Rak jajnika – przyczyny, objawy i leczenie

Rak jajnika jest podstępnym nowotworem – w początkowej fazie nie daje żadnych objawów, a te które pojawiają się na dalszym etapie zaawansowania, nie są charakterystyczne i kobiety często je bagatelizują. To powoduje, że choroba jest zazwyczaj rozpoznawana w III lub IV stadium, kiedy wyleczenie jest trudne. Przez to w Polsce rak jajnika plasuje się na czwartym miejscu wśród nowotworów, na które umierają kobiety.
Ryzyko zachorowania na raka jajnika rośnie, jeśli choroba wytępowała w rodzinie.

Niepokojący jest fakt, że rak jajnika dotyka stosunkowo młode kobiety. Jego występowanie znacznie wzrasta po 40. roku życia, aczkolwiek pojawia się on już u bardzo młodych kobiet, nawet przed 20. rokiem życia.

W przeciwieństwie do wielu innych nowotworów złośliwych, rak jajnika nie potrzebuje wielu lat, żeby się rozwinąć – może rozwinąć się szybko, nawet w kilka miesięcy. 

Objawy raka jajnika

W początkowych fazach, gdy wielkość guza nie przekracza 7 cm, jest zupełnie bezobjawowy. Uważa się, że daje on objawy dopiero po osiągnięciu ok. 11-15 cm.

U młodych kobiet, jeszcze przed osiągnięciem 30 lat, guz może powodować zaburzenia cyklu, przedwczesne dojrzewanie czy hirsutyzm. Są to jednak objawy, które w pierwszym odruchu skłaniają do poszukiwania zaburzeń hormonalnych, a nie nowotworów.

Gdy guz jest już duży, to zaczyna dawać bardzo niecharakterystyczne objawy, głównie dotyczące układu pokarmowego. Zazwyczaj kobieta trafia wtedy do internisty i zgłasza:

  • wzdęcia
  • zaparcia
  • uczucie pełności w brzuchu
  • bóle w podbrzuszu
  • zwiększenie obwodu brzucha
  • ogólne osłabienie
  • zmęczenie
  • utratę apetytu
  • złe samopoczucie
  • parcie na pęcherz
  • ból przy oddawaniu moczu
  • uczucie ucisku w podbrzuszu
  • krwawienia z pochwy
  • wodobrzusze (jest najczęstszą przyczyną, z którą kobiety z rakiem jajnika zgłaszają się do specjalisty)

Niestety większość tych objawów pojawia się w wyniku dużych rozmiarów guza, który nacieka już na narządy sąsiadujące z jajnikiem w jamie brzusznej. Przerzuty raka jajnika pojawiają się najczęściej w jelitach, wątrobie, śledzionie i, drogą limfatyczną, w węzłach chłonnych.

Objawy raka jajnika. Niespecyficzne objawy utrudniają wczesne wykrycie raka jajnika.

Rozpoznanie raka jajnika

Pacjentka, która zgłasza się do internisty z objawami ze strony układu pokarmowego, powinna zostać poddana dokładnej diagnostyce, a następnie pokierowana na konsultację do ginekologa. Internista może zlecić kobiecie podstawowe badania:

Najlepiej, żeby na konsultację ginekologa kobieta przyszła z wynikami powyższych badań. Ginekolog często już w podstawowym, dwuręcznym badaniu ginekologicznym będzie mógł stwierdzić obecność guza w jajniku. W toku dalszej diagnostyki lekarz może zlecić:

W celu ustalenia ryzyka obecności raka stosowany jest test ROMA. Skrót ten pochodzi od angielskiej nazwy Risk of Ovarian Malignancy Algorithm. Wynik tego testu wskazuje, jakie jest prawdopodobieństwo, że wykryta zmiana ma złośliwy charakter i jest dla lekarza wskazówką do podjęcia dalszych decyzji co do diagnostyki guza.

Testu ROMA nie wykonuje się u pacjentek w wieku poniżej 18. lat, chorych w trakcie chemioterapii lub u kobiet, które leczyły się już z powodu choroby nowotworowej. W teście ROMA brane jest pod uwagę statystycznie oszacowane ryzyko zachorowania na złośliwy guz jajnika oraz stężenie dwóch markerów nowotworowych1 (Ca-125 i HE-4). Wynik podawany jest w procentach. Ustalone w teście ROMA prawdopodobieństwo jest jednym z czynników prognostycznych zachorowania na raka jajnika.

Jednak badania stężenia markerów nowotworowych nie dają 100% pewności – np. marker Ca-125 może być podwyższony nie tylko przy złośliwych guzach jajnika, ale również przy endometriozie, mięśniakach macicy czy stanach zapalnych miednicy mniejszej.

Dlatego w teście ROMA pod uwagę brany jest jednocześnie marker HE-4 – jego podwyższony poziom świadczy o toczącym się w jajniku złośliwym procesie nowotworowym. Co ważne jest on wykrywalny nawet w I i II stadium choroby, podczas gdy stężenie Ca-125 może jeszcze nie być podwyższone. HE-4 jest markerem przydatnym również na etapie monitorowania postępów leczenia i ewentualnych nawrotów choroby.


Sprawdź ofertę Medicover w zakresie diagnozowania nowotworu >>


Leczenie raka jajnika

Najważniejszą częścią leczenia jest leczenie operacyjne z użyciem techniki laparoskopowej lub ze wsparciem techniki robotowej. Polega na usunięciu maksymalnej ilości guza z wszystkich zajętych narządów (tzw. cytoredukcja). Im dokładniej usunięte zostaną wszystkie komórki rakowe podczas leczenia chirurgicznego, tym lepiej. Niestety często konieczne jest jednoczesne usunięcie fragmentów zajętych narządów, np. jelit.

Kolejnym etapem leczenia jest chemioterapia, podawana najczęściej w 6 cyklach w 3-4 tygodniowych odstępach. Rak jajnika wykazuje dużą wrażliwość na chemioterapię, zwłaszcza, gdy podczas operacji zostały usunięte wszystkie lub większość komórek nowotworowych. Obecnie „złotym standardem”, czyli postępowaniem uznawanym za najskuteczniejsze w chemioterapii nowotworu jajnika jest podawanie jednocześnie karboplatyny i paklitakselu.

Trudnością w leczeniu jest to, że w części  przypadków nowotwór niestety nawraca. W takiej sytuacji możliwe jest dalsze  leczenie choroby, co wpływa na przedłużenie życia kobiety, jednak raczej niemożliwe jest jej całkowite wyleczenie.

W przypadku raka jajnika radioterapia jest zazwyczaj stosowana jako leczenie paliatywne lub objawowe.

Przyczyny raka jajnika

Na chwilę obecną nie ma jednoznacznie określonych przyczyn powstawania nowotworu. Podejrzewa się, że może mieć on podłoże genetyczne. Jednak określone zostały czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tego nowotworu. Są to:

  • występowanie nowotworu jajnika w rodzinie (nosicielstwo mutacji genu BRCA1 lub BRCA2)
  • uprzednio występujący rak piersi
  • występowanie w rodzinie dziedzicznego, niepolipowatego raka okrężniczo-odbytniczego lub zespołu Lynch’a
  • cykle bezowulacyjne, które wymagają stymulacji owulacji
  • bezdzietność
  • niepłodność
  • późne macierzyństwo (powyżej 35. roku życia)
  • zaburzenia hormonalne – hiperestrogenizm
  • nakłucia powierzchni jajnika przy pobieraniu oocytów
  • endometrioza
  • otyłość
  • nikotynizm
  • wiek okołomenopauzalny
  • niski status socjoekonomiczny
  • dieta wysokotłuszczowa

Ryzyko powstania tego nowotworu maleje u kobiet, które rodziły dzieci, karmiły piersią lub stosowały antykoncepcję hormonalną.


Dowiedz się, kiedy robić testy genetyczne w kierunku nowotworu jajnika >>


Rak jajnika - rokowania i powikłania

Możliwości wyleczenia są najlepsze wtedy, gdy choroba wykryta jest w I i II stopniu zaawansowania. Wykrycie nowotworu w III i IV stadium, czyli wtedy kiedy jest on wykrywany najczęściej, zdecydowanie pogarsza rokowanie i szansa na przeżycie 5-letnie wynosi do 30-50%. Rokowania są też bardziej niepomyślne, gdy guz jest położony obustronnie lub dał już przerzuty (raki jajnika bardzo szybko dają ogniska chorobowe do otrzewnej i rozsiewają się po całej jamie brzusznej).

Statystycznie co roku na 3000 kobiet, które dowiedzą się, że mają raka jajnika, aż u 2000 leczenie zakończy się niepomyślnie.

Etapy rozwoju od początkowego stadium do zaawansowanego raka jajnika.

Jakie przerzuty daje nowotwór jajnika

Rak jajnika w stosunkowo krótkim czasie daje przerzuty do jamy brzusznej i klatki piersiowej, a nawet dalej, do wątroby, płuc czy kości, siejąc spustoszenie w organizmie kobiety, upośledzając funkcje narządów i w konsekwencji powodując bóle kostne, krwioplucie czy zmniejszenie wydolności oddechowej.


Przeczytaj: Jak oswoić się z choroba nowotworową?


Zapobieganie rakowi jajnika

W przypadku raka jajnika nie ma żadnych badań, których regularne wykonywanie pomogłoby zdiagnozować chorobę na wczesnym etapie. Ważnym elementem profilaktyki są regularne wizyty u ginekologa – kobiety po ukończeniu 40. roku życia powinny przychodzić na wizytę co najmniej co roku, a młodsze co 1-3 lata.

Nie ma również sposobu na zapobieganie rakowi jajnika, ze względu na to, że nie ma jednoznacznie określonych przyczyn jego powstawania. Jednak eliminując czynniki ryzyka, można zmniejszyć ryzyko jego pojawienia się. Najlepszym sposobem jest:

  • zmiana diety na niskotłuszczową
  • urodzenie dziecka przed 35. rokiem życia
  • rezygnacja z palenia tytoniu
  • redukcja masy ciała i utrzymywanie jej na odpowiednim poziomie
  • karmienie dzieci piersią
  • długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej (szczególnie dotyczy kobiet z obciążonym wywiadem rodzinnym)
  • profilaktyczne wycięcie jajników (szczególnie u kobiet, w których rodzinach występuje rak jajnika oraz tych ze stwierdzonymi mutacjami genetycznymi).

Istotne znaczenie ma zebranie szczegółowego wywiadu występowania nowotworów rozrodczych wśród kobiet w najbliższym stopniu pokrewieństwa (mama, babcia, siostra).

Markery nowotworowe – Substancje, których obecność lub zwiększone stężenie w organizmie mogą świadczyć o rozwoju nowotworu. Wykorzystywane są przede wszystkim do monitorowania efektów leczenia nowotworów. Wyjątkiem jest antygen specyficzny dla prostaty (PSA), który służy do badań profilaktycznych i wczesnego wykrycia bezobjawowego jeszcze nowotworu prostaty. 

Źródła:

zwrotnikraka.pl/objawy-raka-jajnika-symptomy/


Oferta Medicover

Diagnostyka

  • USG jamy brzusznej,
  • USG transwaginalne,
  • badanie ginekologiczne,
  • tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy,
  • oznaczenie markerów nowotworowych,
  • test ROMA.

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 07.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 23.05.2023