Żółtaczka pokarmowa (WZW A) – objawy i leczenie

Żółtaczka pokarmowa, czyli zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu A (WZW A), do niedawna było utożsamiane wyłącznie z zagranicznymi podróżami w rejony występowania choroby. Turystów i podróżników planujących wyjazd do Afryki, krajów basenu Morza Śródziemnego, do Europy Wschodniej (Rosji, Ukrainy) czy Ameryki Południowej rutynowo ostrzega się przed zachorowaniem na WZW A, zaznaczając, jak ważne jest unikanie ryzykownych zachowań i przestrzeganie higieny.
Przy WZW A bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej higieny rąk.

Żółtaczka pokarmowa w Polsce

W Polsce, jako kraju o wysokim standardzie higienicznym, dotychczas nie występowały zachorowania inne, niż związane z podróżami zagranicznymi. W 2017 roku jednak epidemiolodzy donoszą o nagłym wzroście liczby przypadków zachorowań na WZW A wśród osób, które nie wyjeżdżają w regiony dotychczas uznawane za szczególnie niebezpieczne pod względem zachorowania na żółtaczkę pokarmową.

Zakażenie żółtaczką pokarmową

Choroba brudnych rąk

Wirusowe zakażenie wątroby typu A nie bez przyczyny jest potocznie nazywane żółtaczką pokarmową lub chorobą brudnych rąk. Do zakażenia najczęściej dochodzi po spożyciu zakażonej żywności. Możliwe jest także zachorowanie niezwiązane z drogą pokarmową – przez bezpośredni kontakt z osobą chorą, kontakty seksualne, kąpiel w skażonej wodzie, czy po przerwaniu ciągłości skóry.

Kto choruje na WZW A?

Wszystkie osoby, które nie przestrzegają ogólnych zasad higieny, podejmują ryzykowne zachowania i nie są odporne na zakażenie, mogą zachorować na żółtaczkę pokarmową.

Do zachowań sprzyjających zachorowaniu na zapalenie wątroby należą:

  • Podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych –  niezabezpieczonych stosunków analnych lub oralno-analnych.
  • Spożywanie napojów i żywności z niepewnego pochodzenia, przygotowanych na ulicy tzw. „street food”, nieświeżych, niewłaściwie przyrządzonych.
  • Nieprzestrzeganie zasad higieny – mycia rąk oraz owoców i warzyw przed spożyciem.

Szczególnie ostrożne powinny być określone grupy zawodowe. Niektórzy w związku z wykonywaną pracą mogą z większym prawdopodobieństwem zakazić się wirusem WZW A. Są też grupy, które przez charakter pracy mogą przenieść zakażenie na wiele osób. Są to m.in.:

  • Kucharze, kelnerzy, osoby pracujące w zakładach produkujących żywność.
  • Wychowawcy szkolni, przedszkolni, nianie, pracownicy ośrodków wychowawczych, przedszkoli, żłobków itp.
  • Pracownicy sektora ochrony zdrowia, opiekunki w zakładach leczniczych i opiekuńczo leczniczych.
  • Pracownicy zakładów oczyszczania i kanalizacji

Objawy żółtaczki pokarmowej

Zakażenie wirusem wywołującym zachorowanie na WZW A może przebiegać bez charakterystycznych objawów, w utajeniu. Pacjent, który nie odczuwa wyraźnych dolegliwości wpływających na jego funkcjonowanie, może zarażać inne osoby, np. przygotowując wspólne posiłki.

Bezobjawowy przebieg zachorowania na żółtaczkę pokarmową zdarza się szczególnie u dzieci do 10. roku życia.  

Pacjenci, u których doszło do rozwoju postaci objawowej WZW A, mogą skarżyć się na:
  • nudności,
  • ból brzucha,
  • wymioty,  
  • biegunkę,
  • uporczywe swędzenie skóry,
  • uczucie osłabienia,
  • ból głowy,
  • ból stawów i mięśni,
  • u pacjentów obserwuje się również żółtaczkę, czyli zmianę zabarwienia skóry, błon śluzowych i gałek ocznych, zmianę koloru moczu (ściemnienie) i pojaśnienie stolca.

Zakażenie WZW A bardzo często ma łagodny przebieg i nie zagraża bezpośrednio życiu chorego. Powikłania występują rzadko i najczęściej dotyczą osób po 40. roku zycia, chorych przewlekle (np. nosicieli wirusa HIV, cukrzyków, osób po przeszczepach oraz z chorobami wątroby wywołanymi innym czynnikiem niż zakażenie wirusem WZW A).

Leczenie żółtaczki

U osób, u których nie dochodzi do rozwoju powikłań i które nie są ze względu na ogólny stan zdrowia szczególnie zagrożone konsekwencjami zakażenia, zwykle wystarczy leczenie objawowe. Leczenie takie polega na zmniejszaniu dyskomfortu, bólu, wymiotów oraz zmniejszeniu gorączki, jeśli takowa występuje . W trakcie leczenenia konieczne jest także dbanie o właściwy stan odżywienia i nawodnienia pacjenta.

Wirus WZW A

Zapobieganie WZW A

Osoby planujące podróż do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej, Europy Wschodniej czy Południowej powinni zgłosić się do lekarza medycyny podróży. Poinformuje on ich o konieczności stosowania się do zaleceń profilaktycznych, w tym o szczepieniu.

Niestety w związku z występowaniem zachorowań rodzimych – czyli nie związanych z podróżami, osoby przebywające w Polsce są również potencjalne zagrożone zachorowaniem.

Aby uniknąć zakażenia wirusem WZW A:

  • Powstrzymaj się od spożywania żywności niewiadomego pochodzenia.
  • Myj ręce zawsze po skorzystaniu z toalety oraz przed rozpoczęciem posiłku.
  • Unikaj ryzykownych zachowań seksualnych.
  • Jeśli nie zostałeś dotychczas zaszczepiony przeciwko WZW A, rozważ szczepienie, zmniejszysz ryzyko zachorowania i wystąpienia powikłań.

Szczepienie na WZW A

Skuteczną i bezpieczną formą ochrony przed zachorowaniem na zapalenie wątroby typu A jest przyjęcie szczepionki. Aby szczepienie gwarantowało długotrwałą ochronę, należy przyjąć dwie dawki szczepionki w odstępie 6-12 miesięcy.

Jeśli nie chorowałeś na żółtaczkę pokarmową ani nigdy nie byłeś szczepiony, rozważ w porozumieniu ze swoim lekarzem, szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A.  

Szczepionkę można podać dorosłym i dzieciom, u których nie ma przeciwwskazań do szczepienia. O kwalifikacji do szczepienia i wyborze preparatu każdorazowo decyduje lekarz.

Okres wylęgania choroby, czyli czas jaki musi minąć od zakażenia do rozwinięcia objawów chorobowych w przypadku zakażenia WZW A, jest długi. Z tego powodu zaleca się również podanie szczepionki osobie, która miała bliski kontakt z chorym na żółtaczkę pokarmową, np. partnerem, domownikiem, członkiem rodziny itp.

Przyjęcie szczepionki nawet po kontakcie z osobą zakażoną WZW A nadal zmniejsza ryzyko rozwinięcia objawów oraz wystąpienia powikłań. Pierwszą dawkę szczepionki w takim przypadku należy podać możliwie jak najszybciej – najlepiej w ciągu 14 dni po zaobserwowaniu pierwszych objawów chorobowych u osoby, która jest źródłem zakażenia.

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 24.10.2017
Data ostatniej aktualizacji 20.09.2021