Medicover
Obecne metody laboratoryjne pozwalają na wyizolowanie z pobranej próbki DNA lub RNA określonego wirusa, lub DNA bakterii, dzięki czemu możliwe jest potwierdzenie zakażenia u badanej osoby. Zaletą takiego badania jest to, że wykrywa małe ilości wirusa bądź wykrywa wirusa w bardzo małych próbkach.
W diagnostyce zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 wykorzystuje się, zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO): molekularny (genetyczny) – RT-PCR, polegający na sprawdzeniu, czy w danej próbce znajduje się RNA (jego materiał genetyczny) SARS-CoV-2, i testy antygenowe ‒ pozwalające na szybkie wykrycie antygenu SARS-CoV-2 (specyficznych dla koronawirusa białek, które powstają w trakcie jego namnażania się) w próbkach wymazu z nosogardła.
Spis treści:
- Testy genetyczne RT-PCR i RT-LAMP co to jest?
- Czy test RT-LAMP na koronawirusa jest dokładny?
- Kiedy wykonać test PCR na koronawirusa?
- Po jakim czasie wyniki testu genetycznego?
- Wyniki testu na koronawirusa
- Porównanie testów PCR
Testy genetyczne RT-PCR i RT-LAMP co to jest?
Obecnie dostępne są dwa rodzaje testów genetycznych wykonywanych w celu potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2: RT-PCR i RT-LAMP.
Testy genetyczne wymagają zastosowania odpowiedniej procedury diagnostycznej. Wyizolowanie materiału genetycznego jest pierwszym krokiem. SARS-CoV-2 jest wirusem RNA, dlatego w tym przypadku test będzie analizował RNA. Materiał ten jest następnie powielany w warunkach wielokrotnych zmian temperatury w teście RT-PCR lub ‒ w przypadku testu RT-LAMP (FRANKD) ‒ w stałej temperaturze.
Test RT-PCR (ang. reverse-transc.ription polymeraze chain reaction) to metoda oparta na klasycznej reakcji łańcuchowej polimerazy, charakteryzująca się wysoką czułością i precyzyjnością. Umożliwia oznaczenia ilościowe oraz jakościowe materiału genetycznego określonego patogenu w pobranym materiale, nawet przy niewielkiej wyjściowej próbce.
W teście przesiewowmFRANKD wykorzystuje się metodę RT-LAMP (od ang. reverse transc.riptase loop-mediated isothermal amplification). Pozwala on na identyfikację jednej sekwencji genetycznej (w przeciwieństwie do RT-PCR, który wykrywa dwie – tzw. test pełny).
Do wykonania obu testów niezbędne jest pobranie wymazudla testu FRANKD wymaz z nosa i gardła, dla testu PCR z nosogardzieli lub nosa i gardła, a wynik dostępny jest już następnego dnia.
Uzyskanie pozytywnego wyniku badania przesiewowego (RT-LAMP) powinno zostać potwierdzone badaniem RT-PCR.
W przypadku wystąpienia objawów grypopodobnych lub kontaktu z osobą z potwierdzoną infekcją COVID-19, należy skonsultować się z lekarzem w ramach teleporady.
Domowe testy PCR
Warto dodać, że aby wykonać test na koronawirusa metodą RT-PCR można skorzystać również ze specjalnych zestawów, pozwalających na pobranie wymazu samodzielnie w domu bez konieczności wizyty w placówce medycznej. W tym celu należy kupić odpowiedni zestaw w sklepie online, który dostarczony zostanie przez kuriera bezpośrednio do domu. Ważne, aby dokładnie przeczytać instrukcję wykonania badania oraz pobrać materiał w tym samym dniu, w którym próbka ma zostać przekazana kurierowi. Istotne jest, aby przestrzegać wszystkich zaleceń podczas pobierania wymazu i sposobu jego przechowywania, ponieważ błędy na tym etapie mogą skutkować otrzymaniem fałszywie dodatniego lub ujemnego, czy też niemożliwego do oceny wyniku.
Pacjenci, którzy decydują się na samodzielne wykonanie badania otrzymują wynik online, w systemie odbioru wyników. Instrukcja logowania jest załączona do zestawu. Istnieje również możliwość zakupienia zestawu do pobrania materiału do badania RT-PCR w domu z wizytą pielęgniarską, która prawidłowo pobierze próbkę do badania.
Czy test RT-LAMP na koronawirusa jest dokładny?
Testy RT-PCR i RT-LAMP są badaniami molekularnymi, wykonywanym w ściśle określonych warunkach laboratoryjnych. Testy RT-PCR i antygenowe są rekomendowanymi metodami potwierdzenia zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2, uznawanymi przez WHO i Państwowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne (PSSE). Test RT-PCR cechuje się wysoką czułością i swoistością, choć mogą wystąpić wyniki fałszywie negatywne (wynik ujemny testu mimo zakażenia), jeżeli ilość materiału genetycznego jest niewystarczająca lub okno czasowe na wykonanie zostaje pominięte (ok. pierwszych 2 tyg. od zakażenia). U większości osób z COVID-19 objawowym, test RT-PCR wykrywa zakażenie już pierwszego dnia wystąpienia objawów i osiąga najwyższą wartość diagnostyczną w pierwszym tygodniu od wystąpienia objawów.
RT-PCR zwykle wykrywa SARS-CoV-2 w pierwszym tygodniu wystąpienia objawów do ok. 3 tygodni. U niektórych osób z ciężkim przebiegiem SARS-CoV-2 może być wykrywalny nawet powyżej 3 tygodni. Przed wystąpieniem objawów wykrywalność może być niższa – zwykle u osób monitorowanych od momentu ekspozycji. Wyniki fałszywie negatywne testu RT-PCR pojawiają się głównie z powodu złego pobrania materiału do badania lub czasu wykonania testu (Sethuraman N. JAMA, 2020).
Z kolei test FRANKD (który wykorzystuje technikę RT-LAMP) jest metodą przesiewową, ale nie bezwzględnie respektowaną przez PSSE, dlatego wynik dodatni jest potwierdzany testem RT-PCR (zwykle jest to zawarte w koszcie badania).
W jedynym do tej pory opublikowanym badaniu brytyjskim, którym objęto zaledwie 21 pensjonariuszy domów opieki społecznej, wykazano czułość (zdolność do prawidłowego wykrywania osób z chorobą) na poziomie 80 proc., a swoistość (zdolność do prawidłowego wykrywania osób bez choroby) na poziomie 73 proc. w porównaniu z tzw. złotym standardem, czyli testem pełnym RT-PCR (Österdahl M.F. medrxiv database, April 2020).
Kiedy wykonać test PCR na koronawirusa?
Test RT-PCR w celu potwierdzenia zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 wykonywany jest w określonych sytuacjach:
- potwierdzenie zakażenia SARS-CoV-2 u osób, u których występują objawy typowe dla zakażenia (np. wysoka gorączka, duszność, suchy kaszel, utrata lub zaburzenie węchu i/lub smaku),
- potwierdzenie zakażenia po wcześniejszym uzyskaniu dodatnich wyników testu przesiewowego (FRANKD, RT-LAMP).
Co ważne, wiarygodność wyniku zależy m.in. od prawidłowego pobrania próbki materiału do badania, jak również momentu pobrania (czas wykonania testu od zakażenia/wystąpienia objawów). Wskazuje się, że największe stężenie wirusa w nosogardzieli człowieka występuje w pierwszym tygodniu od momentu wystąpienia pierwszych objawów świadczących o prawdopodobnym zakażeniu.
Badanie RT-PCR jest również metodą, dzięki której osoby zakażone koronawirusem są monitorowane, aby sprawdzić, czy choroba została już pokonana, a pacjent staje się tzw. ozdrowieńcem.
Po jakim czasie wyniki testu genetycznego?
Wyniki testu genetycznego w kierunku koronawirusa nie są dostępne od ręki, choć powoli dążą do tego laboratoria. Czas oczekiwania w dużym stopniu zależy od rodzaju badania. W przypadku testów przesiewowych FRANKD jest on dostępny zazwyczaj już w następnym dniu po przekazaniu próbki do analizy (24 h od wykonania testu), choć trwają prace nad skróceniem tego czasu.
Wykonanie testu RT-PCR wymaga nieco więcej czasu. Pacjent uzyskuje informację o zakażeniu zazwyczaj po 24 godzinach, jeżeli wymaz wykonywany był w punkcie pobrań. W przypadku testu przeznaczonego do samodzielnego pobrania wymazu w domu należy pamiętać, że testy są wysyłane do pacjenta, i następnie odbierane przez kuriera. Od momentu dostarczenia próbki do laboratorium do otrzymania wyniku czas jest taki sam, jak w przypadku standardowego badania w punkcie ‒ tj. do 48 godz., przy czym w takim wypadku wynik dostępny będzie on-line, w systemie odbioru wyników (po zalogowaniu). W przypadku pobrania materiału w domu przez pielęgniarkę czas oczekiwania na wynik wynosi do 48 godzin.
Wyniki testu na koronawirusa
Biorąc pod uwagę zaawansowanie techniki badania, wyniki testów na koronawirusa dostępne są w stosunkowo niedługim czasie. Ich interpretacja zależy od rodzaju wykonanego testu. Każdorazowo wynik powinien być skonsultowany z lekarzem.
Jeżeli uzyskano pozytywny wynik testu FRANKD, wówczas powinno się wykonać pełny test RT-PCR.
Uzyskanie dodatniego wyniku w teście RT-PCR oznacza, że osoba jest zakażona koronawirusem. Jest to wynik jednoznaczny, natomiast wynik ujemny nie wyklucza całkowicie potencjalnego zakażenia. Należy pamiętać, że zbyt wcześnie lub nieprawidłowo pobrany wymaz może dać wynik fałszywie ujemny.
Porównanie testów genetycznych
* PSSE, Państwowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne
** Aktualna cena testów na koronawirusa (stan na dzień: 14.10.2020 r.)
Źródło:
- Böger B, Fachi MM, Vilhena RO, Cobre AF, Tonin FS, Pontarolo R. Systematic review with meta-analysis of the accuracy of diagnostic tests for COVID-19 [published online ahead of print, 2020 Jul 10]. Am J Infect Control. 2020;S0196-6553(20)30693-3. doi:10.1016/j.ajic.2020.07.011
- Österdahl M.F. i wsp. Detecting SARS-CoV-2 at point of care: preliminary data comparing loop-mediated amplification (LAMP) to PCR. April 2020, https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.04.01.20047357v1.full.pdf
- Viswanathan M. i wsp. Universal screening for SARS-CoV-2 infection: a rapid review. Cochrane Systematic Review – Rapid, 15 September 2020, https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD013718/full.
- Sethuraman N, Jeremiah SS, Ryo A. Interpreting Diagnostic Tests for SARS-CoV-2. 2020;323(22):2249–2251. doi:10.1001/jama.2020.8259
