Mania (epizod maniakalny) – objawy i leczenie

Mania (epizod maniakalny) charakteryzuje się wzmożonym nastrojem, nadpobudliwością oraz zwiększoną aktywnością psychiczną. Objawy to m. in. bardzo wysokie poczucie własnej wartości oraz znacznie mniejsza potrzeba snu. Osoby cierpiące na epizody manii mają utrudnione funkcjonowanie w codziennym życiu. Jak zachowuje się osoba w manii? Chory odczuwa m.in. niektóre objawy somatyczne, jak zmniejszona ilość snu.

Co to jest mania?

Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, mania to długotrwale podniesiony, ekspansywny lub drażliwy nastrój, trwający przynajmniej tydzień. Towarzyszą mu co najmniej 3 z wymienionych poniżej objawów:

  • zawyżone poczucie własnej wartości lub wielkości,
  • zmniejszona potrzeba snu,
  • presja mówienia lub potok pomysłów,
  • skłonność do rozproszeń uwagi,
  • zwiększone zaangażowanie w czynności, które od razu przynoszą efekt,
  • nadmierne zaangażowanie w przyjemne, potencjalnie lekkomyślne aktywności. 

Epizod maniakalny charakteryzuje się więc między innymi wzmożeniem nastroju oraz zwiększeniem aktywności psychicznej. Takie zachowanie znacznie utrudnia funkcjonowanie chorego we wszystkich obszarach codziennego życia, w kontaktach międzyludzkich i zawodowych. 

Trzy postacie zaburzeń maniakalnych:

  • Hipomania - jest stałym i łagodnym wzmożeniem nastroju, charakteryzuje się zwiększoną energią. Hipomania przypomina manię, ale jej objawy są mniej nasilone i łagodniejsze. Zaburzenie te wymaga hospitalizacji (pobytu pacjenta w szpitalu).
  • Mania bez objawów psychotycznych - charakteryzuje się wzmożonym nastrojem, który jest silniejszy niż u chorych dotkniętych problemem hipomanii.
  • Mania z objawami psychotycznymi - w tym przypadku u pacjentów oprócz wzmożonego nastroju występują urojenia oraz np.: gonitwa myśli czy agresja.

Objawy manii

Objawy możemy podzielić na 4 grupy:

  • symptomy nastroju - charakteryzuje je m.in. zwykle: ekspansywność lub euforia bądź pobudliwość a także rozdrażnienie.
  • symptomy poznawcze – należą do nich myśli maniakalne, które charakteryzują się np. niewiarą w ograniczenia i zdolności.
  • symptomy motywacyjne – cechuje je m.in. nadmierna aktywność chorego.
  • symptomy somatyczne, fizyczne – zaliczyć można do nich m.in. ograniczoną potrzebę snu.

Przyczyny epizodu maniakalnego

W literaturze naukowej wymienia się kilka możliwych przyczyn pojawienia się stanu maniakalnego. Pierwsze dotyczą zaburzeń czynności układu limbicznego (części tkanek mózgu, które biorą udział w regulowaniu procesów odpowiedzialnych za emocje np. odczuwanie strachu, radości, przyjemności itp.), co jest następstwem zakłóceń neuroprzekaźnictwa. Wśród kolejnych wymienia się nadczynności tarczycy, nadnerczy czy mocznicę.

Warto również zaznaczyć, iż stres odgrywa tutaj także ważną rolę. Udowodniono bowiem, że u 30-60 proc. chorych, początek chorób afektywnych oraz nawroty depresji i manii poprzedzają sytuacje stresogenne zarówno somatyczne, związane z chorobami, urazami, przyjmowaniem leków np. poród, urazy czaszki, leki, jak i psychiczne takie jak śmierć bliskiej osoby czy rozwód.

Rozpoznanie zaburzenia maniakalnego

Wśród czynników stanowiących przyczyny wystąpienia manii wymienia się poza czynnikami biologicznymi (m.in. genetycznymi), również stresujące wydarzenia, zaburzenia dobowych rytmów snu i czuwania. W przypadku pojawienia się wyżej wymienionych objawów należy zgłosić się do internisty, psychiatry bądź psychologa, który na podstawie wywiadu i badań postawi właściwą diagnozę.
W diagnostyce stosuje się m.in.:

  • Skalę Manii Younga (Young Mania Rating Scale, YMRS).
  • Kwestionariusz Objawów Hipomanii.
  • Hypomiania Check List (HCL-32).
  • Kwestionariusz Nastroju (Mood Disorder Questionnaire (MDQ).

Jaki jest przebieg choroby?  Pacjent może mieć podwyższony nastrój.

Leczenie manii

Leczenie polega na podawaniu leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych oraz odpowiedniej terapii psychologicznej i jest długotrwałym procesem. Istotna jest psychoedukacja. Podczas indywidualnych bądź grupowych spotkań omawia się charakterystyczne objawy choroby, których uczy się pacjenta rozpoznawać jak najwcześniej. Psychoterapia najczęściej możliwa i zalecana jest do zastosowania w okresie remisji choroby i ukierunkowana jest na kształtowanie umiejętności kontrolowania własnych działań. Leczenie zależy od ciężkości przebiegu stanu maniakalnego.

Rokowania i powikłania epizodu maniakalnego

Skuteczność terapii zależy w dużej mierze od samego pacjenta. Do częstych powikłań stanu maniakalnego należy alkoholizm, ale też problemy w życiu zawodowym i prywatnym. Brak świadomości występowania tych zaburzeń prowadzi często do rozwodów czy utraty pracy. Funkcjonowanie pacjenta zależy od liczby, częstości epizodów i ich długości oraz jakości uzyskanej remisji.

Zapobieganie stanowi maniakalnemu

Zapobieganie zaburzeniu maniakalnemu, tak jak w przypadku zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, których jest częścią, polega m. in. na zwracaniu uwagi na odpowiednią dietę, wypoczynek czy aktywność fizyczną, a także na stosowaniu takich metod radzenia sobie ze stresem jak np.: głębokie oddychanie czy wizualizacje.

Metoda głębokiego oddychania

Metoda opierająca się na oddechach polega na wykonywaniu spokojnych wdechów i wydechów. Podczas nich powinniśmy się maksymalnie koncentrować na tych czynnościach a między nimi możemy przytrzymać powietrze na 1 lub 2 sekundy.

Wizualizacje

Wizualizacje z kolei, polegają np. na wyobrażeniu sobie jakiegoś pięknego miejsca, w którym chcielibyśmy się teraz znaleźć, a przy tym na koncentracji na widokach, jakie tam podziwiamy czy słyszanych odgłosach.  

5 zasad zapobiegania manii

  1. Utrzymuj równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, dbając o dobre relacje międzyludzkie.
  2. Wypoczywaj. Nawet jeśli poświęcisz kilka, kilkanaście minut na odpoczynek w ciągu dnia lub zastosujesz prostą technikę relaksacyjną, to poprawisz swoje samopoczucie.
  3. Wysypiaj się, śpij odpowiednio długo, regularnie, i aby jakość snu była jak najlepsza zwracaj uwagę na miejsce i czas zasypiania. 
  4. Odżywiaj się zdrowo, stosując dietę bogatą w witaminy zwłaszcza z grupy B, składniki mineralne (magnez, żelazo, cynkwapń) i kwasy Omega3 (orzechy, tłuste ryby).
  5. Bądź aktywny, ruch to zdrowie, wiadomo, że osoby regularnie ćwiczące mają lepszy nastrój i samoocenę.

Źródła:

  • Bilikiewicz A. (red.) Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2007;
  • Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. „Vesalius”, Kraków, Warszawa 2000
  • Dent J., Close H., Ryder J. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe w: Bennett -Levy J., Butler G., Fennel M. i in. Oksfordzki podręcznik eksperymentów behawioralnych w terapii poznawczej, Alliance Press, Gdynia 2005
  • Czabała J.Cz. Podstawowe zaburzenia psychiczne w: Strelau J. (red.) Psychologia Podręcznik akademicki, GWP, Gdańsk 2002.
  • Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L. Psychopatologia. Zyski i S-ka, Poznań 2003;
  • Seligman M.E.P. Helplessness. W.H. Freema,& Co., San Francisco 1975.
  • www.who.un.org.pl
  • Lee Brosan, Brenda Hogan „ An intruduction to coping with depression” Robinson, London 2007
  • psychitria.bydgoszcz.eu
  • Sęk H., Psychologia Kliniczna t.2, PWN, Warszawa 2013;
  • Dalton L., Farrington A., Getting through depression with CBT: a young persons`s guide, Blue Stallion Publications Oxon, 2004;
  • online.synapsis.pl
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 07.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 10.05.2023