Medicover
Wapń całkowity to jedno z badań krwi, które pozwala ustalić stężenie tego minerału w surowicy. Badanie można wykonać w placówkach Medicover na terenie całej Polski. Jaka jest rola tego pierwiastka w organizmie? Jakie konsekwencje niosą ze sobą nadmiar i niedobór wapnia? Kiedy wykonać badanie?
Spis treści:
- Rola wapnia w organizmie
- Niedobór wapnia
- Wysoki poziom wapnia
- Wskazania do badania poziomu wapnia we krwi
- Przygotowanie do badania wapnia
- Jaka jest prawidłowa norma poziomu wapnia?
Rola wapnia w organizmie
Rola wapnia w organizmie człowieka jest wręcz nieoceniona. Jest minerałem niezbędnym do budowy i utrzymania mocnych kości i zębów, ale to nie jedyne jego znaczenie. Jest potrzebny do aktywacji wielu enzymów, oraz właściwego krzepnięcia krwi. Ma wpływ również na układ nerwowy, wydzielanie hormonów czy pracę mięśni.
Wapń jest pierwiastkiem ważnym także dla serca ‒ reguluje jego pracę. Wspomaga też gojenie ran. W przypadku układu nerwowego umożliwia przekaz impulsu, co ma duże znaczenie dla jego prawidłowego działania.
Prawie cały wapń w organizmie jest przechowywany w kościach. W razie potrzeby organizm może czerpać z tych rezerw i wykorzystywać je gdzie indziej. Ne jest wytwarzany przez organizm i dlatego należy go dostarczać wraz z pożywieniem.
Pierwiastek ten bierze udział:
- w wielu procesach regulacyjnych (wydzielanie m.in. hormonów, enzymów),
- w procesach krzepnięcia krwi,
- w skurczu mięśni szkieletowych.
Ponadto:
- wpływa na stan kości i zębów,
- pomaga w regulacji pracy serca,
- wpływa na przewodnictwo impulsów nerwowych.
Niedobór wapnia
Z niskim poziomem wiążą się m.in. deformacje kości (np. krzywica, osteoporoza), wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa (tężyczka), problemy z pracą serca oraz zaburzenia działania enzymów.
Jeżeli w surowicy krwi stężenie wapnia jest niższe niż przewidywane normy (poniżej 2,25 mmol/l (9 mg/dl)), to u pacjenta występuje tzw. hipokalcemia. Niedobór tego minerału jest bardzo niekorzystny szczególnie dla wzrastającego organizmu, dla którego zapotrzebowanie na składniki budulcowe kości jest duże. Pojawienie się niedoboru skutkuje uwalnianiem się wapnia z kości, w wyniku czego kości stają się odwapnione, są coraz słabsze i podatne na złamania.
Hipokalcemia może mieć wiele potencjalnych przyczyn. Jedną z głównych przyczyn niskiego stężenia wapnia jest niski poziom parthormonu (PTH) wydzielanego przez przytarczyce, związany z niedoczynnością przytarczyc albo ich uszkodzeniem w wyniku operacji lub radioterapii, choroby autoimmunologicznej.
Niskie stężenie witaminy D jest również kolejną ważną przyczyną niedoboru tego pierwiastka. Odgrywa ona istotną rolę w zdolności organizmu do wchłaniania i wykorzystywania wapnia. Nieprawidłowe poziomy magnezu i fosforanów pośrednio mogą także powodować hipokalcemię, jest również efektem ubocznym stosowania określonych leków, np. wybranych preparatów na osteoporozę, niektórych leków przeciwpadaczkowych, czy chemioterapeutyków, leków moczopędnych, inhibitorów pompy protonowej.
Hipokalcemia przyczyny:
- niedostateczna podaż wapnia z pożywieniem;
- upośledzone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – spowodowane np. niedoborami witaminy D;
- ostre zapalenie trzustki i stosowanie niektórych leków, powodujące nadmierne odkładanie się minerału w tkankach miękkich lub w kościach;
- nadmierna utrata wapnia z moczem w wyniku stosowania niektórych leków;
- niedobór witaminy D, np. u chorych z uszkodzeniem wątroby, z ostrą lub przewlekłą niewydolnością nerek, u chorych przyjmujących niektóre leki przeciwpadaczkowe;
- niedoczynność przytarczyc.
Wysoki poziom wapnia
Podwyższone stężenie powyżej 2,75 mmol/l (>11 mg/dl) to tzw. hiperkalcemia. Najczęściej jest skutkiem nadczynności przytarczyc i nowotworów. Łagodna hiperkalcemia może przebiegać bezobjawowo lub występują objawy choroby będącej jej przyczyną. Ciężka hiperkalcemia (>3,75 mmol/l) jest niebezpieczna, ponieważ może doprowadzić do tzw. przełomu, będącego stanem zagrożenia zdrowia i życia.
Nadmiar wapnia wpływa na funkcje niemal wszystkich narządów, a zwłaszcza na ośrodkowy układ nerwowy i nerki. Zbyt duża ilość tego pierwiastka w organizmie prowadzi do zaburzeń wchłaniania żelaza i cynku oraz powstania kamieni nerkowych, a także do zaburzeń pracy serca, a w konsekwencji nawet do śpiączki. Powoduje również gorszy apetyt, nudności, zaparcia.
Jeśli wyniki badań wskazują na zbyt duże stężenie w surowicy krwi, należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie. Kluczowe jest usunięcie przyczyny podwyższonego poziomu.
Hiperkalcemia najczęściej jest symptomem:
- nadczynności tarczycy,
- pierwotnej nadczynności przytarczyc,
- gruźlicy,
- chorób nerek, w tym kamicy dróg moczowych,
- przedawkowania witaminy D,
- choroby nowotworowej.
Stężenie wapnia w surowicy może być też podwyższone na skutek złamań kości, szczególnie, jeśli pacjent był przez dłuższy czas unieruchomiony.
Wskazania do badania poziomu wapnia we krwi
Analiza stężenia w surowicy krwi wykonywana jest na zlecenie lekarza u pacjentów, u których zachodzi podejrzenie, że występują nieprawidłowości. Najczęściej powodem do kontroli są występujące charakterystyczne dla hiperkalcemii lub hipokalcemii objawy, takie jak np.: skurcze mięśni, mrowienie i drętwienie kończyn, obniżenie ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia krzepnięcia (np. krwawienia z nosa), częste złamania kości, stany lękowe.
Zaleca się, aby przeprowadzić badanie u osób, u których:
- dochodziło do spontanicznych złamań,
- pojawiają się intensywne bóle kości,
- zdiagnozowano ostre zapalenie trzustki,
- stwierdzono przewlekłą chorobę nerek,
- występują zespoły złego wchłaniania,
- częściowo lub całkowicie usunięto tarczycę,
- stwierdzono osteoporozę,
- zdiagnozowano tężyczkę, niedoczynność przytarczyc,
- stwierdzono niedobór witaminy D.
Badanie powinno być także wykonane u osób stosujących dietę z ograniczeniem lub bez nabiału.
Przygotowanie do badania wapnia
Badanie wykonywane jest na podstawie próbki krwi pobranej z żyły pacjenta. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, aczkolwiek zalecane jest zgłoszenie się na czczo, zwłaszcza jeśli pacjent wykonuje je z innymi badaniami, dla których jest to konieczne.
| Na czczo | W godzinach porannych | Szczególne wymagania |
| TAK | TAK | NIE |
Czas oczekiwania na wynik
Wynik badania dostępny jest w przeciągu 3 dni roboczych. Pacjent ma do wyboru dwie możliwości odebrania wyniku, w recepcji placówki bądź online, jednak w tym wypadku konieczne jest uzyskanie hasła dostępowego na recepcji placówki.
Jaka jest prawidłowa norma poziomu wapnia?
Wartości referencyjne określające prawidłowe stężenia wapnia zależą od wieku pacjenta. Prawidłowy poziom wapnia całkowitego u osoby dorosłej wynosi zwykle 2,12–2,62 mmol/l (8,5–10,5 mg/dl).
Przeczytaj także:
