Staw biodrowy, dolegliwości stawu biodrowego

Staw biodrowy (łac. articulatio coxae) to jeden z największych stawów organizmu człowieka. Jego funkcją jest wspieranie organizmu i lokomocja. Alarmującym sygnałem jest ból w okolicy biodra, który może oznaczać jedną z najczęstszych dolegliwości: chorobę zwyrodnieniową stawu, biodro trzaskające, zapalenie kaletki krętarza większego kości udowej lub uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego.
Jak uniknąć schorzeń stawu biodrowego?

To na stawie biodrowym spoczywa ciężar ciała podczas chodzenia, biegania jak i siedzenia. Tworzy go głowa kości udowej i panewka kości miednicznej. Kulista budowa stawu zapewnia mu dużą ruchomość, a silne więzadła i obrąbek stawowy powoduje, że jest zwarty i stabilny. Staw ten najrzadziej ulega zwichnięciom.

Ciekawostką jest, że gdyby usunąć wszystkie połączenia pomiędzy kością udową a miednicą (mięśnie, więzadła i torebkę stawową), to głowa kości udowej samoczynnie nie wypadnie ze stawu. Trzeba użyć dużej siły, żeby ją wyciągnąć. Wynika to z ciśnienia śródstawowego i idealnego dopasowania powierzchni stawowych.

Prawidłowy czynny (wykonywany siłą swoich mięśni) zakres ruchu stawu biodrowego:

  • zgięcie:
    • przy wyprostowanym kolanie: 90⁰
    • przy zgiętym kolanie: 120⁰
  • wyprost:
    • przy wyprostowanym kolanie: 20⁰
    • przy zgiętym kolanie: 10⁰
  • odwiedzenie:
    • w praktyce zachodzi w obydwu stawach biodrowych jednocześnie i wynosi ok. 60⁰, a maksymalnie 90⁰
  • przywiedzenie:
    • wynosi maksymalnie 30⁰ (np. założona noga na nogę)
  • rotacja wewnętrzna:
    • wynosi ok. 30⁰-40⁰
  • rotacja zewnętrzna:
    • wynosi ok. 60⁰

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza)

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego polega na powolnym uszkadzaniu chrząstki stawu biodrowego. Chrząstka ta ulega chondromalacji, czyli rozmiękaniu i ściera się, traci swoją funkcję amortyzacji, pęka. Zwyrodnienie dotyczy panewki stawu, jak również głowy kości udowej. W wyniku choroby zwyrodnieniowej zmniejsza się wydzielanie mazi w stawie, postępuje nadbudowa kostna (osteofity), a ruchomość biodra ogranicza się. Efektem tego są najczęściej dolegliwości bólowe kolana, pachwiny i bocznej strony biodra.

Przyczyny

Czynniki ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej to:

  • otyłość, ponieważ powoduje nadmierne zużycie chrząstki
  • urazy, np. zwichnięcia, złamania, stłuczenia chrząstki stawowej
  • wady wrodzone, np. dysplazja stawu biodrowego, wrodzone zwichnięcia bioder, biodro szpotawe, biodro koślawe
  • choroba Perthesa, czyli jałowa martwica głowy kości udowej
  • wyczynowe uprawianie sportu
  • predyspozycje genetyczne

Objawy

  • ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, głównie wyprostu, odwiedzenia i rotacji wewnętrznej
  • ból kolana, pachwiny, bocznej strony biodra, kręgosłupa lędźwiowego, w pośladku

Leczenie

Choroba zwyrodnieniowa jest niestety chorobą postępującą. Można jednak ten proces spowolnić poprzez prawidłowo wykonywane ćwiczenia, dobrą dietę i dbanie o ogólną kondycję swojego ciała. Ćwiczenia umożliwiają utrzymanie jak najdłużej dobrego zakresu ruchu stawu, poprawiają wydzielanie mazi stawowej oraz zapewniają dobrą siłę mięśniową potrzebną do prawidłowej stabilizacji stawu i miednicy. Fizykoterapia i farmakoterapia pomagają w zmniejszeniu dolegliwości bólowych.

W przypadku dużego zaawansowania choroby i długo utrzymującego się bólu wdrażane jest leczenie operacyjne. Jedną z metod jest artroskopia, podczas której powierzchnie stawowe są "czyszczone" z narośli kostnych i odzyskują przestrzeń do ruchu. Jednak najczęściej stosowaną w praktyce metodą jest endoprotezoplastyka, która polega na wymianie stawu na sztuczny. Postęp medycyny i rozwój technologii medycznych powoduje, że pacjenci po wszczepieniu sztucznego biodra szybko powracają do dobrej sprawności, a ich komfort życia znacznie się poprawia.

Bardzo istotna po zabiegach operacyjnych jest prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja, dzięki której pacjent w maksymalnie krótkim czasie odzyskuje prawidłowy wzorzec chodu, dobrą siłę i kontrolę mięśniową.

Biodro trzaskające

Snapping Hip Syndrome (SHS), czyli zespół trzaskającego biodra, to odczucie charakterystycznego "przeskakiwania" w okolicy stawu biodrowego. Najczęściej występuje ono w okolicy bocznej biodra, jednak zdarza się również w okolicy pachwiny. Problem ten związany jest z przemieszczaniem się:

  • pasma biodrowo-piszczelowego po krętarzu większym kości udowej (SHS zewnętrzny)
  • mięśnia biodrowo-lędźwiowego przez wyniosłość biodrowo-łonową, przednią część głowy kości udowej lub krętarz mniejszy (SHS wewnętrzny)

Przyczyny

Przyczyną tego typu dolegliwości mogą być:

  • urazy i następujący po nich dysbalans mięśniowy (czyli sytuacja, gdy mięsień lub grupa mięśni jest silniejsza od mięśnia przeciwstawnego)
  • przeciążenia sportowe
  • wady wrodzone, np. dysplazja stawu biodrowego, biodro szpotawe

Objawy

Problem trzaskającego biodra nie zawsze musi wiązać się z dolegliwościami bólowymi. Ból biodra pochodzi najczęściej z podrażnionej kaletki krętarza większego.

Leczenie

W większości przypadków bardzo dobre efekty przynosi prawidłowo poprowadzona rehabilitacja. Polega ona na poprawie balansu mięśniowego, rozciąganiu mięśni oraz reedukacji pacjenta w aktywności sportowej. W ostateczności stosowane jest leczenie operacyjne.

Zapalenie kaletki krętarza większego kości udowej

Kaletka maziowa to cienka "poduszka" wypełniona płynem. Spełnia rolę ochronną i występuje pomiędzy różnymi strukturami, np. kością i ścięgnem mięśnia.

Ból wynikający z zapalenia kaletki krętarza większego lokalizuje się po bocznej stronie uda w okolicy biodra. Może on utrudniać uprawianie sportu, a nawet chodzenie. Przyczyną zapalenia może być bezpośredni uraz, np. upadek na biodro, ale też przetrenowanie i wady wrodzone. Dolegliwość ta może również wystąpić samoistnie.

Leczenie polega przede wszystkim na odpoczynku, działaniu przeciwzapalnym i ochładzaniu bocznej strony biodra. Czasem konieczna jest punkcja zebranego płynu i bezpośrednie podanie leku przeciwzapalnego.

Profilaktyką zapalenia kaletki krętarza większego jest wzmacnianie mięśni odwodzących staw biodrowych i dbanie o dobrą elastyczność pasma biodrowo-piszczelowego.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego

Obrąbek to struktura poszerzająca panewkę stawu biodrowego i umożliwiająca lepsze dopasowanie powierzchni stawowych. Ma formę pierścienia obejmującego głowę kości udowej i uszczelnia staw, czyniąc go bardziej zwartym.

Najczęstszą przyczyną uszkodzenia obrąbka jest uraz - może to być poślizgnięcie lub upadek. Pacjent nie zawsze jest wstanie zarejestrować moment uszkodzenia, a dolegliwości bólowe mogą pojawić się dopiero po latach. Inną przyczyną uszkodzenia obrąbka są wady wrodzone (np. dysplazja biodra), uwarunkowania anatomiczne (np. konflikt panewkowo-udowy) lub choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego.

Głównym objawem jest ból w pachwinie. Może nasilać się on podczas długiego stania, chodzenia, a nawet przy siedzeniu. Mogą również występować przeskakiwania w stawie, a nawet blok stawu.

Leczenie zachowawcze polega na ćwiczeniach stabilizujących staw biodrowy, terapii manualnej i działaniu przeciwbólowym. W przypadku braku poprawy stosuje się leczenie operacyjne, które polega na "naprawie" uszkodzonego obrąbka i "wyczyszczeniu" stawu.

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 13.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 23.06.2022