Zespół de Quervaina – objawy, diagnoza i leczenie

Zespół de Quervaina (zwany też chorobą de Quervaina) charakteryzuje się bólem w obrębie kciuka na skutek przeciążenia i powstałego w jego wyniku stanu zapalnego pochewki ścięgien mięśnia odwodziciela długiego kciuka i mięśnia prostownika krótkiego kciuka.

Przyczyny zespołu de Quervaina

Za główną przyczynę powstania zespołu de Quervaina podaje się przede wszystkim sumowanie przeciążeń i mikrourazów ścięgien mięśni kciuka.

Wyjątkowo często zdarza się to u młodych matek podczas powtarzanych ruchów podnoszenia dzieci, które skutkuje w pierwszym etapie podrażnieniem i kolejno zapaleniem pochewkowym lub pochewkowo-ścięgnistym. Stąd potoczna nazwa choroby: bolący kciuk matki. Często pierwsze objawy wywołują nieznaczny dyskomfort doprowadzając do zmian wtórnych troczka i jego zmian naprawczo-zapalnych, co objawia się jego pogrubieniem i włóknieniem. W wyniku tego procesu dochodzi do zmniejszenia przestrzeni dla ścięgien objętych stanem zapalnym, co staje się przyczyną ich blokowania.

W związku z tym, iż dysfunkcja powstaje w mechanizmie chwytania przedmiotów z jednoczesnym odwiedzeniem ręki, jej występowanie jest częste u sportowców - tenisistów, golfistów, wędkarzy, jak również u pracowników manualnych.

Przyczyny powstania zespołu de Quervaina mogą mieć również podłoże reumatyczne. Możliwe jest rozwinięcie się dysfunkcji w wyniku urazu, złamania w obrębie nadgarstka czy w wyniku przebytych zabiegów operacyjnych w tym obszarze.

Obecnie bardzo często dysfunkcja pojawia się u coraz młodszych ludzi w związku z nadmiernym korzystaniem z urządzeń elektronicznych XXI wieku - np. telefonów komórkowych, tabletów, konsoli do gier itd.

Objawy zespołu de Quervaina

Ból pojawia się przeważnie po promieniowej stronie nadgarstka (po stronie kciuka) w przedramieniu, stawie promieniowo-nadgarstkowym oraz kciuku. Czasami towarzyszy temu obrzęk tej okolicy i ocieplenie tkanek świadczące pośrednio o trwającym w tej okolicy stanie zapalnym. Nasilenie dolegliwości pojawia się podczas próby odwiedzenia kciuka oraz dołokciowym odchyleniu nadgarstka. Charakterystycznym objawem jest również tkliwość dotykowa opisanej wyżej okolicy.

Rozpoznanie zespołu de Quervaina

Badanie funkcjonalne

Próba Finkelsteina należy do najbardziej wrażliwych testów funkcjonalnych stosowanych podczas diagnostyki zespoły de Quervaina. Polega ona na umieszczeniu kciuka w zaciśniętej pięści i kolejno odchyleniu nadgarstka w stronę łokciową. Ból w stawie nadgarstkowym oraz kciuka przemawia za stwierdzeniem stanu zapalnego pochewki ścięgnistej pierwszego przedziału prostowników nadgarstka.

Próba Finkelsteina - ćwiczenie pozwalające wstępne rozpoznanie zespołu de Quervaina


Test Muckard polega na wykonaniu odwiedzenia dołokciowego przy wyprostowanych palcach i przywiedzionym kciuku. Za dodatni test uznaje się pojawienie się dolegliwości bólowych w obrębie wyrostka rylcowatego kości promieniowej.

Diagnostyka obrazowa

Podstawowym badaniem diagnostycznym choroby de Quervaina jest badanie USG ręki. W dwóch projekcjach: podłużnej i poprzecznej, ocenia się strukturę troczka, ścięgien oraz pochewek w celu wyeliminowania podejrzenia powstania przegrody pomiędzy mięśniem prostownikiem krótkim kciuka a mięśniem odwodzicielem długim kciuka. Kolejno w badaniu dynamicznym ocenia się zachowanie wyżej wymienionych ścięgien względem troczka oraz jego strukturę i możliwości ślizgu struktur względem siebie.

Badaniem RTG natomiast obrazuje się zmiany w obrębie wyrostka rylcowatego kości promieniowej.

Leczenie zespołu de Quervaina

Leczenie zachowawcze

W postępowaniu zachowawczym stosuje się unieruchomienie na okres 2-3 tygodni celem zmniejszenia prowokacji bólowej w stawie. Odpowiednia orteza powinna obejmować zarówno kciuk, utrzymując go w lekkim odwiedzeniu, jak i nadgarstek, w ustawieniu wyprostnym. W przypadku utrzymywania się dolegliwości bólowych wydłuża się odpowiednio czas noszenia ortezy i rozważa się alternatywne metody leczenia zachowawczego, jak wstrzyknięcie kortykosteroidów do pochewki ścięgnistej. Leczenie zespołu de Quervaina powinno być również wspomagane zabiegami z zakresu fizykoterapii, takimi jak np. ultrafonoforeza, jonoforeza, krioterapia miejscowa, pole magnetyczne, celem zmniejszenia dolegliwości bólowych, ograniczenia obrzęku oraz redukcji stanu zapalnego.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne podejmuje się, gdy metody zachowawcze zawiodły lub nie osiągnięto oczekiwanych rezultatów. Celem tej metody jest uwolnienie uwięźniętych ścięgien poprzez nacięcie troczka. Długoterminowe wyniki pooperacyjne przeważnie są zakończone sukcesem. W bardzo niewielu przypadkach dochodzi do infekcji i podrażnienia nerwu promieniowego.

Powikłania zespołu de Quervaina

Powikłania po leczeniu operacyjnym zdarzają się bardzo rzadko, niemniej główne problemy dotyczą infekcji, podrażnienia nerwu promieniowego i bardzo rzadko trudności związanych z gojeniem się blizny pooperacyjnej.

Zalecane postępowanie w zespole de Quervaina

Postępowanie w leczeniu zachowawczym

W postępowaniu zachowawczym poza unieruchomieniem, fizykoterapią i farmakoterapią stosuje się również zabiegi z zakresu terapii tkanek miękkich, zabiegi z użyciem taśm kinesiotaping oraz w okresie zmniejszonych dolegliwości bólowych terapię manualną celem przywrócenia prawidłowej ruchomości w stawach kciuka i nadgarstka.

Postępowanie po zabiegu operacyjnym

Po zabiegu operacyjnym występuje konieczność noszenia ręki na szynie dostosowanej przed zabiegiem chirurgicznym. Do ok. 6 tygodni nie zezwala się na pełne korzystanie z kończyny i jej obciążanie, możliwe jest jedynie wykonywanie ćwiczeń oporowych zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 13.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 01.04.2022