Objawy boreliozy
Po jakim czasie po ukąszeniu pojawiają się objawy?
- postać wczesną ograniczoną – objawy pojawiają się po 1-8 tygodniach,
- postać wczesną rozsianą – pojawiają się w drugiej fazie choroby, po 3-26 tygodniach,
- postać późną, w której pojawiają się po 6-12 miesiącach lub nawet kilka lat po zakażeniu.
Postać wczesna ograniczona
Wczesne objawy boreliozy:
- Rumień wędrujący – najczęściej jest to czerwona plamka, stopniowo się rozszerzająca, z centralnym przejaśnieniem po środku. Jej średnica przekracza 5 cm – plamki mniejsze i pojawiające się już w mniej niż 2 dni po ukąszeniu to najprawdopodobniej odczyny po ugryzieniu. Rumień pojawia się zazwyczaj pomiędzy 3. a 30. dniem (zwykle 7 dni, ale bywa, że nawet 60) po zakażeniu i jest zazwyczaj pierwszym symptomem choroby. Zwykle powstaje on w miejscu ukłucia lub w niedalekiej okolicy. Ta zmiana skórna jest niebolesna i nie swędzi. W 20-30 proc. przypadków boreliozy objawy skórne nie występują.
- Miejscowe powiększenie węzłów chłonnych.
- Chłoniak limfocytowy skóry – jest to niebolesny, czerwononiebieskawy guzek o średnicy od 1 do 5 mm. Najczęściej pojawia się na płatku lub małżowinie usznej, brodawce sutkowej lub mosznie. Występuje rzadko, częściej u dzieci niż u dorosłych.
- Łagodne objawy grypopodobne – z gorączką, bólami głowy, stawów, mięśni i zmęczeniem. Ujawniają się u 40 proc. chorych z rumieniem wędrującym, ustępują zwykle samoistnie.
Postać wczesna rozsiana
- Rumień wędrujący mnogi – jest to pojawienie się więcej niż jednego rumienia. Kolejne zmiany mogą być mniejsze i jednolicie zabarwione. Częściej zdarza się u dorosłych, bardzo rzadko pojawia się u dzieci.
- Zapalenie stawów, nazywane postacią stawową boreliozy – najczęściej zajęty jest jeden, czasami kilka dużych stawów (łokciowy, kolanowy, barkowy, skokowy). Są one opuchnięte i bolesne, ale objawom tym nie towarzyszy ogólna reakcja zapalna organizmu i leki przeciwzapalne nie łagodzą dolegliwości. Choroba przebiega z nawracającymi zaostrzeniami, które mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni. Rzadko dochodzi do trwałego uszkodzenia stawu.
- Zapalenie nerwów czaszkowych prowadzące do porażenia mięśni twarzy i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, nazywane neuroboreliozą – objawiają się m.in. bólem głowy, bólem pleców w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, nudnościami, przewlekłym zmęczeniem, zaburzeniami pamięci, trudnościami z koncentracją i uwagą, nadwrażliwością na światło.
- Zapalenie mięśnia sercowego – występuje u ok. 5 proc. chorych i objawia się nagłymi zaburzeniami przewodzenia i rytmu serca. Objawy te mają nagły początek i ustępują samoistnie w ciągu kilku dni lub tygodni. Zazwyczaj współistnieje z objawami stawowymi i neurologicznymi.
Postać późna
- Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry – dotyczy ono głównie kończyn. Na początku pojawia się zaczerwienienie i obrzęk skóry, później dochodzi do ścieńczenia naskórka i poszerzenia naczyń krwionośnych. Skóra wygląda jak bibułka papierosowa i jest pozbawiona owłosienia. Zmianom tym może towarzyszyć ból okolicznych stawów. Zapalenie to może pojawić się nawet 10 lat po zarażeniu.
- Przewlekłe zapalenie stawów – najczęściej poprzedzone jest ono nawracającymi bólami stawów. Dolegliwości dotyczą głównie stawów kolanowych.
- Przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.
- Neuropatią obwodową, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych.
Przyczyny boreliozy (choroby z Lyme)
Boreliozę powoduje zakażenie krętkami Borrelia burgdorferi przenoszonymi przez kleszcze. Można je spotkać najczęściej w lasach, zwłaszcza liściastych i mieszanych, często na granicy z łąkami oraz na obszarach podmokłych, porośniętych krzewami i trawami. Obecne są jednak również w miastach, np. w parkach, na skwerach i w ogródkach działkowych.
Samo ukłucie jest bardzo często niezauważane – dzieje się tak, ponieważ ślina kleszczy zawiera substancje znieczulające. Większość ludzi orientuje się, że zostali pokłuci dopiero po kilku godzinach, np. podczas wieczornej kąpieli.
Miejsca, w które najczęściej wbijają się kleszcze, to rejony, gdzie skóra jest cienka i dobrze ukrwiona, czyli:
- skóra głowy,
- okolice uszu,
- szyja, pachy,
- pępek,
- pachwiny,
- krocze,
- pierś,
- zgięcia dużych stawów (łokcie, kolana),
- ręce,
- stopy.
Nie każde ukłucie grozi zachorowaniem, ponieważ nie każdy kleszcz jest zakażony. Gdy jednak pajęczak jest zakażony, ryzyko przeniesienia choroby zakaźnej na człowieka wzrasta wraz z wydłużaniem się czasu przebywania kleszcza w skórze. Z tego powodu tak ważne jest oglądanie całego ciała po powrocie ze spaceru po lesie lub parku oraz wyjęcie kleszcza jak najszybciej po stwierdzeniu jego obecności.
Czynnikami ryzyka przeniesienia choroby z kleszcza na człowieka są:
- przebywanie na terenach częstego występowania boreliozy,
- czas przebywania kleszcza wkłutego w skórę przekraczający 24-48 godzin,
- drażnienie kleszcza, np. poprzez przypalanie, smarowanie tłuszczem, alkoholem lub benzyną, wyciskanie – są to działania, które prowadzą do zwiększenia ilość wymiocin i śliny wydalanych przez kleszcza do krwi.
Diagnostyka boreliozy (choroba odkleszczowa)
Jak długo utrzymują się przeciwciała?
Inne metody badań
Na rynku medycznym funkcjonują też inne metody służące do diagnostyki boreliozy, ale w rzetelnych, wieloletnich badaniach nie znalazły one potwierdzenia swojej skuteczności. Są to m.in.:
- hodowla krętków – jest ona obarczona zbyt wysokim odsetkiem wyników fałszywie dodatnich,
- wykrywanie antygenów w moczu – metoda ta ma małą swoistość,
- PCR, czyli wykrywanie DNA bakterii – metoda ta obarczona jest dużym ryzykiem wyników fałszywie dodatnich, w związku z czym stosowana jest jedynie jako badanie rozstrzygające w wyjątkowych sytuacjach,
- test transformacji blastycznej (LTT),
- oznaczenie poziomu przeciwciał w krążących kompleksach immunologicznych
- oznaczanie limfocytów CD57+/CD3-,
- poszukiwanie cyst, form-L.
Badanie kleszcza w kierunku boreliozy
Leczenie boreliozy
- doxycylina,
- cefriakson,
- amoksycylina u dzieci.
Nie sięgaj po metody o nieudowodnionej skuteczności, takie jak:
- długotrwałe stosowanie różnych antybiotyków,
- przekraczanie dozwolonych dawek leków,
- przyjmowanie immunoglobulin,
- podejmowania terapii w komorze hiperbarycznej i ozonowania krwi,
- lecznicze wywoływanie gorączki,
- leczenia za pomocą witamin, suplementów diety i przeróżnych ziół, w tym czystka.
Borelioza w ciąży
Rokowania i powikłania zakażenia boreliozą
- zmęczeniem,
- zaburzeniami czucia,
- zaburzeniami snu,
- bólem głowy,
- bólem stawów i mięśni,
- zaburzeniami koncentracji i pamięci trwającymi dłużej niż 6 miesięcy.
- przewlekłe zanikowe zapalenie skóry,
- przewlekłe zapalenie stawów,
- przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- neuropatia obwodowa.
Jak zapobiegać boreliozie z Lyme
- Unikaj narażenia na ukąszenia kleszczy – w lesie czy parku nie siadaj pod krzakami lub bezpośrednio na trawie i nie przedzieraj się przez zarośla;
- Noś odpowiedni ubiór – długie spodnie, kryte buty, koszulę lub bluzę z długim rękawem oraz nakrycie głowy;
- Stosuj preparaty odstraszające owady bezpośrednio na skórę oraz środki owadobójcze na ubrania czy części namiotów. W przypadku dzieci używaj repelentów przeznaczonych specjalnie dla nich.
- Po powrocie z lasu lub gęstego parku obejrzyj dokładnie całe ciało (zwróć szczególną uwagę na szyję, pachy, pachwiny, pępek, krocze, pierś, zgięcia stawowe i skórę głowy), uczesz włosy grzebieniem z gęstymi ząbkami i weź prysznic – dzięki temu uda Ci się pozbyć z powierzchni ciała tych kleszczy, które nie zdążyły Cię ukąsić;
- Dbaj o swojego psa lub kota, ponieważ mogą one zawlec kleszcze do mieszkania – stosuj skuteczne środki odstraszające kleszcze i regularnie kontroluj skórę zwierzęcia, a gdy znajdziesz kleszcza usuń go;
- Jeżeli znajdziesz kleszcza jak najszybciej go wyciągnij i obserwuj miejsce wkłucia przez ok. 30 dni – jeżeli pojawi się powiększające się zaczerwienie lub grypopodobne objawy ogólne to zgłoś się do lekarza;
- Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak bezpiecznie usunąć kleszcza, obejrzyj nasz film!
Kiedy osoba dorosła zostanie pogryziona przez wiele kleszczy to można rozważyć jednorazowe podanie 200 mg doksycyliny. Metoda ta ma jednak ograniczoną skuteczność (działa średnio u 1. na 40. ukąszonych) i jej stosowanie wzbudza kontrowersje.
Dowiedz się więcej
Borelioza — wciąż trudne wyzwanie
https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/17978
Borelioza — najnowsze rekomendacje w diagnostyce i leczeniu
https://journals.viamedica.pl/rheumatology_forum/article/view/47201
Przeczytaj również:
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |