Ból pleców - przyczyny i leczenie

Ból pleców to jedna z najczęstszych dolegliwości. Dotyka większość osób dorosłych przynajmniej raz w ciągu życia. Najczęściej przyczyną bólu pleców jest przeciążenie kręgosłupa. Szczególnie narażone są kobiety w ciąży, osoby z nadwagą, osoby palące.
Ból pleców jak sobie z nim radzić?

W 85% przypadków ból pleców, choć może być dokuczliwy, nie świadczy o żadnej zagrażającej zdrowiu patologii. Spowodowany jest siedzącym trybem życia, brakiem aktywności fizycznej lub nieprawidłową postawą. Najczęściej jest to związane z charakterem pracy, jaką wykonujemy. Upowszechnienie się komputerów niejako wymusza na nas ciągłą pozycję siedzącą. Nieprawidłowa postawa wynika też ze sposobu odpoczynku: przed komputerem lub telewizorem, a nie w sposób aktywny. Sprawia to, że na ból pleców skarżą się ludzie w każdym wieku.

Jakie są przyczyny bólu pleców?

W większości przypadków przyczyną bólu pleców jest przeciążenie kręgosłupa. Dochodzi do niego, gdy to, co robimy, przekracza wytrzymałość lub wydolność kręgosłupa i jego elementów. Przeciążenia te dotyczą głównie struktur okołokręgosłupowych – mięśni, więzadeł, ścięgien, krążków międzykręgowych, stawów – i wpływają na działanie całego kręgosłupa. Nadmierne i niesymetryczne napięcie tkanek powoduje ból.

Dlaczego siedzenie jest szkodliwe?

Siedzenie bardziej obciąża kręgosłup niż stanie, leżenie czy chodzenie. Najbardziej obciążające jest siedzenie przy komputerze, z rękami wysuniętymi do klawiatury. Dzieje się tak, ponieważ siedząc, często przybieramy nieprawidłową pozycję – głowę pochylamy do przodu lub zadzieramy do góry, nie mamy podparcia pleców. Dodatkowo im dalej wysuwamy ręce w kierunku klawiatury, tym bardziej obciążamy krążki międzykręgowe. Ręce powinny być oparte o blat biurka, ale niewysunięte daleko do przodu. Ponadto podczas pracy przy komputerze wielokrotnie powtarzamy te same czynności, np. sterowanie myszą komputerową czy pisanie na klawiaturze, oraz mało się ruszamy. Inne czynniki mające negatywny wpływ na kręgosłup to:

  • niewłaściwie zorganizowane stanowisko pracy – np. krzesło bez możliwości dopasowania do indywidualnych wymagań pracownika lub niewłaściwe ustawienie monitora
  • stres – obciążenie psychiczne i ilość oraz tempo pracy
  • wadliwe oświetlenie – np. świecące prosto w oczy
  • nadmierny hałas
Sprawdź propozycje ćwiczeń dla osób z pracą siedzącą przygotowanych przez fizjoterapeutę.

Kto jest szczególnie narażony na ból pleców?

Osoby szczególnie zagrożone wystąpieniem bólu pleców:

  • osoby z nadwagą – nadmierne kilogramy dodatkowo obciążają kręgosłup
  • osoby palące – palenie może powodować uszkodzenia tkanek
  • kobiety w ciąży – ciężar dziecka dodatkowo obciąża kręgosłup i powoduje hiperlordozę, czyli nadmierne wygięcie części lędźwiowej kręgosłupa
  • osoby długotrwale stosujące leki mogące osłabiać tkankę kostną, np. glikokortykosteroidy
  • osoby zestresowane lub z depresją.

Inne przyczyny bólu pleców to: dyskopatie i zmiany zwyrodnieniowe, zmiany pourazowe, zniekształcenia i złamania kręgów spowodowane osteoporozą, wady rozwojowe kręgosłupa, różne choroby struktur kostnych, zmiany chorobowe układu nerwowego, choroby pochodzenia pozakręgosłupowego, psychosomatyczne zespoły bólowe.

Na kręgosłup składają się: 24 kręgi, dwie kości (krzyżowa i guziczna), do tego krążki międzykręgowe, stawy międzywyrostkowe, więzadła, ścięgna i mięśnie. ma wyrafinowany kształt: dwie wklęsłości (lordozy) w odcinku szyjnym i lędźwiowym oraz wypukłość (kifozę) w części piersiowej. Gdyby był prosty jak przysłowiowa „struna”, jego wytrzymałość zmniejszyłaby się siedemnastokrotnie.

Kiedy z bólem pleców należy zgłosić się po specjalistyczną pomoc?

Najkrótszą i najlepszą drogą do rozwiązania problemu związanego z bólem pleców jest konsultacja fizjoterapeuty w Poradni Bólu Pleców. Pokaże on, jak pozbyć się bólu pleców oraz pomoże wykształcić prawidłowe nawyki i zmniejszyć ryzyko nawrotu dolegliwości.

Sytuacje, które powinny skłonić cię do niezwłocznego zgłoszenia się po pomoc do lekarza, to:

  • gdy podjęte leczenie nie daje rezultatu i ból pozostaje bez zmian lub zwiększa się
  • gdy ból promieniuje do ręki, uda, łydki lub stopy
  • gdy pojawią się problemy z oddawaniem moczu
  • gdy pojawi się osłabienie siły mięśniowej, np. zahaczanie stopą o dywan lub brak siły by zacisnąć pięści
  • gdy występuje niezamierzona utrata wagi
  • gdy bólowi pleców towarzyszy gorączka
  • gdy bólowi pleców towarzyszy ból w klatce piersiowej
  • gdy ból pojawił się po urazie np. stłuczce samochodowej czy upadku

W jaki sposób diagnozuje się przyczynę bólu pleców?

Diagnoza większości przypadków bólu pleców nie wymaga badań obrazowych, takich jak RTG czy rezonans. Badania naukowe nie wykazują związku pomiędzy wystąpieniem lub nasileniem bólu, a zmianami w kręgosłupie widocznymi w badaniach obrazowych. W związku z tym do postawienia prawidłowej diagnozy wystarczy szczegółowy wywiad oraz badanie fizykalne, wykonane przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę. Jeżeli podczas wizyty stwierdzi on niepokojące objawy, wymagające konsultacji lekarskiej i dalszej diagnostyki, to skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty –ortopedy, neurologa lub neurochirurga.

Badania, które wykonuje się w dalszej diagnostyce, to:

  • badania obrazowe, m.in. przy użyciu promieni rentgenowskich lub rezonansu magnetycznego
  • badania laboratoryjne: OB i CRP
  • elektromiografia

Jak leczy się ból pleców?

Leczenie bólu pleców opiera się na:

  • Samoopiece – utrzymanie aktywności ruchowej i stosowanie się do zaleceń specjalisty. U pacjentów z bólem trwającym mniej niż 4 tygodnie dolegliwości łagodzi ogrzewanie bolącego miejsca.
  • Leczeniu farmakologicznym, np. ibuprofenem lub paracetamolem.
  • Jeżeli ból trwa dłużej niż 4 tygodnie – regularnych ćwiczeniach fizycznych zaleconych przez fizjoterapeutę.

Czym grozi ignorowanie bólu pleców?

Ból pleców jest sygnałem ostrzegawczym mówiącym, że niedostatecznie dbamy o nasz kręgosłup. Jeżeli w tym momencie nie zmotywujemy się do zmiany nawyków to może dojść do powstania zmian zwyrodnieniowych, które są nieodwracalne.

Poważnym powikłaniem nadmiernego obciążenia kręgosłupa jest wypuklina jądra miażdżystego dysku, potocznie nazywana „wypadnięciem dysku”. Może ona uciskać nerwy rdzeniowe i prowadzić do ich porażenia oraz problemów np. z nietrzymaniem moczu i stolca. Znacznie utrudnia to sprawne funkcjonowanie, a czasami jedynym sposobem leczenia jest operacja i długotrwała rehabilitacja.

Jak zapobiegać bólowi pleców?

Profilaktyka bólu pleców opiera się na zmniejszeniu obciążenia kręgosłupa podczas codziennych czynności. Żeby to osiągnąć, nie trzeba rezygnować z pracy czy zarzucać prowadzenia samochodu, wystarczy tylko przestrzegać kilku prostych zasad:

  • Gdy siedzisz, to pamiętaj o zachowaniu prawidłowej postawy: miej proste plecy, podeprzyj je w części lędźwiowej, trzymaj ręce blisko linii ciała, miej przedmioty w zasięgu ręki, nie wychylaj się za bardzo do przodu.
  • Regularnie, nawet co godzinę, rób krótkie przerwy podczas pracy – a podczas nich najlepiej poćwicz. Przykłady ćwiczeń przedstawione są tutaj.
  • Gdy chcesz podnieść coś z podłogi, to ugnij kolana, a nie tułów – zachowując proste plecy, zmniejszasz obciążenie kręgosłupa.
  • Unikaj gwałtownych ruchów, szarpnięć, ponieważ to one stwarzają największe ryzyko powstania urazu.
  • Gdy niesiesz ciężkie przedmioty, to trzymaj je z przodu, blisko ciała i, jeżeli to możliwe, rozkładaj ciężar na obydwie ręce.
  • Gdy przenosisz przedmioty, unikaj skrętu tułowia i dbaj, żeby barki były w tej samej linii co biodra.
  • Jeżeli jest to możliwe to ciężkie przedmioty pchaj, a nie ciągnij i staraj się wykorzystać siłę i masę całego ciała.
  • Gdy zamierzasz dłużej stać w kuchni lub podczas prasowania to korzystaj z podnóżka i stawiaj na nim jedną nogę. Podnóżkiem może być np. pudełko po butach lub plastikowy „stopień” dla dzieci. Poza tym staraj się zachować proste plecy – możesz to osiągnąć np. poprzez regulację wysokości deski do prasowania.
  • Unikaj długiego trzymania rąk powyżej barków lub nad głową, ponieważ przeciąża to kręgosłup, a dodatkowo może wywołać ból głowy i omdlenie. Lepiej użyj drabiny lub rób przerwy.
  • Nie myj włosów nad wanną lub zlewem, gdyż nadmierne wygięcie pleców obciąża kręgosłup szyjny i lędźwiowy. Do mycia włosów używaj słuchawki prysznicowej.
  • Zawsze realnie oceniaj to, co chcesz zrobić i to zanim przystąpisz do działania. W razie potrzeby poproś kogoś o pomoc.
  • Dobierz odpowiedni materac – nie za miękki, nie za twardy, dopasowany do masy ciała i twoich indywidualnych potrzeb. Dzięki temu poprawisz swój komfort spania i pozwolisz kręgosłupowi na zasłużony odpoczynek.

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym nie tylko na ból pleców, ale w ogóle na nasze samopoczucie, jest odpowiednia dieta – jedzenie warzyw, owoców, picie dużej ilości wody (minimum 1,5 l dziennie) – i pilnowanie prawidłowej masy ciała.

Bardzo ważnym elementem zapobiegania bólowi pleców jest też regularna, minimum 30 minut 3 razy w tygodniu, aktywność fizyczna. Najlepsze sporty to takie, które angażują różne grupy mięśni, np. pływanie, pilates czy jazda na rowerze. Ćwiczenia zawsze rozpoczynaj od krótkiej, kilkuminutowej rozgrzewki i rozciągnięcia mięśni.

Jeżeli jednak nie lubisz uprawiać sportów, to staraj się wypoczywać aktywnie – zamiast windy używaj schodów, chodź na spacery, zapisz się na kurs tańca…

Jak możesz ćwiczyć w pracy?

Jeśli w pracy długo siedzisz przed monitorem, zadbaj o dobrze przystosowane stanowisko pracy. Ustaw podparcie krzesła w okolicy lędźwiowej. Regulacja monitora powinna umożliwiać pochylanie i ustawienie wysokości ekranu nad biurkiem. Samo biurko musi być dostatecznie wysokie, wskazana jest podstawka pod stopy.

Ból pleców a prawidłowa pozycja siedząca.

Przedstawiamy przykłady ćwiczeń, które możesz wykonywać podczas krótkich przerw w pracy.

  • Ćwiczenia, które możesz wykonać siedząc przy biurku
    1. Oprzyj się o oparcie i odchyl górną część tułowia i głowę do tyłu.
    2. Przenieś wyprostowane ręce za oparcie krzesła i wykonuj wymachy rąk do tyłu.
    3. Spleć palce rąk przed klatką piersiową. Ciągnij mocno dłonie, próbując rozerwać chwyt.
  • Ćwiczenia, które możesz wykonać, jak wstaniesz od biurka
    1. Wykonaj krążenia barkami w przód i w tył, następnie ściągnij łopatki do tyłu. Wytrzymaj 10 sekund.
    2. Spleć palce rąk za plecami. Wykonuj uniesienia wyprostowanych rąk do góry, nie pochylając tułowia do przodu.
    3. Stań w drzwiach, oprzyj dłonie o futrynę. Naciskaj na nią, jakbyś chciał ją przesunąć lub rozsunąć.
    4. Wykonaj wspięcie na palcach nóg i piętach.

Przeczytaj także: 

Badanie HLA-B27 w kierunku sztywniejącego zapalenia stawów kręgosłupa 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 07.09.2017
Data ostatniej aktualizacji 29.12.2022