MedicoverHemoglobina jest jednym z białek krwinki czerwonej. W organizmie pełni bardzo ważną funkcję, ponieważ odpowiada za transport tlenu z płuc do każdej komórki organizmu. Oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) jest badaniem polegającym na pomiarze stężenia hemoglobiny, która występuje w połączeniu z glukozą i jest wykorzystywane przede wszystkim w monitorowaniu cukrzycy.
Spis treści:
- Co to jest hemoglobina glikowana?
- Kiedy badać hemoglobinę glikowaną?
- Przygotowanie do badania hemoglobiny
- Norma hemoglobiny glikowanej
Co to jest hemoglobina glikowana?
Stężenie hemoglobiny glikowanej oznaczane jest skrótem HbA1C. Hemoglobina pełni rolę transportową, dostarczając tlen z płuc do wszystkich komórek organizmu. We krwi występuje również glukoza, która łącząc się z hemoglobiną w procesie tzw. glikacji, prowadzi do powstania hemoglobiny glikowanej.
Jak długo się utrzymuje hemoglobina glikowana?
Tak powstały związek krąży we krwi i nie ulega rozpadowi, aż do czasu rozpadu samej krwinki czerwonej czyli aż 120 dni (czyli tyle, ile wynosi średnia długość życia krwinki czerwonej). Właściwość ta sprawia, że oznaczenie stężenia HbA1c pozwala na ocenę stężenia glukozy we krwi pacjenta w ciągu ostatnich 3 miesięcy.
Hemoglobina zawiera niewielką ilość glukozy, ale jako że krwinka czerwona jest przepuszczalna dla tego cukru prostego, to w sytuacji utrzymującej się podwyższonej glikemii, proces glikacji hemoglobiny nasila się i wzrasta stężenie HbA1c.
Kiedy badać hemoglobinę glikowaną?
Badanie hemoglobiny glikowanej wykonywane jest głównie na etapie monitorowania cukrzycy. Poza tym lekarz może również zalecić oznaczenie HbA1c w przypadku świeżo rozpoznanej cukrzycy oraz w przypadku stwierdzenia słabej kontroli stężenia glukozy we krwi na podstawie analizy samodzielnych pomiarów pacjenta.
Ocena wyników hemoglobiny glikowanej wykorzystywana jest także podczas podejmowania decyzji o zmianie leczenia, w tym włączeniu insuliny.
Badanie wykonywane jest również w celu monitorowania kontroli cukrzycy u kobiet ciężarnych. Analiza stężenia hemoglobiny glikowanej pozwala na ocenę skuteczności zastosowanego leczenia, dzięki czemu utrzymywanie HbA1c na niższym poziomie wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia niektórych powikłań cukrzycowych, np. retinopatii cukrzycowej (czyli uszkodzenia naczyń siatkówki oka związanej ze słabo kontrolowaną cukrzycą).
Utrzymywanie stężenia hemoglobiny glikowanej w zakresie normy (blisko wartości pożądanej) zmniejsza ryzyko rozwoju nefropatii, neuropatii, retinopatii i chorób sercowo-naczyniowych związanych z niekorzystnym działaniem utrzymującego się wysokiego stężenia glukozy we krwi.
Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2021 r. jednorazowe oznaczenie hemoglobiny glikowanej – wartość ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2022 roku Oznaczenia HbA1c należy wykonywać raz w roku u osób ze stabilnym przebiegiem choroby, osiągających cele leczenia. U osób nieosiągających celów leczenia lub tych, u których dokonano zmiany sposobu leczenia, należy wykonywać oznaczenia HbA1c co najmniej raz na kwartał.
Przygotowanie do badania hemoglobiny
Badanie nie wymaga ze strony pacjenta szczególnego przygotowania. Do oznaczenia stężenia hemoglobiny glikowanej pobierana jest próbka krwi żylnej. Pacjent nie musi być na czczo, choć zaleca się, by przed samym badaniem nie spożywać posiłków Jeżeli pacjent ma niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość hemolityczną lub, gdy niedawno miał krwotok, wynik badania może być fałszywie dodatni czyli wskazywać na wysokie stężenie HbA1c mimo braku zaburzeń glikemii.
Zmiana czasu i czas życia krwinek czerwonych także może mieć wpływ na wynik badania. Nieuzasadnione jest oznaczanie stężenia HbA1c częściej niż co 3 miesiące, natomiast w przypadku pacjentów ze słabo kontrolowaną cukrzycą lub po wprowadzeniu modyfikacji leczenia, wskazane wydaje się wykonywanie tego badania nawet co 3 miesiące.
Norma hemoglobiny glikowanej
Wartość hemoglobiny glikowanej odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w okresie około 3 miesięcy poprzedzających oznaczenie, przy czym około 50 proc. obecnej we krwi HbA1c powstaje w ciągu ostatniego miesiąca przed wykonaniem oznaczenia.
Wyniki badań należy skonsultować z lekarzem. Wysoka wartość HbA1c wskazuje na słabą kontrolę cukrzycy, czyli utrzymujące się wysokie stężenie glukozy mimo stosowanego leczenia, a co za tym idzie, większe ryzyko rozwoju powikłań. Przekroczenie dopuszczalnych wartości może być przesłanką do modyfikacji leczenia.
Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2017), cel leczenia cukrzycy stanowi nie przekraczanie wartości stężenia HbA1c = 7,0% (53 mmol/mol).
Przy czym cel ten powinien być dostosowany do sytuacji klinicznej pacjenta, zwłaszcza w przypadku: osób z cukrzycą typu 1, krótkotrwałą cukrzycą typu 2 albo zaawansowana chorobą z powikłaniami i/lub chorobami towarzyszącymi, jak w również w pewnych grupach, czyli u: dzieci i młodzieży, kobiet planujących bądź już będących w ciąży, a także osób starszych – wtedy ustalona wartość docelowa HbA1c może być wyższa lub niższa.
Powiązane badania
Powiązane artykuły