Samobadanie piersi - jak prawidłowo wykonać?

Co roku na raka piersi w Polsce umiera ok. 5 tys. kobiet. Wielu tragedii można by uniknąć, gdyby kobiety miały świadomość wagi samobadania, które stanowi pierwszy, podstawowy krok w profilaktyce raka piersi – może wykryć chorobę, gdy stan jej zaawansowania rokuje szanse wyleczenia. Pozwala na zauważenie najmniejszych zmian w strukturze, kształcie i wyglądzie piersi.
Samobadnanie pozwala na wczesne wykrycie zmian w piersi. Sprawdź, na czym dokładnie polega i jak wyczuć guza.

Samobadanie piersi - na co zwracać uwagę?

Podczas samobadania kobieta może wykryć pojedyncze guzy czy zgrubienia. Powodem do niepokoju powinna być przede wszystkim zmiana kształtu lub symetrii piersi. Większość zmian nowotworowych występuje w postaci guzów organicznych, łatwo wyczuwalnych i bezbolesnych. Jeśli guzek ma nie więcej niż 2 cm i nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na wyleczenie.

Jak prawidłowo zrobić samobadanie piersi?

Ocena składa się z dwóch etapów – oglądania stanu piersi i badania dotykowego, czyli palpacyjnego. Stojąc przed lustrem sprawdź, czy nie zauważasz zmian wielkości, kształtu, położenia, koloru, wciągnięć.

W pozycji stojącej oglądaj piersi:

  • z uniesionymi do góry rękoma,
  • ze swobodnie opuszczonymi ramionami,
  • z rękoma opartymi na biodrach – naciskać je tak mocno, by czuć napinanie się mięśni klatki piersiowej – obejrzyj, czy nie ma żadnych zmian,
  • ściśnij brodawkę i obserwuj, czy nie wydobywa się z niej jakaś wydzielina,
  • nie zapominaj o obejrzeniu górnej części piersi pod samą pachą,
  • z profilu – spleć ręce z tyłu głowy i obróć się tak, by obejrzeć biust z lewej, a następnie z prawej strony,
  • pochylając się do przodu sprawdzić, czy nie ma widocznych pofałdowań skóry, zmian w kształcie piersi czy wciągnięcia brodawek.

W pozycji leżącej – leżąc wygodnie na plecach podkładamy prawą rękę pod głowę wykonujemy badanie ruchami okrężnymi, półkolistymi, uciskając piersi miejsce po miejscu płasko ułożonymi palcami. Badanie lewej piersi wykonuje się prawą dłonią i odwrotnie – całą procedurę należy powtórzyć dla prawej piesi. Na końcu sprawdzamy pachę, czy nie ma powiększonych węzłów chłonnych.

Pierwsze samobadanie najlepiej wykonać pod kontrolą lekarza, który skoryguje ewentualne błędy i poinstruuje, jak właściwie je wykonać.

Instrukcja - jak prawidłowo należy wykonać samobadanie piersi?

Co można wykryć podczas badania palpacyjnego piersi?

Jak wynika ze statystyk, ok. 80% zmian jest wykrywanych przez same kobiety bądź ich partnerów. I aż 75% z nich ma charakter łagodny – są to:

A mimo to wciąż za mało kobiet docenia i stosuje tę metodę diagnostyki.

– Często kobiety boją się samokontroli piersi, ponieważ uważają, że nie mają wpływu na swój organizm i własne zdrowie. Obawiają się, że znajdą jakąś zmianę, więc często wolą nie wiedzieć. A przecież nawet w przypadku zmian inwazyjnych, im są one mniejsze, tym większa szansa, że nie doszło do przerzutów do węzłów chłonnych, i tym samym są większe możliwości wyleczenia – lek. med. Tomasz Bieda, ginekolog onkolog z Kliniki Ginekologii Onkologicznej Centrum Onkologii w Krakowie.

Oczywiście, nie każdy guz to rak, ale każdą niepokojącą zmianę należy skonsultować z lekarzem

– dodaje lekarz.

Wczesne znalezienie ewentualnych zmian daje dużą szansę na całkowite wyleczenie. Niestety, wiele kobiet wciąż umiera, bo nie chodzą na badania ani nie kontrolują same piersi, a zmiany są wykrywane zbyt późno.

W tym przypadku, jak w żadnym innym, dosłownie sprawdza się stwierdzenie, że nasze zdrowie, a nierzadko i życie, jest w naszych rękach. Dlatego tak ważne jest, by kobiety jak najwcześniej wypracowały nawyk regularnego samobadania piersi.

Jak często samodzielnie sprawdzać piersi?

Jak zauważają specjaliści, samodzielna kontrola to lepszy sposób wykrycia zmian nowotworowych niż USG i mammografia. Regularna obserwacja minimalizuje ryzyko przeoczenia choroby. Oczywiście, jest to metoda mniej dokładna, niż badanie ultrasonograficzne czy mammografia, jednak przy regularnym badaniu kobieta poznaje budowę własnych piersi i może rozpoznać relatywnie niewielkie nieprawidłowości.

Badanie przez ginekologa nie zastąpi samobadania. Kobieta podczas samobadania może wykryć zmiany nawet o połowę mniejsze, niż lekarz czy USG bądź mammografia.

– To kobieta najlepiej zna własne ciało, dlatego dzięki regularnej samokontroli może zauważyć nawet najmniejsze zmiany i zwrócić na nie uwagę lekarzowi – wyjaśnia Tomasz Bieda.

Wyjaśnia, że nowotwór rośnie wiele lat, dlatego mamy sporo czasu, by zauważyć zmiany w naszym organizmie. Rak piersi, by osiągnąć wielkość 2 cm, rozwija się ok. 8 lat. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem, większe jest także w przypadku osób obciążonych genetycznie – ok. 5–10% przypadków raka piersi ma podłoże genetyczne – u kobiet z nieprawidłową mutacją głównie genu BRCA1 lub genu CHEEK2, u których ryzyko nowotworu piersi jest ok. 5-10-krotnie wyższe niż przeciętnie.

– Wpływ na to ma wiele czynników, wśród których są te związane ze stylem życia i dietą – jak: nadwaga, palenie papierosównadużywanie alkoholuprzewlekły stres, brak aktywności fizycznej, zanieczyszczenie powietrza, wysokoprzetworzona żywność, konserwanty – mówi Tomasz Bieda.

Samobadanie - czy można rozpoznać raka piersi?

Samobadanie piersi to z jednej strony absolutne minimum, które możemy dla siebie zrobić, ale właśnie to minimum niejednokrotnie ratuje zdrowie, a nawet życie, bowiem rak piersi, wykryty odpowiednio wcześnie, jest niemal w 100% uleczalny.

Kobiety, które regularnie badają swoje piersi, mogą wykryć guz o wielkości ok. 1 cm. Zmiana o wielkości do 2 cm, który potencjalnie może okazać się złośliwy, jest niemal w 100% wyleczalny. Rak w pierwszym stadium zaawansowania ma prawie 90% szans na długotrwałe wyleczenie. Kobiety z takim rozpoznaniem najczęściej też kwalifikują się do leczenia oszczędzającego pierś – bez amputacji.

Czy każdy guzek w piersi to rak?

Nie każdy guzek to rak. Pod pojęciem guzek ujmuje się zarówno zmiany łagodne, jak i złośliwe.

Jednak większość, bo ok. 80% tzw. guzków piersi okazuje się na szczęście zmianami łagodnymi

– wyjaśnia Tomasz Bieda.

Najczęściej spotykane są zmiany niezłośliwe, powstające głównie z powodu zaburzeń hormonalnych.

Wśród takich łagodnych zmian należy wymienić m.in.: występujące głównie u młodych kobiet i dorastających dziewcząt gruczolakowłókniaki, dysplazje piersi – należą do nich m.in. torbiele w piersiach, rozrosty gruczołów oraz otaczającej je tkanki łącznej, brodawczaki wewnątrzprzewodowe, czyli nadmierny rozrost komórek nabłonka, wskutek czego tworzą się jego nawarstwienia – brodawki w świetle przewodów, a także guzy liściaste.

– Wymienione zmiany łagodne są niegroźne, ale zawsze istnieje ryzyko, że mogą się przekształcić w złośliwe, dlatego żadnych zmian nie wolno bagatelizować, tylko skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza że do ginekologa nie jest wymagane skierowanie – dodaje specjalista.

- Samokontrola nie zwalnia z wizyt u ginekologa, USG piersi czy mammografii – informuje lekarz, i zachęca, by kobiety same badały piersi i zgłaszały się na badania przesiewowe, by przełamały strach, bowiem rak wykryty we wczesnym stadium jest uleczalny.

Samodzielne badanie to pierwszy krok w diagnostyce raka piersi.

Kiedy zacząć badanie piersi samodzielnie

Powinno się je wykonywać od 20. roku życia, co miesiąc, tego samego dnia cyklu, najlepiej tydzień po miesiączce, między 6. a 9. dniem cyklu (podczas miesiączki, z powodu wahania hormonów, piersi mogą być obolałe i nadwrażliwe, nieco zmienia się także konsystencja ich tkanki), natomiast kobiety w okresie przekwitania – tego samego dnia każdego miesiąca.

Samodzielne badanie może być trudniejsze w przypadku piersi o gęstej, gruczołowej budowie, zwłaszcza u młodych kobiet, jednak nawet w takich przypadkach, dzięki regularności i znajomości własnych piersi kobieta może zauważyć ewentualne zmiany.

Kilka minut. Tyle czasu w przybliżeniu zajmuje sprawdzenie piersi. Wymaga jedynie minimalnego zaangażowania własnej energii w lepsze poznanie własnego ciała i nauczenia się poprawnej techniki samobadania piersi.

Samobadanie piersi - co powinno zaniepokoić?

Ewentualne nieprawidłowości mogą dotyczyć:

  • skóry,
  • brodawki i otoczki piersi,
  • miąższu.

Zwracamy uwagę:

  • czy nie zmieniła się barwa czy ucieplenie skóry,
  • czy nie ma poszerzonych podskórnych żył,
  • pofałdowań,
  • uwypukleń,
  • owrzodzeń,
  • tzw. pomarańczowej skórki.

Skontaktować się z lekarzem należy także wtedy, gdy zaobserwujemy:

  • wciągnięcie, albo inaczej odwrócenie bądź zmianę kształtu brodawki,
  • wyciek z brodawki,
  • drobne owrzodzenia,
  • niegojące się rany, pokryte strupem, w obrębie brodawki.

Bezwzględnej konsultacji lekarskiej wymaga także ból w piersi lub w jej okolicy – samoistny lub przy ucisku, obustronny lub jednostronny, o różnym nasileniu.

Źródło

pielegniarstwo.ump.edu.pl

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 19.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 27.09.2023