Hemoroidy – objawy i leczenie hemoroidów

Hemoroidy (żylaki odbytu) są dość powszechnym problemem. Z wiekiem wzrasta ryzyko ich występowania. Nawet do 60 proc. osób po 50. roku życia ma objawy hemoroidów. Problem często dotyczy kobiet w ciąży i po porodzie. Najczęstszym objawem jest krwawienie okolic odbytu i uczucie dyskomfortu. Leczenie początkowych stadiów choroby polega głównie na profilaktyce, dbałości o dietę i prawidłowe nawyki higieniczne. W dalszych stadiach rozwoju hemoroidów wdraża się leczenie zabiegowe.
Czym są hemoroidy? Przyczyny powstawania hemoroidów.

Hemoroidy – objawy

Ze względu na to, że początkowe objawy mogą być łagodne i mało uciążliwe, wielu pacjentów poszukuje pomocy dopiero w przypadku ich nasilenia. Zwykle pacjentom towarzyszą również obawy dotyczące samej wizyty u lekarza. Strach przed krępującym badaniem powoduje zwlekanie z wizytą u specjalisty. Najczęściej pierwszym objawem, który skłania pacjentów do odbycia konsultacji u lekarza jest pojawienie się krwawienia z odbytu (zwykle dostrzegamy krew na papierze toaletowym).

Dolegliwości określane jako „dyskomfort w okolicy odbytu” są zespołem dolegliwości związanych m.in. z uczuciem niepełnego wypróżnienia, które pojawia się z powodu obecności w kanale odbytu powiększonych guzków krwawniczych.

 

Świąd i pieczenie związane są ze zwiększonym wydzielaniem śluzu przez poszerzone sploty naczyniowe i drażnieniem skóry w okolicy odbytu. Uczucie to nasila się przy zwiększonej temperaturze otoczenia. U chorych z czasem żylaki odbytu pojawiają się na zewnątrz, zazwyczaj w związku z wypróżnieniem. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą być widoczne stale.

Objawy choroby hemoroidalnej.

Krwawienie z odbytu

Pierwszym objawem hemoroidów, który zazwyczaj skłania pacjentów do skorzystania z porady lekarza, są krwawienia z odbytu o różnym nasileniu (łatwo je dostrzec na papierze toaletowym). Początkowo może to być jedynie ślad krwi po wypróżnieniu. Z czasem krwawienia mogą się nasilać. W stanach zaawansowanych występują niezależnie od wypróżnień. Hemoroidy są najczęstszą przyczyną krwawień z odbytu. Nie może to jednak uzasadniać lekceważenia tych objawów.

Oprócz krwawień występują swędzenie w okolicy odbytu, zwiększenie ilości wydzieliny czasami obserwowane na bieliźnie, czasami silny ból, który towarzyszy zapaleniu lub zakrzepicy w obrębie splotów przyodbytowych. Żadna postać żylaków odbytu nie jest stanem przednowotworowym i nie zdarza się ich uzłośliwienie. Nie wolno jednak lekceważyć nawet niewielkich objawów i dolegliwości, zwłaszcza jeżeli wśród nich jest krwawienie z odbytu.

Około 5 proc. dorosłej populacji prezentuje objawy żylaków odbytu. Najczęściej dotyczy to grupy wiekowej między 45−65.  rokiem życia, bez względu na płeć. Częstość występowania objawów i dolegliwości wzrasta wraz z wiekiem. Po 50. roku życia może dotyczyć nawet 40-60 proc. z nas.

Stopnie rozwoju hemoroidów 

Położenie żylaków odbytu i ich wielkość są podstawą klasyfikacji zaawansowania choroby hemoroidalnej. 

  • Hemoroidy I stopnia, to powiększenie guzków krwawniczych bez ich wypadania na zewnątrz. Widoczne są we wziernikowaniu odbytu (tzw. anoskopii). W tym stadium dolegliwości są znikome. Mogą pojawiać się krwawienia z odbytu.
  • Hemoroidy II stopnia, to guzki pojawiające się na zewnątrz odbytu w czasie wypróżnienia, ale cofające się samoistnie po zakończeniu parcia. Dolegliwości występują częściej niż w I stopniu, są też bardziej nasilone i trwają dłużej. Dominują zazwyczaj świąd i pieczenie, którym towarzyszy obecność krwi po wypróżnieniu. W tym stadium pacjentowi może mieć wrażenie niepełnego wypróżnienia powodujące dalsze, tzw. daremne” parcie.
  • Hemoroidy III stopnia to guzki, które wypadają w czasie wypróżnienia i nie powracają samoistnie, muszą być odprowadzone do kanału odbytu manualnie przez chorego. W tym stadium zaawansowania guzki mają skłonność do wypadania również podczas wysiłku fizycznego, mogą powodować znaczny ból, krwawienie, świąd.
  • Hemoroidy IV stopnia –  guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszają się, nie można ich odprowadzić do kanału odbytu, mogą ulegać przekrwieniu ze skłonnością do zakrzepicy, obrzęków oraz uszkodzeń pokrywającego ich nabłonka. W tym stadium dominuje krwawienie, świąd i ból. Może im towarzyszyć nietrzymanie stolca.

Zewnętrzne i wewnętrzne hemoroidy

Hemoroidy to poszerzone sploty żylne i tętniczo-żylne w okolicy odbytu i/lub kanału odbytu i końcowej części odbytnicy. Należy pamiętać, że w tych okolicach sploty występują u każdego i są to prawidłowe struktury anatomiczne (tzw. guzki krwawnicze). Zlokalizowane są w luźnej tkance podśluzowej końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Podtrzymywane są w niej przez odpowiednie struktury tkankowe, które wspomagają również odpowiednie napięcie ściany żyłek i tętniczek tworzących te sploty naczyniowe. Nie zmienione hemoroidy nie dają dolegliwości ani objawów.

Hemoroidy wewnętrzne

Dopiero po osłabieniu tkanek podtrzymujących, napięcie ściany naczyń zmniejsza się, a sploty żylne mają możliwość niewielkiego przemieszczania się pod błoną śluzową. Te zaburzenia prowadzą do zwiększonej przepuszczalności ścian splotów naczyniowych oraz nadmiernego wpuklania się ich do światła kanału odbytu, a w późniejszym okresie nawet na zewnątrz, poza brzeg odbytu. Mówimy wtedy o powstaniu tzw. wewnętrznych żylaków odbytu. Hemoroidy wewnętrzne nie bolą, ponieważ zlokalizowane są powyżej granicy unerwienia bólowego w przewodzie pokarmowym. Zazwyczaj jedynym ich objawem są różnie nasilone krwawienia z odbytu.

Hemoroidy zewnętrzne

Nieco inną chorobą są tzw. zewnętrzne żylaki odbytu. Hemoroidy zewnętrzne powstają na skutek poszerzenia się splotów żylnych znajdujących się wokół odbytu (tzw. sploty przyodbytowe), w tkance podskórnej. Zazwyczaj to właśnie one są widoczne już w początkowym stadium choroby i odpowiadają za większość innych poza krwawieniem dolegliwości.

Czym są hemoroidy zewnętrzne oraz jak wyglądają hemoroidy?

Leczenie hemoroidów

Domowe sposoby na hemoroidy

Rozpoznanie żylaków odbytu nie oznacza od razu konieczności ich leczenia. Często w początkowych stadiach wystarcza odpowiednia profilaktyka a leczenie zachowawcze włącza się jedynie krótkotrwale w okresie zwiększenia się dolegliwości i objawów. Możliwe jest też leczenie zabiegowe/operacyjne. Kwalifikacja do takiego leczenia następuje w zależności od stopnia rozwoju choroby, nasilenia i częstości występowania dolegliwości oraz skuteczności leczenia zachowawczego. 

Leczenie zachowawcze hemoroidów

Początkowo, gdy objawy są mało dokuczliwe i występują rzadko, to żadne leczenie nie jest potrzebne. Wystarcza zastosowanie odpowiedniej diety z dużą zawartością błonnika (przynajmniej 20-30 g), spożywanie większej ilości płynów adekwatnie do temperatury otoczenia i budowy ciała (co najmniej 1,5 – 2 litry dziennie). Należy tez ograniczyć stosowanie ostrych przypraw i alkoholu. Zastosowanie mogą mieć również preparaty pochodzenia naturalnego (np. siemię lniane) ułatwiające wypróżnienie i zmiękczające masy kałowe.

Nie należy powstrzymywać wypróżnień. Parcie na stolec jest naturalnym sygnałem, że masy kałowe nadmiernie rozciągają ścianę odbytnicy. Po jakimś czasie receptory w ścianie jelita adoptują się i uczucie parcia ustępuje, jednak rozciągnięcie ściany jelita pozostaje i powoduje osłabienie tkanek podporowych (utrzymujących) sploty naczyniowe w przestrzeni pod śluzówką. Rozluźnienie tych struktur umożliwia większe wypełnianie się naczyń krwią i jej zaleganie, co z kolei ułatwia przesuwanie ich i wypychanie w czasie przechodzenia stolca przy wypróżnieniu. Dodatkowo, zalegający kał ulega odwodnieniu, co jest powodem zwiększonego parcia przy wypróżnieniu.

Maść na hemoroidy, czopki i kremy

W okresach nasilenia się dolegliwości włącza się leczenie zachowawcze, które ma na celu ograniczenie świądu, pieczenia czy bólu oraz powstrzymanie krwawień. Jest ono uzupełnieniem/rozszerzeniem postępowania opisanego wyżej. Najczęściej stosuje się leki działające miejscowo. W aptece można kupić czopki, kremy lub maść na hemoroidy. W ich składzie znajdują się substancje o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, ściągającym i ochronnym. Większość z tych leków jest dostępna w aptekach bez recepty.

Nie wolno jednak samodzielnie przedłużać leczenia, zwłaszcza, gdy po około 7-10 dniowym ich stosowaniu dolegliwości nie ustępują. Konieczna jest wtedy wizyta u lekarza, który zweryfikuje przyczynę dolegliwości i dotychczasowe postępowanie.

Jeżeli jednym z objawów jest krwawienie z odbytu, to wizyta u lekarza jest wskazana nawet, gdy krwawienie już ustąpiło. Leki stosowane doustnie są zazwyczaj uzupełnieniem leczenia miejscowego. Zastosowanie mają preparaty zawierające substancje poprawiające elastyczność ściany naczyń, np. diosminę, wyciąg z kasztanowca (escynę), rutozyd lub troxerutynę.

Leczenie zabiegowe hemoroidów

Przy leczeniu zabiegowym w pierwszej kolejności wybiera się metody mniej inwazyjne. Możliwości ich zastosowania są ograniczone do leczenia żylaków w I, II i III stopniu zaawansowania. Żylaki IV stopnia i niektóre przypadki większych żylaków III stopnia trzeba operować.

Zabiegi małoinwazyjne w leczeniu hemoroidów

Jak leczyć hemoroidy?

  • RBL (Rubber Band Ligation) - Metoda Barrona, czyli zakładanie gumowych podwiązek na podstawę żylaka, tzw. „gumkowanie”.
  • Koagulacja, czyli zamykanie podstawy naczyń „zasilających” żylaki odbytu z wykorzystaniem wysokiej temperatury wytwarzanej punktowo (na końcu specjalnej sondy zabiegowej) różnymi metodami:
    • Niskonapięciowym prądem o przerywanym przepływie.
    • Podczerwienią (IRC – infrared coagulation).
    • Falami elektromagnetycznymi o odpowiedniej częstotliwości (RF – radio frequency).
    • Laserem.
  • Sklerotyzacja (obliteracja) żylaków odbytu, podanie do wnętrza żylaka, u jego podstawy, leku, który przez chemiczne drażnienie wnętrza naczynia powoduje miejscowy stan zapalny prowadzący do zarastania naczynia i zanikania żylaka.
  • Kriochirurgiczne usuwanie żylaków odbytu – przy pomocy sondy zamrażającej zmiany

Zabiegi małoinwazyjne można stosować u większości pacjentów, a wyniki leczenia tymi metodami są bardzo dobre. Okres zdrowienia jest krótki i zazwyczaj bezbolesny. Większość procedur można wykonać bez potrzeby znieczulania i pobytu w szpitalu. Należy jednak pamiętać, że w czasie tych zabiegów leczenie/usunięcie dotyczy guzków krwawniczych, które są zmienione żylakowo. Pozostałe sploty naczyniowe (prawidłowe) pozostają i z nich mogą w przyszłości rozwijać się kolejne żylaki odbytu, które być może ponownie trzeba będzie leczyć zabiegowo. Nawrót żylaków odbytu po takim leczeniu nie powinien więc być traktowany jako wynik nieprawidłowo wykonanego zabiegu.

Hemoroidy - metoda Barrona czyli "gumkowanie" hemoroidów. Leczenie hemoroidów zależy od stopnia zaawansowania choroy. W najgorszym przypadku stosuje się leczenie operacyjne.

Leczenie operacyjne hemoroidów

U niektórych pacjentów wskazane jest leczenie operacyjne, dotyczy to około 10-20 proc. chorych z żylakami odbytu. Głównym kryterium kwalifikacyjnym do leczenia operacyjnego jest stopień zaawansowania choroby i towarzyszące jej dolegliwości. Z założenia są to metody, w których usuwa się hemoroidy i jednocześnie zmniejsza ukrwienie pozostałych żylaków odbytu, co ma się przyczyniać do zapobiegania nawrotom choroby.

  • DGHAL (doppler guided hemorhhoidal arteries ligation, operacja sposobem Morinagi), czyli podkłucie i podwiązanie drobnych tętnic unaczyniających żylaki odbytu zlokalizowanych pod błoną śluzową. Miejsca podkłuć wybiera się przy pomocy czujnika przepływu wykorzystującego efekt Dopplera znajdującego się na końcu specjalnie skonstruowanego wziernika.
  • RAR (recto anal rpair), czyli „podszycie” żylaków odbytu wysuwających się na zewnątrz do wyższych części kanału odbytu. Operacja wykonywana jest przy użyciu podobnego wziernika, jaki wykorzystuje się w procedurach DGHAL i zazwyczaj jest uzupełnieniem tej metody.
  • PPH (procedure for prolapse and hemorrhoids, operacja sposobem Longo), czyli okrężne wycięcie błony śluzowej i podśluzowej wraz ze znajdującymi się w niej naczyniami z jednoczesnym podciągnięciem tkanek i usunięciem ich nadmiaru. Do wykonania operacji wykorzystuje się odpowiednio szeroki stapler okrężny (szew mechaniczny, „zszywki”).
  • Operacje tzw. klasyczne (sposobem Milligan-Morgan, sposobem Fergusona czy sposobem Whiteheada), czyli metody, w których wycina się żylaki odbytu wraz z tworzącymi je splotami hemoroidalnymi. Te metody różnią się od siebie sposobem i rozległością splotów hemoroidalnych. Chociaż to właśnie po tych metodach dolegliwości w okresie zdrowienia są zdecydowanie większe niż po zastosowaniu wcześniej przytoczonych metod, to jednak z uwagi na bardzo wysoką skuteczność są nadal uważane za standard w chirurgicznym leczeniu zaawansowanych postaci żylaków odbytu.

Guzki I stopnia zazwyczaj leczy się objawowo, zachowawczo. Do leczeniu guzków II stopnia i większości III stopnia wykorzystuje się głównie sposoby małoinwazyjne. W IV stopniu zaawansowania proponuje się najczęściej leczenie operacyjne. Podobna kwalifikacja dotyczy niektórych chorych z III stopniem żylaków odbytu zwłaszcza, jeżeli trudno jest je odprowadzić do kanału odbytu i towarzyszy im krwawienie. 

Wybór metody leczenia hemoroidów 

Nie istnieje jedna i uniwersalna metoda leczenia spełniająca wszystkie oczekiwania pacjenta i lekarza. Każda z nich ma swoje ograniczenia. Różnice dotyczą nie tylko dolegliwości w okresie zdrowienia czy skuteczności i trwałości leczenia, ale też ryzyka powikłań obciążających daną metodę. Szczegółowe omówienie postępowania i związanych z nim uciążliwości i ryzyka należy do lekarza, który podejmuje się takiego leczenia.

Wyboru metody dokonuje się przede wszystkim mając na uwadze stan miejscowy. Nie bez znaczenia są preferencje pacjenta, który może nie wyrazić zgody na leczenie radykalne, wybierając mniej uciążliwe, chociaż w jego przypadku może też mniej skuteczne leczenie małoinwazyjne. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na wybór konkretnej metody leczenia zabiegowego odpowiedniej dla chorego jest doświadczenie lekarza i posiadane urządzenia i narzędzia

Większość metod zabiegowych wykorzystywanych w leczeniu żylaków odbytu nie powoduje bólów w okresie zdrowienia, ponieważ działania zabiegowe są wykonywane w obszarze jelita, w którym nie ma unerwienia bólowego. Jedynie klasyczne leczenie operacyjne wymaga postępowania przeciwbólowego w okresie pooperacyjnym.

Dolegliwości odczuwane przez chorego zazwyczaj są mało nasilone i sprowadzają się do poczucia dyskomfortu w okolicy odbytu, uczucia parcia na stolec czy niepełnego wypróżnienia. Wynikają z obrzęku tkanek w kanale odbytu w miejscach ingerencji zabiegowej i po kilku dniach ustępują. Często przez kilka dni występuje niewielkie krwawienie/plamienie z odbytu nasilające się przy wypróżnieniu. Czasami po niektórych metodach, zwłaszcza mało inwazyjnych, po kilku dniach może wystąpić krwawienie związane z oddzieleniem się „zamkniętego” żylaka odbytu. Zazwyczaj ustępuje ono samoistnie. Szczegółowe zalecenia dotyczące postępowania po leczeniu zabiegowym są udzielane indywidualnie przez lekarza leczącego ponieważ wynikają nie tylko z zastosowanej metody, ale też z zaawansowania choroby i rozległości wykonanego zabiegu.

Hemoroidy - objawem, który zwykle skłania do wizyty u lekarza, są krwawienia z odbytu.

Hemoroidy w ciąży

Ciąża jest stanem, który sprzyja powstaniu objawowych żylaków odbytu i często jest to okres, w którym objawy i dolegliwości z tego powodu występują pierwszy raz w życiu. Wraz ze wzrostem płodu w jamie brzusznej zwiększa się ciśnienie. Większe jest też obciążenie, jakie płód wywiera na jamę miednicy. Czynniki te mechanicznie utrudniają odpływ krwi żylnej ze splotów hemoridalnych. Dodatkowo ukrwienie narządów miednicy i jamy brzusznej zwiększa się w związku ze zmianami hormonalnymi, zwłaszcza w drugiej połowie ciąży. Nie bez znaczenia są też zaparcia, które występują u ciężarnych. Wszystkie te czynniki powodują, że prawie połowa kobiet ma w czasie ciąży objawowe żylaki odbytu, które jeszcze po porodzie dają dolegliwości i objawy. 

Leczenie hemoroidów w ciąży

Większość żylaków odbytu występujących w okresie ciąży ustępuje samoistnie w czasie kilku miesięcy po porodzie i przez długi czas nie daje później o sobie znać. Zazwyczaj do ich leczenia wystarczają leki stosowane miejscowo. Postępowanie zabiegowe jest ograniczone wyłącznie do leczenia niektórych powikłań żylaków odbytu, których nie daje się opanować metodami zachowawczymi. Wśród nich są niektóre przypadki zakrzepicy żylaków oraz sytuacje wypadnięcia dużych żylaków odbytu „oporne” na postępowanie zachowawcze.

Są to na szczęście stosunkowo rzadkie zdarzenia. Maksymalnie też ogranicza się zakres koniecznego zabiegu, nawet, jeżeli wiadomo, że takie postępowanie nie spowoduje długotrwałej poprawy, odraczając bardziej radykalne działania.

Krwawienie z hemoroidów

Powiększone guzki krwawnicze wypełnione są krwią. Zamiast fizjologicznego dociśnięcia do ściany jelita i opróżnienia z krwi do naczyń krwionośnych, są wypychane przez masy kałowe na zewnątrz odbytu. Zwiększona objętość znajdującej się w nich krwi nie może swobodnie odpłynąć i „przesiąka” ma zewnątrz. Czasami powstają drobne pęknięcia na powierzchni wypychanych żylaków odbytu i dochodzi do krwawienia o różnym nasileniu.

Krwawienie jest więc wynikiem mechanicznego działania mas kałowych na guzki krwawnicze (a przy ich powiększeniu – na żylaki odbytu). Z tego powodu regulacja wypróżnień oraz konsystencji mas kałowych jest jednym z elementów profilaktyki powstawania żylaków odbytu oraz istotnym czynnikiem poprawiającym wyniki ich leczenia.

Chociaż krwawienia z odbytu najczęściej są wynikiem żylaków odbytu, to nie wolno tego objawu bagatelizować, ponieważ jest on też jednym z objawów poważnych chorób jelita grubego. Konieczna jest wizyta u lekarza, który na podstawie informacji zebranych od pacjenta, zbadaniu go i ewentualnie zleceniu/wykonaniu badań dodatkowych postawi diagnozę.

Do jakiego lekarza z hemoroidami?

Żylaki odbytu są tak powszechną chorobą, że ich leczeniem zachowawczym, zwłaszcza w początkowych i niepowikłanych stadiach choroby zajmują się chirurdzy, interniścilekarze rodzinni. W razie powikłań choroby lub trudności w jej leczeniu pacjent jest kierowany do chirurga ogólnego lub proktologa, czyli lekarza zajmujący się przede wszystkim chorobami odbytu i odbytnicy, w tym także żylakami odbytu. Najczęściej jest to chirurg wyspecjalizowany w diagnostyce i leczeniu patologii w tej okolicy.

Hemoroidy - kiedy do lekarza?

Bezwzględnym powodem skorzystania z porady lekarskiej są krwawienia z odbytu, nawet, jeżeli nie towarzyszą im inne objawy czy dolegliwości.

Najczęściej przyczyną krwawień z odbytu są hemoroidy, jednak często choroba ta przebiega bez krwawienia. Krew w stolcu czy tuż po jego oddaniu może być natomiast objawem innych, groźnych chorób w tym np. raka jelita grubego, raka odbytu. Niezmienione hemoroidy nie bolą. Ból pojawia się razem z wystąpieniem powikłań żylaków odbytu lub powstaniem innych chorób w tej okolicy, np. zakrzepicy żylaka odbytu, zapalenia splotów przyodbytowych, szczeliny odbytu czy ropnia okołoodbytowego.

Objawy i dolegliwości, które powinny skłonić cię do wizyty u lekarza:

  • krwawienie z odbytu,
  • cienkie „ołówkowate” stolce,
  • zmiana rytmu wypróżnień,
  • wrażenie niepełnego wypróżnienia,
  • świąd w okolicach odbytu.

Jakie leki stosować na hemoroidy?

Przyczyny występowania hemoroidów

Mechanizm rozwoju żylaków odbytu jest złożony. Istnieje wiele przyczyn powiększania, rozszerzania i przemieszczania się guzków krwawniczych. Ogólnie uważa się, że wszystkie sytuacje, które przyczyniają się do upośledzenia przepływu krwi (napływ i odpływ) w splotach naczyniowych w tej okolicy oraz czynniki mechaniczne związane ze zwiększonym działaniem sił w tej okolicy (np. wskutek zaparć), sprzyjają ich powstawaniu, np.:

  • Zwiększone ciśnienie wewnątrzbrzuszne, które może być spowodowane przez długotrwałe, silne parcie, zaparcia, ciążę, wodobrzusze. Długotrwała praca w wymuszonej stałej pozycji (np. siedzącej) oraz długotrwałe pozostawnie bez ruchu, a także intensywny wysiłek fizyczny np. podnoszenie ciężarów. Często hemoroidy uważane są za chorobę zawodową kierowców.
  • Upośledzenie (np. rozluźnienie, naderwanie) i inne zaburzenia struktury kolagenu i elastyny, także wrodzone, Kolagen i elastyna są bowiem składnikiem budowy tkanek podporowych, podtrzymujących sploty naczyniowe w prawidłowym położeniu. Upośledzenie ich elastyczności skutkuje wypadaniem guzków. Wraz z wiekiem dochodzi do naturalnego osłabienia i starzenia się tych struktur. Zanikają włókna elastyny i zmieniają się proporcje różnych typów kolagenu.
  • Czynniki dietetyczne, zwłaszcza dieta ubogobłonnikowa, która przyczynia się do powstawania zaparć i nieregularnych wypróżnień. Podobny wpływ ma zbyt mała ilość wypijanych płynów, współistnienie innych chorób i zaburzeń naczyniowych (np. marskość wątroby, stany zapalne, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niewydolność krążenia).

Rozpoznanie hemoroidów

Do rozpoznania żylaków odbytu zazwyczaj wystarcza wywiad z pacjentem oraz proste badanie palcem przez odbyt (tzw. badanie per rectum). Do określenia stopnia zaawansowania choroby oraz przed podjęciem decyzji o skierowaniu na leczenie zabiegowe/operacyjne potrzebne jest rozszerzenie diagnostyki o wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego czyli wykonanie anoskopii i/lub rektoskopii.

  • Anoskopia – to badanie pozwalające ocenić końcowy odcinek odbytnicy, kanał odbytu i bańkę odbytnicy do głębokości 2-5 cm. Badanie to wykonuje się specjalnie wyprofilowanym wziernikiem (anoskopem). Trwa kilka minut i poza higieną okolicy odbytu nie wymaga specjalnego przygotowania.
  • Rektoskopia - to badanie dolnego odcinka odbytnicy. Wykonuje się je sztywnym wziernikiem (rektoskopem), który pozwala ocenić odbytnicę na długości do około 20 cm od odbytu. Badanie wymaga odpowiedniego, ale nieuciążliwego przygotowania.

W uzasadnionych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o rozszerzeniu diagnostyki. Najczęściej powodem takiego zlecenia są krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, których przyczyny nie można ustalić w oparciu o anoskopię czy rektoskopię, jeżeli występują inne niepokojące objawy i dolegliwości.

Jednym z badań uzupełniających, przy podejrzeniu chorób we wcześniejszych niż odbyt i odbytnica częściach jelita grubego, jest kolonoskopia. Badanie to jest wykonywane giętkim endoskopem, który umożliwia obejrzenie jelita grubego na całej długości. Przed wykonaniem badania pacjent musi się odpowiednio przygotować. Przygotowanie polega na przyjmowaniu odpowiednich preparatów przeczyszczających oraz zwiększonej ilości płynów, ponieważ konieczne jest wypłukanie jelita z mas kałowych i resztek pokarmowych.

Rokowanie i powikłania hemoroidów

Stopień zaawansowania żylaków odbytu według określonej klasyfikacji nie ma bezpośredniego odzwierciedlenia w nasileniu objawów. Pacjenci z niewielkimi zmianami mogą uskarżać się na uciążliwe dolegliwości np. bólowe, natomiast pacjenci z zaawansowanym III stadium żylaków odbytu mogą ich nie odczuwać.

Nieleczone hemoroidy nie ustąpią samoistnie. Na pocieszenie można jednak stwierdzić, że nie są przyczyną powstania groźnych chorób. Nie są też stanem przednowotworowym. Jednak w miarę powiększania się, dają coraz bardziej uciążliwe dolegliwości i objawy.

W III i IV stopniu zaawansowania, kiedy hemoroidy znajdują się (czasowo lub stale) na zewnątrz kanału odbytu, czasami dochodzi do ich mechanicznego uszkodzenia powodującego przewlekłe uszkodzenie pokrywającej je błony śluzowej i powstanie bolesnego owrzodzenia. Zwiększona ilość wydzieliny śluzowej wydostająca się poza kanał odbytu, mechaniczne drażnienie (bielizną) wypadających żylaków odbytu i utrudnienie utrzymania stolca i gazów są przyczyną znacznego dyskomfortu chorych oraz trudności w utrzymaniu właściwej higieny tej okolicy.

Choroba hemoroidalna rozwija się powoli i tylko u niektórych chorych osiąga III lub IV stopień zaawansowania. Postępowanie profilaktyczne i leczenie zachowawcze spowalnia rozwój choroby, wydłuża okresy bez dolegliwości a w czasie zaostrzenia łagodzi objawy. Ustąpienie dolegliwości nie oznacza wyleczenia choroby. Jeśli postępowanie zachowawcze przestaje być skuteczne (tzn. jego wyniki nie są akceptowalne dla chorego), to chorych kwalifikuje się do leczenia zabiegowego.

W żadnym wypadku hemoroidów nie wolno samodzielnie przebijać ani próbować usunąć.

Zalecane postępowanie w przypadku hemoroidów

Zmiana przyzwyczajeń dietetycznych, higienicznych oraz większa aktywność ruchowa zmniejszają ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej.

  • Zadbaj o to, by dieta była urozmaicona i bogata w warzywa, owoce, pieczywo pełnoziarniste, tak aby dostarczała odpowiedniej ilość błonnika pokarmowego. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 20−30 gram.
  • Pij odpowiednią ilość płynów. Uważa się, że dorosły człowiek powinien pić co najmniej 1,5−2 l na dobę.
  • Unikaj potraw, które mogą powodować podrażnienia przewodu pokarmowego (alkohol, ostre przeprawy) oraz nadmiernego pobudzenia jelit (np. kawa i herbata w dużych ilościach).
  • Unikaj siedzącego trybu życia.
  • Ćwicz regularnie: gimnastyka, spacery, pływanie są jak najbardziej wskazane w profilaktyce choroby
  • Długotrwała aktywność w jednej, wymuszonej pozycji sprzyja występowaniu dolegliwości hemoroidalnych. Jeśli Twoja praca wymaga wymuszonej pozycji, to dbaj o regularne przerwy na inną aktywność.
  • Unikaj noszenia ciężarów oraz pamiętaj o prawidłowym sposobie ich dźwigania.
  • Korzystaj z toalety wówczas, gdy zachodzi taka potrzeba. Nie powstrzymuj długotrwale naturalnego odruchu parcia.
  • Zachowaj ostrożność w stosowaniu kosmetyków do higieny intymnej i środków do pielęgnacji ciała, ponieważ nawet najdelikatniejszy produkt może działać na Ciebie drażniąco.
  • Przestrzegaj zasad higieny osobistej. 
  • Zadbaj o to, by twoja bielizna była z materiałów przepuszczających powietrze.

Dowiedz się więcej

Streptokinaza - opis działania w przypadku występowania żylaków odbytu

Tribenozyd, lidokaina - zastosowanie w leczeniu hemoroidów

Bakterie Escherichia coli - najważniejsze informacje w leczeniu guzków krwawniczych odbytu

Źródła: 

  • Szczeklik A., Choroby węwnętrzne, 2015 r. 
  • Wullnik F.H. Hemoroidy. Poradnik dla pacjentów, (red.) Matysiak K. wyd. I, MedPharm Polska 2008.
  • Mounsey A. L., Halladay J.,  T. S. Sadiq. Hemorrhoids. American Family Physician. Volume 84, Number 2 July 15, 2011.
  • Higuero. T., L. Abramowitzb, A. Castinel et al. Guidelines for the treatment of hemorrhoids (short report). Journal of Visceral Surgery (2016) 153, 213—218.
  • Willi. S., Junge K., Ebrahimi R.: Haemorrhoids – a collagen disease? Colorectal Dis., 2010; 12: 1249–1253.
  • Saxena A.K., Tissue engineering and regenerative medicine research perspectives for pediatric surgery. Pediatr. Surg. Int., 2010; 26: 557−573.
  • Moore J.S., Seah A.S., Hyman N., Management of hemorrhoids in unusual circumstances. Seminars in Colon and Retal Surgery 24 (2013) 108-111. Wyd. Elsevier 2013.
  • https://www.niddk.nih.gov/ (dostęp: 29.01.2023)
  • https://www.health.harvard.edu/ (dostęp: 29.01.2023)
  • https://www.escp.eu.com/ (dostęp: 29.01.2023)
  • https://health.clevelandclinic.org (dostęp: 29.01.2023)
  • https://www.onhealth.com (dostęp: 06.11.2017)
  • http://www.science24.com/paper/2141 (dostęp: 29.01.2023)
  • https://pkk.org.pl/ (dostęp: 06.11.2017)
  • https://www.proktosonomed.lublin.pl/guzki-krwawnicze-hemoroidy-choroba-hemoroidalna (dostęp: 06.11.2017)
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 06.11.2017
Data ostatniej aktualizacji 29.01.2024