Leczenie kanałowe (endodontyczne) - najważniejsze informacje

Stomatologia rozwija się błyskawicznie, a jedną z jej dziedzin jest endodoncja, w której zabiegi przeprowadzane są z użyciem specjalistycznego mikroskopu. Co kryje się pod nazwą „leczenie endodontyczne”, jakie są jego zalety i jakim podlega ograniczeniom?
Endodonta może wykonać leczenie kanałowe pod mikroskopem. Ile trwa diagnostyka chorego zęba?

Co to jest endodoncja?

– Endodoncja to dziedzina stomatologii, która zajmuje się chorobami miazgi zęba i ozębnej. Gdy oglądamy swoje uzębienie, widzimy ich część, zwaną koroną, zbudowaną z twardych tkanek: szkliwa i zębiny. Jednak każdy ząb ma w swoim wnętrzu ukrytą przestrzeń, wypełnioną żywą tkanką miękką, składającą się m.in. z naczyń krwionośnych i nerwów. Ta tkanka to miazga zęba. Mówimy o miazdze w komorze zęba, czyli tej przestrzeni, która jest w obrębie korony, i o miazdze korzeniowej, czyli tej, która znajduje się w kanałach przebiegających wzdłuż wnętrza korzeni. Jest jeszcze jedna interesująca nas w tej dziedzinie tkanka miękka – to tzw. ozębna, która występuje w szczelinie między korzeniem zęba a ścianą zębodołu, w którym ząb tkwi w kości. Możemy powiedzieć, że ozębna wyściela nam zębodół i umocowuje w nim ząb – wyjaśnia lekarz stomatolog Maria Dubielecka.

W 90 proc. powodem bólu zębów, zarówno ostrych, jak i ćmiących, ciągnących się tygodniami, jest zainfekowanie miazgi i ozębnej zęba. Przyczyną są bakterie, które najczęściej przez ubytek próchniczy dostają się do miazgi zęba (nazywanej potocznie nerwem) i powodują stan zapalny.

Na czym polega leczenie kanałowe zęba?

Leczenie endodontyczne to nic innego, jak powszechnie znane leczenie kanałowe zębów. Kluczem do sukcesu leczenia kanałowego jest mechaniczne i chemiczne oczyszczenie (wypłukanie), i poszerzenie kanałów korzeniowych na całej ich długości, a następnie wypełnienie pustego kanału i komory zęba specjalistycznym środkiem.

Celem leczenia endodontycznego jest przede wszystkim zachowanie w ustach pacjenta prawidłowo wyleczonych korzeni zęba, które mogą nam służyć jako konstrukcja do odbudowy jego zniszczonej korony. Popularne obecnie implanty to właśnie elementy mocowane w kości, w miejscach, w których pacjent stracił własny ząb. Są fabrycznie wykonane z różnych materiałów i dopiero na nich wykonuje się odbudowę protetyczną, odtwarzającą koronę zęba. Prawidłowo wyleczony kanałowo ząb spełnia taką samą rolę.


Dowiedz się więcej o tym, jak pokonać strach przed stomatologiem: co to jest sedacja?


Przebieg leczenia endodontycznego

Zęby po leczeniu endodontycznym są pozbawione miazgi „odżywiającej” ich twarde tkanki, w związku z czym korony takich zębów łatwo mogą ulegać złamaniu. Jest to szczególnie groźne w odcinkach bocznych, czyli w obrębie przedtrzonowców i trzonowców, na które podczas gryzienia działają ogromne siły – podsumowuje Maria Dubielecka.

Oczyszczony kanał zęba zostaje wypełniony odpowiednim materiałem, najczęściej gutaperką – substancją pochodzenia naturalnego. Czasem zdarza się, że wcześniej leczone endodontycznie zęby wymagają powtórnego leczenia. Objawem wskazującym na taką konieczność może być ponownie pojawiający się w tym miejscu ból, mimo że pacjent wie, iż ząb już kiedyś był leczony kanałowo. Często w takim przypadku pacjent dowiaduje się od stomatologa, że dolegliwości spowodowane są infekcją bakteryjną w części kości znajdującej się w okolicy wierzchołka korzenia zęba.

W wielu przypadkach udaje się ponownie przeprowadzić leczenie i jeszcze raz uratować ząb przed usunięciem. Zastosowanie w takich przypadkach powiększenia pola operacyjnego, dzięki wykorzystaniu mikroskopu endodontycznego, pozwala na przykład lekarzowi znaleźć dodatkowy kanał w korzeniu, który był przyczyną utrzymującego się stanu zapalnego i dolegliwości bólowych. Po powtórnym opracowaniu i dokładnym wypełnieniu systemu korzeniowego zęba, kość ulega odbudowie i ból znika.

Niekiedy konieczne jest wykonanie powtórnego leczenia kanałowego.

Kiedy podejmować leczenie kanałowe?

– O możliwości rozpoczęcia leczenia endodontycznego zęba decyduje lekarz stomatolog. Ze względu na bardzo małe pole operacyjne, różnorodną, indywidualną dla każdego pacjenta konfigurację systemu kanałów i praktycznie brak możliwości kontroli wzrokowej pracy wewnątrz korzeni zęba, zabiegi endodontyczne należą do bardzo skomplikowanych i o ich całkowitym powodzeniu możemy mówić dopiero po zakończeniu wszystkich procedur – i tu pomaga nam mikroskop, który pozwala na wgląd do tych części zęba, w których dotychczas pracowaliśmy „na pamięć” – podkreśla Maria Dubielecka.

Przeciwwskazania do leczenia kanałowego

Często leczenie kanałowe jest niemożliwe z powodu nieodpowiedniego stanu klinicznego zęba. Jeśli lekarz stomatolog zdiagnozuje zbyt duże zniszczenia ścian zęba, sięgające głęboko pod dziąsło czy np. rozległe uszkodzenia ozębnej wokół korzeni, leczenie endodontyczne może okazać się nieskuteczne lub wręcz niewykonalne. Dlatego ważnym elementem diagnostycznym dla lekarza jest zdjęcie rentgenowskie zęba, na podstawie którego można te elementy ocenić.

– Poza nieodpowiednim stanem zęba, również niektóre choroby ogólne mogą wymagać albo dodatkowego przygotowania do leczenia endodontycznego (odpowiednio zastosowane leki), albo uniemożliwiać wprost zastosowanie tej metody. Przykładem są pacjenci chorujący na cukrzycę insulinozależną lub tacy, którzy przebyli w przeszłości zapalenie wsierdzia. U tych pacjentów zabiegi endodontyczne przeprowadza się po uprzednim podaniu osłaniającej dawki antybiotyku – wyjaśnia Maria Dubielecka.

Możliwości leczenia endodontycznego

Skuteczność leczenia endodontycznego i ocalenie zęba przed usunięciem jest możliwe dzięki udoskonalaniu narzędzi kanałowych:

– Coraz powszechniejsze stosowanie podczas zabiegów endodontycznych powiększenia pola operacyjnego w mikroskopie dało szansę na wyleczenie z sukcesem zębów o bardziej skomplikowanej budowie anatomicznej. Przeprowadzanie zabiegów endodontycznych z użyciem mikroskopu jest nieocenione, gdy lekarz musi usunąć z kanału jakąś mechaniczną przeszkodę, np. złamane narzędzie endodontyczne. Jest to, niestety, często występujące powikłanie w leczeniu, spowodowane koniecznością pracy bardzo cienkimi narzędziami. Niestety, do tej pory nie wymyślono jeszcze sposobu zastosowania takiego materiału do ich produkcji, który byłby w 100 proc. odporny na złamanie, a jednocześnie elastyczny i skuteczny podczas pracy w kanale korzeniowym.

W leczeniu kanałowym często stosujemy także urządzenie, zwane endometrem, które pomaga ustalić prawidłową długość kanału korzeniowego (działa na zasadzie odczytu różnicy w oporze elektrycznym tkanek). Mimo to wykonanie w trakcie i po wypełnieniu kanałów kontrolnych zdjęć RTG jest w dalszym ciągu konieczne – wyjaśnia Maria Dubielecka.

Ile trwa leczenie kanałowe?

Jak zaznaczają specjaliści, leczenie endodontyczne jest praco- i czasochłonne (np. wizyta podczas leczenia zęba trzonowego może trwać 90 minut). Poza włożoną pracą i czasem, leczenie kanałowe wymaga doskonałych umiejętności lekarza oraz bogatego i kosztownego oprzyrządowania. Jednak dla ocalenia zęba warto podjąć ten trud. A prawidłowo wypełnione kanały sprawiają, że ząb, choć „martwy”, służy nam jeszcze przez wiele lat. Warto jednak pamiętać, że cały ząb i kolejno wszystkie jego tkanki, to jednak integralna część ludzkiego ciała i leczenie kanałowe to takie samo leczenie, jak w innych dziedzinach medycyny, stąd podlega takim samym prawom. Nie możemy mieć 100 proc. gwarancji sukcesu. Poddawanie się systematycznym wizytom kontrolnym w gabinecie stomatologicznym i przestrzeganie zaleceń stomatologa, dotyczących konieczności leczenia, a także profilaktyki, to najlepsza gwarancja, że leczenie endodontyczne nie będzie zbyt często niezbędne.

Przeczytaj także:

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 04.10.2017
Data ostatniej aktualizacji 23.09.2022