Wole guzkowe tarczycy - objawy i leczenie woli guzkowych tarczycy

Wole guzkowe to jedna z częstszych chorób tarczycy, obok niedoczynności, nadczynności i choroby Hashimoto.
Wole guzkowe tarczycy jak je leczyć?

Wole guzkowe tarczycy co to jest?

Wole to powiększenie całej lub części tarczycy. W miarę powiększania się tego gruczołu mogą pojawiać się na nim guzki – stan taki nazywany jest wolem guzkowym.

Jeżeli powiększenie tarczycy lub pojawienie się guzków jest wynikiem nowotworu, choroby autoimmunologicznej1 czy zapalenia tarczycy, to przypadki takie nie są traktowane jako wole guzkowe.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że wole guzkowe ma ok. 12 proc. ludzkości, a od 2 do 10 razy częściej występuje ono u kobiet. W Polsce częstość występowania wola ocenia się na około 8 proc., a w Europie wskaźnik ten jest niższy.

Wole guzkowe tarczycy rodzaje

Wole tarczycy dzielimy ze względu na:

Umiejscowienie:

  • na szyi,
  • wyczuwalne w łuku aorty (śródpiersiowe),
  • wyczuwalne na szyi, schodzące dolnymi biegunami za mostek (wole zamostkowe).

Budowę makroskopową:

  • guzkowe - wyczuwalne guzki w gruczole,
  • miąższowe - utworzone przez miąższ tarczycy,
  • miąższowo-guzkowe - wyczuwalne guzki oraz powiększony miąższ.

Czynności:

  • wole nadczynne (hormony tarczycy wydzielane są w nadmiarze),
  • wole niedoczynne (występuje niedobór hormonów tarczycy),
  • wole obojętne (wydzielanie gruczołów tarczycy nie ulega większemu zaburzeniu).

Wole guzkowe przyczyny

Rozwój wola zależy od wielu czynników. Do najważniejszych z nich należy ilość jodu spożywanego w diecie. Niedobór jodu w diecie powoduje zmniejszenie wytwarzania głównego hormonu tarczycy – tyroksyny (T4) – co wpływa na zwiększone wydzielanie TSH przez przysadkę. TSH powoduje z kolei powiększanie się tarczycy, a później – pojawienie się w niej guzków.

Inne czynniki wpływające na powstanie wola to:

  • niektóre związki chemiczne (np. nadchlorany, azotany, flawonoidy czy glikozynolany),
  • leki (np. węglan litu, tyreostatyki, barbiturany aminoglutetymid i niektóre diuretyki),
  • niedobory selenu, żelaza i witaminy A.

Ponadto wpływ na rozwój wola mają czynniki genetyczne, a wskazuje na to częste rodzinne występowanie wola w młodym wieku.

Wole guzkowe tarczycy objawy

Często jedynym objawem wola guzkowego jest widoczne powiększenie szyi i guzki modelujące skórę szyi. Obecność wola nie musi wiązać się z zaburzeniami wydzielania hormonów, czyli nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy.

Wielokrotnie zdarza się, że wole guzkowe jest wykrywane podczas wykonywania badań z innych przyczyn, np. podczas badania przepływu krwi w naczyniach szyjnych (USG Dopplerowskie).

U niektórych chorych, ale zdarza się to rzadko, wole guzkowe powoduje ból lub ucisk innych narządów szyi. Może to być związane z szybkim powiększaniem się guzka, spowodowanym np. wylewem krwi do jego wnętrza lub rozrostem nowotworowym.

Olbrzymie wola guzkowe mogą powodować zaburzenia oddychania, związane z uciskiem na tchawicę lub przełykania, związane z uciskiem na przełyk.

Wole guzkowe tarczycy w zaawansowanym stadium

Rozpoznanie wola guzkowego

Podstawą do postawienia diagnozy wola guzkowego jest przeprowadzenie przez lekarza badania pacjenta. Podczas takiego badania lekarz może ocenić wielkość tarczycy (prawidłowa tarczyca nie powinna być wyczuwalna) oraz obecność guzków. To właśnie stwierdzenie obecności guzków w obrębie tarczycy pozwala na rozpoznanie wola guzkowego.

Dalsza diagnostyka wola guzkowego obejmuje wykonanie badania USG, które pozwala dokładnie ocenić rozmiary tarczycy i guzków. Do rozróżnienia czy guzek jest łagodny czy podejrzany albo czy jest rakiem służy biopsja aspiracyjna cienkoigłowa.

Dodatkowo każdy chory z wolem guzkowym powinien mieć oznaczone stężenie TSH. Wynik ten pozwala przydzielić chorego do jednej z grup:

  • chorzy z wolem guzkowym nietoksycznym, którzy mają prawidłową funkcję tarczycy
  • chorzy z wolem guzkowym toksycznym, którzy cierpią z powodu nadmiaru hormonów i nadczynności tarczycy

Niekiedy u chorego konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej lub tomografii komputerowej w celu oceny wola zamostkowego.

Przeczytaj: 

Wole guzkowe tarczycy rozpoznanie

Zazwyczaj wole guzkowe jest chorobą, która przebiega powoli i nie wymaga leczenia. Chory powinien być jedynie regularnie, co 9-12 miesięcy, badany przez lekarza i mieć wykonywane odpowiednie badania diagnostyczne, np. USG tarczycy lub biopsję cienkoigłową tarczycy.

Jeżeli wole guzkowe powiększy się, to stosuje się tabletki z hormonami tarczycy i ewentualnie jodkiem potasu. Leczenie chirurgiczne jest stosowane najczęściej w przypadkach dużego wola, które uciska na sąsiednie narządy lub gdy biopsja wykaże zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu tarczycy.

Rokowanie i powikłania wola guzkowego

W przypadku powolnego przebiegu choroby rokowanie jest dobre, wymagane jest jedynie systematyczne monitorowanie leczenia (wykonanie USG i biopsji tarczycy, kontrola TSH).

Najpoważniejszym powikłaniem wola guzkowego jest rozwój raka tarczycy, dlatego też niekiedy operacja tarczycy jest wskazana nawet w przypadku niewielkich guzków, gdy wynik badania biopsyjnego jest podejrzany.

Wole guzkowe tarczycy zapobieganie

Zapobiegać można jedynie powstawaniu wola guzkowego, które jest związane z niedoborem jodu (to właśnie dlatego joduje się w Polsce sól). W innych przypadkach możliwe jest jedynie postawienie wczesnej diagnozy, wdrożenie odpowiedniego leczenia i minimalizowanie wpływu choroby na życie chorego. 

1 Choroba autoimmunologiczna – choroba, w której układ odpornościowy organizmu nieprawidłowo identyfikuje własne komórki jako obce i w ramach obrony, wytwarza przeciwciała uszkadzające własne komórki.
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 13.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 21.07.2022