyki, które wzajemnie się przenikają i uzupełniają.

– Profilaktyka pierwszorzędowa służy zmniejszeniu ryzyka wystąpienia choroby i ściśle łączy się z naszym stylem życia, czyli zdrowym odżywianiem, aktywnością fizyczną i unikaniem nałogów. Profilaktyka drugorzędowa to wczesne wykrywanie chorób w stadium jeszcze bezobjawowym, za pomocą badań przesiewowych, np.: cytologii, mammografii czy kolonoskopii. Profilaktyka trzeciorzędowa polega na odpowiednim leczeniu już wykrytych chorób, np. nadciśnienia czy cukrzycy, co zapobiega wystąpieniu powikłań – wyjaśnia lek. med. Agnieszka Motyl, specjalista medycyny rodzinnej i epidemiolog z Medicover.

Jakie choroby wykrywają badania profilaktyczne?

Standardowe działania profilaktyczne skupiają się na najpowszechniejszych schorzeniach, współcześnie dotykających pacjentów. Są to choroby przewlekłe, w tym układu krążenia, cukrzycy, choroby odtytoniowe, nowotworowe i zakaźne, a także opieka przedkoncepcyjna i nad kobietą ciężarną.

 

Warto też odróżnić profilaktykę standardową od zawodowej, realizowanej oddzielnie, w oparciu o obowiązujące przepisy medycyny pracy i skupiającej się na zagrożeniach konkretnych grup zawodowych.

Do podstawowych działań profilaktycznych, przeprowadzanych przez lekarza, pielęgniarkę bądź położną, należą wywiad i badanie przedmiotowe, pomiary (waga, wzrost, obwód pasa), badania dodatkowe, szczepienia, profilaktyczne, podawanie leków oraz poradnictwo.

Zdrowy styl życia

Olbrzymią rolę w profilaktyce odgrywa samoświadomość pacjentów. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest zrozumienie, że to od naszych codziennych wyborów zależy stan naszego zdrowia.

Stosowanie się do kilku podstawowych zasad gwarantuje zredukowanie ryzyka wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych.

Tak mówi o tym lek. med. Agnieszka Motyl:

– Pierwszą sprawą jest racjonalne odżywianie (żywność nieprzetworzona, 5 porcji owoców i warzyw, ograniczenie cukrów prostych i tłuszczów nasyconych). Drugą – unikanie dymu tytoniowego i picia alkoholu. Trzecia istotna kwestia to aktywność fizyczna, przynajmniej 30 min codziennie lub przez większość dni w tygodniu. Kolejną – utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a ostatnią – zachowywanie równowagi pomiędzy życiem prywatnym a pracą.

Prócz tego niezwykle istotne jest dbanie o regularne kontrole lekarskie, niezależnie od tego, czy cieszymy się dobrym zdrowiem, czy cierpimy na jakieś dolegliwości. Częstotliwość oraz rodzaj tych testów zależy od kilku czynników. Wymienia je lek. med. Agnieszka Motyl:

– Zakres badań profilaktycznych oraz wiek, w którym powinny być wykonane, zależy zarówno od płci, obecnego stanu zdrowia pacjenta, jak i od wywiadu rodzinnego w kierunku występowania chorób przewlekłych, w tym szczególnie nowotworowych. Co 3 lata warto po taką poradę zdrowotną udać się do lekarza rodzinnego.

Ważne badania

O jakich działaniach profilaktycznych powinni pamiętać wszyscy poważnie myślący o swoim zdrowiu pacjenci?

Corocznie należy wykonywać pomiar ciśnienia tętniczego oraz badanie fizykalne skóry, warg, jamy ustnej i gardła, węzłów chłonnych, tarczycy. Co kilka lat pomiar masy ciała i wzrostu, wyliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) oraz obwodu pasa, morfologię krwi i badanie moczu, poziom cholesterolu i glukozy w surowicy, a także ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego wg SCORE.


Więcej o badaniach przeczytasz tutaj:


Po osiągnięciu 50 lat zaleca się dodatkowe badania: badanie w kierunku raka jelita grubego (krew utajona w kale co 2 lata lub kolonoskopia co 10 lat), zaś w wieku podeszłym również densytometrię (badanie gęstości kości). Jakie badania powinno się wykonać?

Szczepienia ochronne

Warto także pamiętać o szczepieniach ochronnych, które stanowią ważną część profilaktyki poważnych chorób – Standard Profilaktyki Medicover zaleca w tej kwestii szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B), pneumokokom i meningokokom. W obowiązkowym zestawie jest również oczywiście szczepionka skojarzona przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi oraz ta przeciw ospie wietrznej. Co roku zalecamy też naszym pacjentom szczepienia przeciw grypie, które eliminują ryzyko wystąpienia groźnych powikłań po tej chorobie. Wszystkim dziewczętom polecamy natomiast szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) – wylicza lek. med. Agnieszka Motyl.

Badania dla kobiet

Zdrowie kobiet jest szczególnie ważne dla społeczeństwa. To bowiem kobiety w największym stopniu kształtują nawyki kolejnych pokoleń i przyczyniają się do promocji zdrowego trybu życia w swoich rodzinach.

Cytologia

Żadna z pań nie powinna zapominać o regularnych badaniach ginekologicznych: po osiągnięciu dojrzałości płciowej niezbędne jest badanie ginekologiczne, cytologia oraz badanie sutków przez lekarza. Zaleca się, aby każda kobieta, wykonała badanie cytologiczne nie później niż 3 lata od rozpoczęcia współżycia lub w 25. roku życia. Potem badanie powinno się wykonywać co 3 lata

Samobadanie piersi

Przez całe życie kobiety powinny samodzielnie badać też piersi pod kątem ewentualnych guzków (instruktaż powinny uzyskać od lekarza ginekologa lub położnej).

Mammografia

Powyżej 50. roku życia do listy badań profilaktycznych dodać należy mammografię. W związku ze wzrastającymi wskaźnikami zapadalności i umieralności z powodu dwóch najczęstszych nowotworów wśród kobiet w Polsce – raka piersi i raka płuc – warto również wspomnieć o tym, co możemy zrobić, aby zapobiegać tym chorobom.

– Na podstawie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem można dać wszystkim kobietom wiele rad, które pomogą zminimalizować ryzyko wystąpienia raka – mówi lek. med. Agnieszka Motyl. – Podstawowymi sprawami są unikanie palenia tytoniu i picia alkoholu (lub ograniczenie go do maksymalnie jednej porcji dziennie) oraz kontrola wagi (niedopuszczanie do powstania otyłości).

Zdrowy styl życia

Pomocna przy walce z rakiem jest codzienna aktywność ruchowa, zjadanie co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie, jak również ograniczenie spożycia produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.

Należy także unikać nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne i stosować środki ochronne przy opalaniu, szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży. Równie istotny jest udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. Nie możemy też zapominać o regularnych badaniach (cytologia, mammografia, kolonoskopia) – wyjaśnia lekarka.

Niezależnie od zdrowego stylu życia i systematycznych badań przesiewowych, warto obserwować swój organizm w poszukiwaniu objawów, które mogłyby sugerować chorobę nowotworową. Powinny nas zaniepokoić takie symptomy, jak: guzek, niegojąca się rana (także w obrębie jamy ustnej), znamię skórne, które zmienia kształt, wielkość lub kolor, nowa i powiększająca się zmiana na skórze, krwawienie (inne niż regularne krwawienie miesięczne) oraz takie przewlekłe objawy, takie jak kaszel, uporczywa chrypa, zaburzenia rytmu wypróżnienia czy niewyjaśniona utrata masy ciała.

Badania dla mężczyzn

Z danych statystycznych wynika, że mężczyźni żyją średnio o 6-8 lat krócej niż kobiety. Wynika to przede wszystkim z lekceważącego podejścia, jakie wielu panów prezentuje w stosunku do swojego zdrowia.

Tymczasem istnieje wiele typowo męskich dolegliwości, których łatwo można uniknąć, jeśli odpowiednio wcześnie zadbamy o profilaktykę.

Na co chorują mężczyźni?

Za typowo męskie uważa się: chorobę wieńcową, otyłość brzuszną, a także nowotwory układu moczowo-płciowego: rak prostaty, nerek i pęcherza moczowego.

Choroba wieńcowa

Profilaktyka chorób wieńcowych to przede wszystkim odpowiednia dieta, regularny wysiłek fizyczny oraz unikanie używek. Aby mieć pewność, że nie grozi nam zawał, należy regularnie badać stężenie cholesterolu i glukozy we krwi oraz kontrolować masę ciała i ciśnienie tętnicze krwi.

Rak prostaty

Aby długo cieszyć się dobrym zdrowiem, panowie po przekroczeniu 50. roku życia, prócz wspomnianych badań, powinni rozważyć wykonanie badania PSA z krwi. Służy ono wczesnemu wykrywaniu raka prostaty. PSA to antygen, wytwarzany przez gruczoł krokowy. Jego podwyższone stężenie we krwi może być, choć nie zawsze, sygnałem wystąpienia raka prostaty.

Niezależnie od decyzji o badaniu krwi, tym, co powinno zaniepokoić każdego mężczyznę i skłonić do konsultacji lekarskiej, jest między innymi ucisk na pęcherz, częstsze i problematyczne oddawanie moczu zarówno w dzień, jak i w nocy, oraz krew obecna w moczu.

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić, że profilaktyka to pojęcie bardzo szerokie i może zawierać w sobie właściwie wszystko, co robimy każdego dnia – nasze działania i wybory mogą albo służyć naszemu zdrowiu, albo je powoli niszczyć.

Jak we wszystkich innych aspektach życia, warto do profilaktyki podchodzić zdroworozsądkowo. Ma ona służyć wydłużeniu naszego życia i poprawie jego jakości, nie zaś być celem samym w sobie, nie należy zatem przesadzać z ilością wykonywanych badań. Lek. med. Agnieszka Motyl przestrzega też przed wykonywaniem badań o nieudowodnionej naukowo przydatności w profilaktyce chorób, takich jak badanie markerów nowotworowych.

Dowiedz się więcej

Przeczytaj na czym polega oznaczenie stężenia markerów nowotworowych >>

Zdrowie mężczyzn. Na co chorują mężczyźni?

https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/zdrowie-mezczyzn-na-co-choruja-mezczyzni,4941,n,3709

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 08.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 01.02.2024