Rak żołądka - objawy, przyczyny, leczenie, rokowania

Rak żołądka jest powszechny wśród mieszkańców Europy i Stanów Zjednoczonych, choć najczęściej występuje w Chinach, Kolumbii, Wenezueli i Chile. Jedną z przyczyn tego jest niewłaściwa dieta, a początkowo choroba przebiega bezobjawowo, co opóźnia jej wykrycie.
Jakie objawy daje rak żołądka? Problemy z apetytem, łaknieniem, ból brzucha, dyskomfort pojawiają się w kolejnym stadium, na początku choroba nie daje oznak.

Kto choruje na nowotwór żołądka

W latach 70. rak żołądka był najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce. Również wśród kobiet w tamtym czasie rejestrowano dużą liczbę przypadków zachorowań i zgonów. Od lat 70. epidemiolodzy systematycznie notują spadki liczby zachorowań na tę chorobę. Pomimo poprawiającej się od dekad sytuacji, schorzenie nadal jest powszechne. Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2012 roku mówią o ponad 700 tys. zgonów w wyniku zachorowania na tego raka na całym świecie. W Polsce w 2013 roku zdiagnozowano nowotwór u 3261 mężczyzn (3156 z nich zmarło) i 1953 kobiet (zmarło 1777). Liczba zgonów z powodu choroby w tym czasie wyniosła 5232.

W 2017 r. na nowotwór żołądka zmarło 5232 Polaków

Choroba dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem i większość przypadków tego rodzaju raka notuje się u pacjentów, którzy ukończyli 50. rok życia. Jednak ok. 10% przypadków rozpoznaje się u osób młodszych, w wieku od 30 do 40 lat.

Objawy raka żołądka

Na początki nowotwór rzadko daje objawy, co powoduje niską wykrywalność choroby, zwłaszcza, że w Polsce nie prowadzi się badań przesiewowych w kierunku raka żołądka. Zwykle diagnizuje się go dopiero wtedy, gdy zmiany są duże albo rak nacieka poza błonę śluzową żołądka.

W stopniu, w którym choroba daje już objawy, mogą pojawić się niespecyficzne pierwsze objawy:

  • Brak apetytu
  • Utrata wagi mimo braku odchudzania
  • Ból brzucha
  • Trudności z przełykaniem (dysfagia)
  • Uczucie wzdęcia po jedzeniu
  • Uczucie sytości po spożyciu nawet niewielkiej ilości pokarmu
  • Brak poczucia głodu
  • Zgaga
  • Niestrawność
  • Nudności
  • Wymioty
  • Zmęczenie
  • Krew w stolcu (tzw. smoliste stolce)

Rak żołądka – objawy.

Przyczyny nowotworu żołądka

W literaturze naukowej wyróżnia się cztery główne grupy czynników odpowiedzialnych za wystąpienie choroby. Są to:

  • Przyczyny żywieniowe – nieprawidłowa dieta, obfitująca w produkty konserwowane, wędzone i sól zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.
  • Palenie tytoniu – dym papierosowy zawiera wiele rakotwórczych substancji, dodatkowo palenie powoduje przyspieszenie powstawania nitrozoamin, które mogą stymulować rozwój nowotworu.
  • Przyczyny genetyczne – w przypadku osób, w których rodzinach w przeszłości wystąpiły przypadki raka żołądka stwierdzono podwyższone ryzyko zachorowania.
  • Przyczyny związane z chorobami współistniejącymi – dotyczą one m.in. pacjentów po zabiegu częściowej resekcji żołądka oraz pacjentów z zanikiem błony śluzowej żołądka w przebiegu niedokrwistości złośliwej1 lub przewlekłej infekcji bakteriami Helicobacter pylori. Rak występuje zaledwie u 1% osób zakażonych tą bakterią, co oznacza, że H. pylori nie jest wyłącznym czynnikiem rozwoju nowotworu.

Diagnostyka raka żołądka

Rozpoznanie u pacjenta, który zgłasza się z dolegliwościami ze strony układu trawiennego, opiera się na wywiadzie i badaniach obrazowych. Diagnostykę rozpoczyna się od wykonania gastroskopii, w czasie której pobiera się do dalszego badania fragmenty zmienionej chorobowo tkanki. Gastroskopia pozwala na wizualną ocenę stanu tkanek, wychwycenie nieprawidłowości w budowie żołądka oraz dodatkowo pozwala na pobranie materiału do badań histopatologicznych.

W diagnostyce zmian wczesnych pomocna jest również endosonografia, czyli badanie, które łączy zalety gastroskopii i badania USG. Dzięki temu, że podczas badania głowica ultrasonograficzna przylega niemal bezpośrednio do badanego organu, możliwe jest określenie głębokości nacieku zmiany oraz czy zajęte są węzły chłonne. Informacje te pozwalają z kolei na precyzyjny dobór metody leczenia.

W celu wykluczenia bądź potwierdzenia obecności przerzutów wykonuje się m.in. badanie USG jamy brzusznej, tomografię komputerową jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej.


Przeczytaj też o dodatkowych badaniach pomocnych w ropoznaniu choroby. Są to markery:


Metody leczenia raka żołądka

Leczenie chirurgiczne

Leczenie raka żołądka oparte jest na zabiegu chirurgicznym polegającym na usunięciu żołądka często w całości, wraz z marginesem zdrowych tkanek. Dzięki temu marginesowi minimalizowane jest ryzyko przeoczenia fragmentu guza, który może w przyszłości wywołać przerzuty i nawrót choroby. W zależności od stopnia rozwoju raka i umiejscowienia guza w tkance, podczas zabiegu chirurgicznego niezbędne jest również usunięcie innych narządów np. śledziony, węzłów chłonnych czy części przełyku.

Leczenie chemioterapeutyczne i radioterapia

Radioterapia lub chemioterapia stosowana jest u pacjentów, u których guz pierwotny nie nadaje się do wycięcia, ale jednocześnie nie pojawiły się przerzuty do innych części organizmu. Daje to szansę na to, że po chemio- lub radioterapii możliwe będzie bezpieczne chirurgiczne usunięcie nowotworu.

Terapia dodatkowa

Jeśli nowotwór jest w stopniu zaawansowanym, czyli powoduje krwawienie lub upośledza drożność przewodu pokarmowego, to w celu poprawienia jakości życia można stosować terapie dodatkowe – np. laseroterapię, zabiegi chirurgiczne czy założenie stentu (tzw. protezy), czyli metalowej samorozprężającej się siatki w kształcie walca, która przywraca drożność przewodu pokarmowego. Jakość życia chorego może poprawić również leczenie paliatywne (paliatywna chemioterapia).

Jeśli zachorowałeś na raka żołądka:

  • Przestrzegaj zaleceń lekarza, szczególnie w odniesieniu do proponowanych metod terapii i dawkowania zleconych leków.
  • Regularnie poddawaj się badaniom kontrolnym, które pozwolą ocenić skuteczność wdrożonego leczenia i ewentualnie zaplanować inne ścieżki terapii.
  • W czasie choroby i rekonwalescencji unikaj stosowania leków bez recepty, ziół i suplementów diety, chyba że konsultowałeś rodzaj przyjmowanych preparatów z lekarzem onkologiem.

Rokowania raka żołądka

W zależności od stopnia zaawansowania choroby w momencie diagnozy rokowania są zróżnicowane. Ogromna większość pacjentów (nawet do 90%) zdiagnozowanych we wczesnej fazie rozwoju choroby, którzy zostali poddani leczeniu chirurgicznemu lub endoskopowemu przeżywa więcej niż 5 lat, a znaczny odsetek pacjentów można uznać za wyleczonych. W początkowych fazach rozwoju rak żołądka rzadko daje przerzuty do innych organów, stąd wysoka skuteczność terapii. W bardziej zaawansowanych stadiach rozwoju choroby szanse na przeżycie 5 lat maleją. W przypadku średniozaawansowanego raka żołądka odsetek chorych, którzy żyją dłużej niż 5 lat wynosi 15-20%.

O rokowaniach po operacyjnym usunięciu żołądka decyduje rozległość usuniętej zmiany, głębokość nacieku, budowa mikroskopowa raka, liczba zajętych węzłów chłonnych oraz obecność przerzutów.

Jak długo żyje się rakiem żołądka? Jeśli leczenie rozpoczęło się we wczasnym stadium, rokowania przekraczają 5 lat, a cześć pacjentów uznaje się za całkowicie wyleczonych.

Zapobieganie nowotworowi żołądka

Profilaktyka polega na ograniczeniu czynników szkodliwych, które w bezpośredni sposób przyczyniają się do powstawania nieprawidłowości w tkance narządu.

W ramach profilaktyki raka żołądka u osób obciążonych rodzinnie w pierwszym stopniu pokrewieństwa, u których stwierdzono obecność Helicobacter pylori, przeprowadza się terapię antybiotykową mającą na celu wyeliminowanie bytowania bakterii w organizmie.

Rolę w zapobieganiu rakowi żołądka odgrywa również zdrowa, zbilansowana dieta. Duża ilość owoców i warzyw w codziennych posiłkach działa ochronnie i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania. Należy unikać produktów wędzonych, konserwowanych oraz zawierających znaczne ilości soli.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko rozwoju raka żołądka, dlatego zaleca się rezygnację z palenia, zwłaszcza osobom z innymi czynnikami ryzyka.

W przypadku osób, które są rodzinnie obciążone ryzykiem wystąpienia choorby zalecana jest konsultacja lekarska i, w wybranych przypadkach, wykonanie gastroskopii. Jej wynik określa dalsze postępowanie i odpowiada na pytanie, czy konieczne są dalsze badania endoskopowe.

Aby uniknąć zachorowania na raka żołądka

  • Dbaj o zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę, która pomoże ci utrzymać prawidłową masę ciała. Unikaj spożywania potraw wędzonych, konserwowanych i bogatych w sól.
  • Spożywaj duże ilości świeżych warzyw i owoców. Bogata w owoce i warzywa dieta zmniejsza ryzyko zachorowania.
  • Rzuć palenie, ponieważ substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym sprzyjają powstawaniu nowotworów.
  • Nie lekceważ niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego (dyskomfortu w nadbrzuszu, bólu, mdłości), jeśli dolegliwości często powracają bądź utrzymują się przez kilkanaście dni czy kilka tygodni, skonsultuj się z lekarzem.

Źródła

  • Andrzej Kułakowski, Onkologia, 2014
  • Radosław Kordek, Onkologia - podręcznik dla studentów i lekarzy, 2013
  • Krajowy Rejestr Nowotworów, onkologia.org.pl
  • Andrzej Szczeklik, Interna 2016
  • Portal medyczny MedTube – www.medtube.pl
  • www.cancer.org/cancer/stomach-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-symptoms.html

1 Niedokrwistość złośliwa - Inaczej choroba Addisona i Biermera. W jej przebiegu niedobór witaminy B12 spowodowany jest obecnością autoprzeciwciał przeciwko czynnikowi IF oraz przeciw pewnemu rodzajowi komórek żołądkowych tzw. komórek okładzinowych w żołądku oraz zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka, które powoduje zmniejszenie wydzielania IF. Czynnik wewnętrzny IF jest niezbędny do przekształcenia witaminy B12 w postać aktywną. Wytwarzają go komórki błony śluzowej żołądka.

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 13.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 05.12.2022