WZW A - ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A

WZW A to zakaźna choroba wątroby wywołana przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Na świecie notuje się ok. 1,4 miliona przypadków ostrego WZW A rocznie. W Europie przeciwciała świadczące o przebytym zakażeniu HAV występują u 7 proc. dzieci do 15. roku życia i u 70 proc. osób dorosłych. W Polsce rozpoznaje się kilkadziesiąt zakażeń rocznie, a większość z nich występuje u osób, które podróżowały na tereny częstego występowania tej choroby.
Ostre WZW A czyli wirusowe zapalenie wątroby typu A

Przyczyny WZW A

Przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu A jest zakażenie wirusem HAV.

Do zakażenia HAV dochodzi najczęściej drogą pokarmową, przez:

  • zanieczyszczoną wodę,
  • produkty spożywcze,
  • brudne ręce.

Możliwe jest również zakażenie podczas stosunku płciowego (zwłaszcza homoseksualnego) oraz drogą krwi, np. poprzez używanie tych samych igieł i strzykawek przez narkomanów.

Wirus jest wydalany z kałem przez 1-2 tygodnie przed wystąpieniem objawów oraz około 1 tygodnia po nich. Do zniszczenia wirusa dochodzi w chlorowanej wodzie oraz po 20 minutach w temperaturze 100ᵒC.

Czynniki ryzyka zakażenia wirusem HAV:

  • bliski kontakt z chorym, a zwłaszcza wspólne mieszkanie
  • częsty kontakt z dziećmi chodzącymi do żłobka lub przedszkola
  • podróż na obszary częstego występowania WZW A: Afryka, Azja, kraje basenu Morza Śródziemnego, kraje Bliskiego Wschodu, Ameryka Środkowa i Południowa
  • spożywanie surowych owoców morza, zwłaszcza skorupiaków i ostryg
  • homoseksualne stosunki płciowe między mężczyznami
  • praca przy usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz konserwacji służących do tego urządzeń

Objawy WZW A

WZW A najczęściej przebiega bezobjawowo.

Mogą się jednak pojawić objawy niestrawności:

Czasami pojawiają się również objawy grypopodobne:

  • męczliwość,
  • bóle mięśni i stawów.

Zazwyczaj obecne też jest nieznaczne powiększenie wątroby.

U dorosłych i osób starszych przebieg choroby często jest ciężki i może wymagać hospitalizacji.

WZW A - wirus HAV infekuje jelito

Ze względu na dominujące objawy WZW A można podzielić na pięć rodzajów:

  • postać bezobjawową (występuje najczęściej)
  • postać z żółtaczką trwającą do 8 tygodni
  • postać cholestatyczną z żółtaczką trwającą do 10 tygodni
  • postać nawracającą, kiedy to po przerwie trwającej ok. 4-5 tygodni dochodzi do drugiego rzutu choroby
  • ostra niewydolność wątroby (występuje bardzo rzadko)

W postaci z żółtaczką pojawia się:

  • zażółcenie skóry,
  • zażółcenie oczu,
  • ściemnienie moczu,
  • rozjaśnienie stolca.

W postaci cholestatycznej pojawia się dodatkowo świąd skóry.

Rozpoznanie WZW A

Do postawienia diagnozy konieczne jest oznaczenie przeciwciał IgM w surowicy, których obecność świadczy o świeżym zakażeniu. Przeciwciała IgM utrzymują się do 4-6 miesięcy po zakażeniu.

Z czasem są zastępowane przez przeciwciała IgG, które pozostają w organizmie do końca życia i są dowodem na przebyte zakażenie oraz nabycie odporności.

W badaniach laboratoryjnych wykonanych podczas zapalenia wątroby stwierdza się zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, przede wszystkim aminotransferazy alaninowej, w skrócie ALT i ALAT.

Leczenie WZW A

Nie ma leczenia przyczynowego, a jedynie objawowe, które stosuje się w przypadkach o ciężkim przebiegu, zazwyczaj wymagających również pobytu w szpitalu.

Podstawowym celem leczenia jest utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia i nawodnienia chorego. W ciągu tygodnia od wystąpienia objawów chory nie powinien przygotowywać posiłków dla innych oraz powinien powstrzymać się od aktywności seksualnej – dzięki temu zminimalizuje ryzyko zakażenia innych ludzi.

Podczas choroby oraz w trakcie rekonwalescencji chory powinien dużo odpoczywać i ograniczyć aktywność fizyczną.

WZW A - dieta

Dieta powinna być lekkostrawna i odpowiednia do zapotrzebowania energetycznego. Ważnym elementem jest bezwzględne unikanie spożywania alkoholu w czasie leczenia i znaczne jego ograniczenie do pół roku po zakończeniu leczenia.


Dowiedz się więcej o diecie przy chorobach wątroby. Przykładowy jadłospis, co jeść, czego należy unikać?


W trakcie choroby i rekonwalescencji chory powinien unikać przyjmowania leków bez recepty, ziół, suplementów diety oraz leków wywołujących cholestazę (np. paracetamol, kwas acetylosalicylowy, amoksycylina z kwasem klawulanowym, metyldopa, diklofenak) bez zalecenia lekarskiego.

Badania w trakcie leczenia WZW A

Podczas ostrej fazy zakażenia chory powinien być co tydzień poddawany dokładnemu badaniu lekarskiemu i ocenie układu krzepnięcia, a co miesiąc oznaczeniu aktywności enzymów wątrobowych, przede wszystkim aminotransferazy alaninowej.

Badania te powinny być wykonywane do momentu uzyskania wyników zgodnych z normą.

WZW A - rokowanie i powikłania

Rokowanie przy WZW A

Czas trwania choroby rzadko przekracza 3 miesiące. W tym okresie u niektórych pacjentów może dochodzić do nawrotów objawów.

W przypadku niepowikłanego WZW A pełny powrót do normalnej aktywności życiowej następuje do 6 miesięcy od wystąpienia objawów.

U osób niedożywionych, chorujących na przewlekłe choroby wątroby lub w wieku powyżej 50. roku życia choroba może mieć cięższy przebieg i wiązać się z koniecznością hospitalizacji.

Z kolei chorzy powyżej 40. roku życia są obarczeni 20-krotnie większym ryzykiem zgonu z powodu pojawienia się ostrej niewydolności wątroby niż osoby młodsze.

WZW A w trakcie ciąży

Zakażenie wirusem HAV nie wpływa na przebieg ciąży i nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Ważne jest, aby chory rodzic dbał o odpowiednią higienę rąk i nierozprzestrzenianie wirusa w otoczeniu.

Zakażenie HAV nie wywołuje przewlekłego zapalenia wątroby i pozostawia trwałą odporność (o której świadczy obecność specyficznych przeciwciał klasy IgG). Nie ma nosicielstwa HAV, ponieważ wirus jest całkowicie eliminowany z organizmu.

WZW A nazywa się również chorobą brudnych rąk

Powikłania przy WZW A

Bardzo rzadko (w ok. 0,2 proc. przypadków) dochodzi do ostrej niewydolności wątroby. Szczególnie zagrożone tym powikłaniem są chorzy powyżej 50. roku życia, cierpiący na przewlekłe choroby wątroby oraz osoby niedożywione lub z niedoborem odporności.

Inne, również bardzo rzadko występujące powikłania WZW A to:

Zapobieganie WZW A

Podstawową metodą zapobiegania zakażeniom HAV jest utrzymywanie wysokiego standardu higieny oraz szczepienie.

Szczepionka szczególnie zalecana jest osobom, które wybierają się w podróż do miejsc częstego występowania WZW A:

  • Afryka,
  • Azja,
  • kraje Bliskiego Wschodu,
  • Ameryka Środkowa i Południowa,
  • kraje basenu Morza Śródziemnego,
  • kraje wschodniej Europy,
  • Rosja.

Szczepienie polega na podaniu dwóch dawek w odstępie 6-12 miesięcy, przy czym ochronne miano przeciwciał pojawia się już w 2-4 tygodnie po zaaplikowaniu pierwszej dawki. Po podaniu drugiej dawki skuteczność szczepienia wynosi prawie 100 proc., a ochrona trwa do końca życia (przynajmniej 25 lat).

Zalecane postępowanie w przypadku WZW A

Jeżeli zachorowałeś na WZW A:

  • Przestrzegaj zaleceń lekarza, szczególnie w odniesieniu do diety – ułatwi to twojej wątrobie walkę z wirusem i regenerację po chorobie oraz zmniejszy ryzyko wystąpienia powikłań.
  • W ciągu tygodnia od wystąpienia objawów nie przygotowuj posiłków dla innych oraz powstrzymaj się od aktywności seksualnej – dzięki temu zmniejszysz ryzyko zakażenia swoich najbliższych.
  • W czasie choroby bezwzględnie unikaj spożywania alkoholu, a do pół roku po jej zakończeniu znacznie go ogranicz – tym samym wspomożesz proces regeneracji Twojej wątroby.
  • W trakcie choroby i rekonwalescencji unikaj przyjmowania leków bez recepty, ziół, suplementów diety oraz leków wywołujących cholestazę (np. paracetamol, kwas acetylosalicylowy, amoksycylina z kwasem klawulanowym, metyldopa, diklofenak) bez zalecenia lekarskiego.

Jeżeli chcesz uniknąć zakażenia WZW A:

  • Przed wyjazdem do miejsc częstego występowania WZW A  zaszczep się – jest to najbardziej skuteczna forma zapobiegania chorobie.
  • W przypadku zachorowania na WZW A u osoby z twojego otoczenia jak najszybciej zaszczep się przeciwko WZW A. Ze względu na długi czas wylęgania się choroby, wykonanie szczepienia nawet po kontakcie z wirusem chroni przed zachorowaniem i zapobiega rozprzestrzenianiu się epidemii.

Dowiedz się więcej:

Zakażenia wirusowe przenoszone drogą pokarmową

http://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW_2012_05_09.pdf

Zagrożenia biologiczne w placówkach gastronomicznych

http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPC1-0004-0002

Wiedza pacjentów i personelu medycznego na temat wirusowych zapaleń wątroby (WZW)

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-c1a1fc6c-919c-468f-b9da-ca9566dedf38

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 24.10.2017
Data ostatniej aktualizacji 14.07.2023