Jak odróżnić krztusiec od grypy?

W początkowym okresie krztusiec (dawna potoczna nazwa – koklusz) może dawać objawy podobne do wirusowych zakażeń górnych dróg oddechowych, np. grypy. Jeżeli nie występują typowe napady kaszlu, zakończone „zanoszeniem się” i głębokim wydechem ze świstem lub wymiotami, to zwykle, głównie u osób dorosłych, nie podejrzewa się krztuśca. Obraz kliniczny tej choroby u młodzieży i dorosłych może być atypowy, łagodniejszy niż przebieg krztuśca u dzieci.
Krztusiec a grypa - różnice

Krztusiec i grypa - zasadnicza różnica

O tym, czy jesteśmy chorzy na krztusiec czy grypę, decydują nie objawy kliniczne, które w początkowej fazie choroby mogą być podobne, ale czynnik etiologiczny, który tę chorobę wywołał. Krztusiec wywołują bakterie, a grypę wirusy. Różnicowania dokonuje się na podstawie objawów i wywiadu (narażenia). Testy laboratoryjne w kierunku grypy wykonuje się tylko u pacjentów z grup ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań.

Obraz kliniczny grypy

W sezonie grypowym (trwającym najczęściej od października do kwietnia) lekarze rozpoznają grypę głównie na podstawie obrazu klinicznego, m.in.: wysokiej gorączki, bólów mięśni i głowy, suchego kaszlu. Objawy są ostre, ale krótkotrwałe – grypa ustępuje zwykle po 3–7 dniach, choć kaszel i uczucie rozbicia mogą utrzymywać się dłużej, nawet powyżej dwóch tygodni. Ponieważ jest to choroba wirusowa, nie leczy się jej antybiotykami. Wskazaniem do podania antybiotyku jest natomiast zakażenie bakteryjne, takie jak m.in. krztusiec.

Objawy i fazy krztuśca

Krztusiec jest chorobą układu oddechowego wywołaną przez zakażenie Bordetella pertussis, pałeczką Gram-ujemną. W typowym przebiegu krztuśca można wyróżnić trzy fazy: nieżytową, napadowego kaszlu i zdrowienia.

Faza nieżytowa krztuśca

Faza nieżytowa, która ma swój początek 1–2 tygodnie po ekspozycji, trwa od 7 do 14 dni. W tym okresie chore osoby dorosłe zgłaszają objawy grypopodobne:

  • złe samopoczucie,
  • nieżyt nosa,
  • kaszel o niewielkim nasileniu,
  • niekiedy także niewysoką gorączkę.

Faza napadowego kaszlu w przebiegu krztuśca

Okres napadowego kaszlu trwa do 48 dni. Objawy:

  • świst wdechowy, przypominający pianie koguta, często jest obecny u dzieci, u dorosłych świst wdechowy zwykle nie występuje,
  • napady kaszlu są bardzo wyczerpujące i przeważnie kończą się wymiotami. Ten symptom u osób dorosłych budzi silne podejrzenie krztuśca,
  • u dzieci na skutek duszności i utrudnionego oddychania może dojść do omdlenia, które z kolei rzadko obserwuje się u dorosłych.

Najbardziej dramatyczny przebieg może mieć krztusiec u niemowląt – brak odporności i prawidłowego odruchu odkrztuszania są jednymi z powodów, dla których noworodki i niemowlęta są szczególnie narażone na powikłania. W wyniku choroby u małych dzieci może dojść do zapalenia płuc, powikłań neurologicznych (drgawki, obrzęk mózgu, krwawienie wewnątrzczaszkowe, krwawienie podtwardówkowe, encefalopatia niedotlenieniowa i inne) oraz innych, takich jak: niekontrolowane oddawanie moczu i stolca, wypadanie odbytu, naderwanie wędzidełka języka itp.

Faza zdrowienia w przebiegu krztuśca

Po 2–3 miesiącach następuje przejście do okresu zdrowienia, w którym nasilenie i czas trwania kaszlu stopniowo się zmniejszają. Jednak napady kaszlu mogą jeszcze nawracać przez 3-4 miesiące, zwłaszcza w przypadku rozwoju infekcji górnych dróg oddechowych o innej etiologii lub narażenia na czynniki drażniące.

Skuteczne leczenie krztuśca

Dobrze postawiona diagnoza to szansa na wdrożenie odpowiedniego leczenia i szybki powrót do zdrowia. Szczególnego znaczenia nabiera ona wówczas, gdy mamy do czynienia z chorobami dającymi podobne objawy. Jeśli obserwujesz u siebie lub u osoby z twojego otoczenia objawy mogące sugerować zachorowanie na grypę lub krztusiec, skontaktuj się z lekarzem.

Wdrożenie leczenia pozwoli na powrót do zdrowia i zmniejszenie ryzyka powikłań, które w przypadku osób z grup szczególnego narażenia – kobiet w ciąży, niemowląt i małych dzieci – mogą być szczególnie dotkliwe.

Ochrona przed krztuścem

Skuteczną i bezpieczną metodą zapobiegania zachorowaniu na grypę i krztusiec są szczepienia. Szczepienie przeciwko grypie należy przyjmować corocznie, przed rozpoczęciem sezonu grypowego. W Polsce poziom zaszczepienia dzieci przeciwko krztuścowi jest wysoki. Niestety, z uwagi na ograniczony czas utrzymywania się odporności osoby dorosłe są podatne na zachorowanie i mogą przenosić chorobę na niemowlęta i małe dzieci, które ze względu na wiek lub przeciwwskazania medyczne nie zostały uodpornione na krztusiec. Dorosłym szczepionkę przeciwko krztuścowi należy podawać co 10 lat. 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 30.10.2017
Data ostatniej aktualizacji 23.09.2022