Szczepienia a niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

W przypadku wszystkich obecnie stosowanych szczepionek ryzyko wystąpienia poważnego odczynu poszczepiennego (NOP) jest wielokrotnie mniejsze niż ryzyko i konsekwencje wynikające z zachorowania na chorobę zakaźną, przed którą chroni szczepienie. Sprawdź, jak radzić sobie z niepożądanymi odczynami poszczepiennymi (NOP).
NOP (niepożądane odczyny poszczepienne) to wszystkie negatywne reakcje organizmu na podaną szczepionkę

NOP a bezpieczeństwo szczepień

Szczepionki są bezpieczną i skuteczną formą profilaktyki chorób. Wszystkie szczepionki przed zarejestrowaniem przechodzą bardzo skrupulatne badania bezpieczeństwa. Czuwają nad tym specjalnie powołane instytucje: 

Dodatkowo w każdym kraju sprawdzana jest jakość każdej nowej serii szczepionek dopuszczonej do sprzedaży.

Co to są niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

Szczepionka jest preparatem biologicznym, którego zadaniem jest wywołanie odpowiedzi immunologicznej w postaci produkcji przeciwciał. Niekiedy po podaniu szczepionki występują również inne reakcje organizmu, które określamy jako niepożądane odczyny poszczepienne tzw. NOP.

NOP mogą wystąpić natychmiast, kilka dni lub nawet tygodni po szczepieniu. Zdecydowana większość odczynów poszczepiennych ma łagodny przebieg i nie pozostawia trwałych następstw.

WAŻNE: Poważne NOP zdarzają się bardzo rzadko, raz na dziesiątki bądź setki tysięcy szczepień.

Większość  poważnych zdarzeń wiązanych ze szczepieniem nie ma jednak związku z działaniem szczepionki, a zbieżność w czasie jest przypadkowa.

NOP mogą wystąpić natychmiast, kilka dni lub nawet tygodni po szczepieniu

Najczęściej występujące niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

NOP gorączka 

Gorączka po podaniu szczepionki przeważnie trwa krótko. Jeśli nie przekracza 38°C, powinno wystarczyć podanie leków przeciwgorączkowych takich jak paracetamol lub ibuprofenum. Dziecku z gorączką zrób także chłodne okłady i dbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Gdy jednak gorączka przekracza 39°C, nie udało się jej zbić lekami przeciwgorączkowymi i trwa ponad dwie doby, zgłoś się do lekarza. Uważnie obserwuj także dziecko. Przy wysokiej gorączce istnieje ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych – niekontrolowanych ruchów rąk, nóg, tułowia. Podczas drgawek możliwe jest również zesztywnienie całego ciała, zsinienie, ślinotok. 

Drgawki gorączkowe są wskazaniem do natychmiastowego wezwania karetki pogotowia HOT LINE Medicover 500 900 999

Czekając na pogotowie:

  • połóż dziecko na boku na podłodze - usuń wszystkie ostre przedmioty z okolicy dziecka
  • poluźnij mu ubranie (rozepnij guziki, suwaki i paski)
  • trzymaj dziecko, aby zapobiec jego zranieniu
  • nie wkładaj mu nic do ust ani nie próbuj powstrzymać drgawek

NOP odczyny miejscowe 

Odczyny miejscowe to zaczerwienienie, obrzęk w miejscu podania szczepionki. Łagodne odczyny pojawiają się często i same znikają. Możesz na zmienione miejsce przyłożyć okład Altacetu w żelu lub sody (roztwór 1/2 szklanki letniej wody plus łyżeczka sody oczyszczonej). 

Po podaniu szczepionki MMR (przeciwko odrze, śwince i różyczce) oraz przeciwko ospie wietrznej, może wystąpić na całym ciele wysypka. Powinna jednak zniknąć po około 2 tygodniach i nie wymaga leczenia. 

Do lekarza zgłoś się w przypadku pojawienia się dużego odczynu przekraczającego średnicę 5 cm, obejmującego sąsiednie stawy, utrudniającego poruszanie nogami lub rękami. Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga także ropień. 

Gorączka jest jednym z najczęściej występujących NOP

NOP bolesność w miejscu wstrzyknięcia 

Jeśli dziecko czuje niewielki ból w miejscu wkłucia, można zrobić mu okład z sody albo zastosować Altacet w żelu.

Kiedy ból jest silny, a zwłaszcza, utrudnia poruszanie kończyną, natychmiast zgłoś się do lekarza. 

NOP wymioty, nudności lub biegunka

Objawem niepożądanego odczynu poszczepiennego mogą być wymioty, nudności albo biegunka, czyli luźny stolec częściej niż 2 razy na dobę. W  takim przypadku należy dziecku często i małymi porcjami podawać płyny.

Ogólną zasadą jest że u niemowląt na każdy luźny stolec należy uzupełnić ok. 50 ml płynów, a u dzieci starszych ok. 100 ml.

Obserwuj dziecko. Jeśli biegunka lub wymioty nie ustępują/nasilają się, zauważasz objawy odwodnienia albo coś innego cię niepokoi (np. nadmierna senność, wysoka gorączka), skontaktuj się z pielęgniarką lub lekarzem. 

Inne niepokojące objawy

Może się zdarzyć, że dziecko po szczepieniu będzie senne, osłabione albo drażliwe. Niektóre dzieci mają mniejszy apetyt albo skarżą się na ból głowy lub brzucha. Takie objawy zwykle ustępują same, jednak w tym czasie obserwuj dziecko, czy żaden z wymienionych objawów się nie nasila. 

Zaniepokoić cię powinna nadmierna senność albo płacz, który trudno uspokoić. Alarmowym objawem po szczepieniu jest także nadmierna bladość oraz „wiotkość”. W takim wypadku skonsultuj się z pielęgniarką lub lekarzem.

Sprawdź w jaki sposób poradzić sobie z większością występujących u dziecka NOP.

Alarmujące niepożądane odczyny poszczepienne.

Dowiedz się więcej:

Dowiedz się więcej:

Analiza występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych w Polsce w latach 2003–2012

http://www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-609.pdf

Predicting post-vaccination autoimmunity: Who might be at risk?

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S104366181400139X

Obowiązek szczepień ochronnych – prawne aspekty przeprowadzania i egzekwowania szczepień

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-3d15d1a8-6073-419d-9151-a9e4d60b3d5a;jsessionid=0E151F5371FC06DE47D80D5A166224C6

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 05.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 27.04.2021