Łąkotki stawu kolanowego, uszkodzenie łąkotek stawu kolanowego

W kolanie znajdują się dwie delikatne półksiężycowate struktury poprawiające dopasowanie pomiędzy kością udową a kością piszczelową – to łąkotka przyśrodkowa i boczna. Jeszcze przed wojną panował pogląd, że łąkotki nie są konieczne do prawidłowego funkcjonowania kolana. Współcześnie jednak wiadomo, że odgrywają znaczną rolę.

Głównymi funkcjami, jakie spełniają łąkotki, jest bierna stabilizacja, przenoszenie obciążeń wraz z amortyzacją oraz udział w smarowaniu wewnątrzstawowym i odżywianiu chrząstki.

W swojej budowie różnią się one między sobą stopniem zaokrąglenia. Łąkotka przyśrodkowa przypomina kształtem literę C. Jest bardziej otwarta, a przyczepy jej rogów są bardziej oddalone od siebie niż w łąkotce bocznej i stąd wynika jej mniejsza ruchomość. Boczna łąkotka natomiast tworzy prawie pierścień – jest krótsza i bardziej zakrzywiona.

Łąkotki te dzielą staw na dwa przedziały: łąkotkowo-udowy oraz łąkotkowo-piszczelowy. Dysfunkcje w obrębie tych struktur mogą być związane ze zmianami zwyrodnieniowymi, jak i z urazami. Wyróżniamy trzy podstawowe uszkodzenia łąkotek: pionowe (podłużne częściowe lub całkowite, typu „rączka od wiadra”, typu ”język”, radialne), poziome i złożone.

Istotne jest również miejsce uszkodzenia, ponieważ niektóre obszary są znacznie lepiej unaczynione, co daje większe szanse na samowygojenie. Warto podkreślić, iż łąkotka przyśrodkowa, ze względu na swoją mniejszą mobilność, ulega uszkodzeniom pięć razy częściej niż łąkotka boczna.

Przyczyny uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego

Do uszkodzeń łąkotek dochodzi zwykle podczas uprawiania sportu, kiedy przekroczymy ich fizjologiczny zakres wytrzymałości i elastyczności. Najczęściej za mechanizm uszkodzenia uznaje się gwałtowne wyprostowanie z pozycji zgięcia połączonego z rotacją lub przeprost ("nadmierne" wyprostowanie) stawie kolanowym. Często uszkodzenie łąkotek jest wtórnym skutkiem urazu struktur okołołąkotkowych.

W przypadku zmian zwyrodnieniowych do uszkodzenia może dojść w mechanizmie niskoenergetycznej aktywności, czyli np. podczas kucania. Wynika to ze zmniejszonej elastyczności, osłabienia struktury oraz wcześniejszych urazów.

Objawy uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego

Typowymi objawami są: ból po bocznej lub przyśrodkowej stronie stawu. Blokowanie się kolana – pacjent nie może do końca zgiąć lub wyprostować kończyny. Często urazowi towarzyszy obrzęk zaburzający obrys kolana oraz słyszalne trzaski w stawie i uczucie „uciekania” świadczące o niestabilności.

Rozpoznanie uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego

Rozpoznanie uszkodzenia łąkotek opiera się przede wszystkim na wywiadzie dotyczącym okoliczności, w jakich doszło do urazu oraz badaniu przeprowadzonym testami klinicznymi. Dla potwierdzenia diagnozy oraz oceny innych struktur wykonywane jest badanie USG oraz, jeśli to konieczne, rezonans magnetyczny.

Leczenie uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego

W przypadku niewielkich i stabilnych uszkodzeń stosowane jest leczenie zachowawcze – orteza stabilizująca staw kolanowy w lekkim zgięciu, zapobiegająca rotacji oraz odciążenie za pomocą kul łokciowych. Uzupełnieniem leczenia mogą być zabiegi z zakresu fizykoterapii oraz często kinesiotaping, czyli plastrowanie – działają one przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Jeśli leczenie zachowawcze zawiedzie, to pod uwagę brana jest możliwość leczenia operacyjnego. Zabiegi te wykonywane są metodą artroskopową. Ze względu na przyspieszone powstawanie zmian zwyrodnieniowych po całkowitym usunięciu łąkotki, obecnie lekarze starają się ją zachować w możliwie największej części. W zależności od rodzaju uszkodzenia chirurg podejmuje decyzję o rodzaju zabiegu, jaki powinien zostać wykonany. Najczęściej jest to resekcja części łąkotki wchodząca w konflikt z innymi strukturami lub szycie rozerwanego fragmentu. W przypadku konieczności usunięcia łąkotki stosowane są przeszczepy sztuczne lub od ludzkiego dawcy.

Rokowanie i powikłania uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego

Wynik leczenia operacyjnego zależy od rozległości i rodzaju uszkodzenia, obrażeń towarzyszących (np. zerwanie więzadła krzyżowego przedniego z uszkodzeniem więzadła pobocznego piszczelowego (tzw. triada O’Donoghue)) oraz obciążeń internistycznych. Prawidłowo przeprowadzony proces rehabilitacji oraz regularność wykonywania zleconych ćwiczeń znacznie zwiększają szansę na prawidłowe wygojenie się tkanek oraz przywrócenie stabilności stawu.

Konsekwencją całkowitego usunięcia łąkotki jest przede wszystkim zmiana biomechaniki, w jakiej pracuje staw. W związku z brakiem pierwotnego dopasowania może dochodzić do przeciążeń i wcześniejszych zmian zwyrodnieniowych oraz wtórnej niestabilności więzadłowej. Przy częściowej resekcji pacjenci zwykle nie odczuwają tych dolegliwości.

Zapobieganie uszkodzeniom łąkotek stawu kolanowego

Ze względu na urazowy charakter uszkodzenia i brak możliwości przewidzenia sytuacji, w której może dojść do takiej sytuacji, nie można wskazać sposobu zapobiegania. Z pewnością duże znaczenie ma zachowanie podstawowych zasad profilaktyki urazów, czyli robienie rozgrzewki przed wysiłkiem, dbałość o prawidłową elastyczność mięśni kończyn dolnych oraz stosowanie się do podstawowej profilaktyki pourazowej w celu uniknięcia sumowania się urazów.

Zalecane postępowanie w uszkodzeniach łąkotek stawu kolanowego

W leczeniu zachowawczym stosowane jest unieruchomienie ortezą w zgięciu oraz krioterapia lub zimne okłady. Jeśli leczenie zachowawcze zmniejsza dolegliwości bólowe i powoduje wygojenie się tkanek, wprowadza się ćwiczenia przywracające prawidłowy zakres ruchomości w stawie, ćwiczenia wzmacniające mięsień czworogłowy uda w zamkniętych łańcuchach kinematycznych oraz ćwiczenia czucia głębokiego. 

Więcej na temat ćwiczeń na stawy kolanowe przeczytasz TUTAJ.

Po leczeniu operacyjnym rehabilitacja obejmuje przede wszystkim naukę poruszania się o kulach łokciowych, jeśli okres pooperacyjny wymaga odciążenia, trening siły mięśniowej w zamkniętych łańcuchach kinematycznych początkowo w odciążeniu, a później w pełnym obciążeniu. Istotne jest przywrócenie prawidłowej elastyczności tkanek, mobilizacja blizn pooperacyjnych, mobilizacja rzepki oraz poprawa propriocepcji, czyli czucia głębokiego – szczególnie w przypadkach gdy uszkodzeniu łąkotki towarzyszyło uszkodzenie więzadłowe. Proces ten wspomaga się zabiegami z zakresu fizykoterapii mającej na celu redukcję obrzęku i zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Zobacz ćwiczenia poprawiające kondycję stawu kolanowego

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 13.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 04.07.2022