Hormony to związki, które, kontrolują wszystkie procesy metaboliczne. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednym z nich jest hormon adrenokortykotropowy (ACTH). Sprawdź, w jakich sytuacjach należy zbadać jego stężenie we krwi, jak się przygotować i jaka jest cena badania ACTH?


Spis treści: 

  1. Co to jest ACTH?
  2. Wskazania do badania
  3. Przygotowanie do badania
  4. Normy ACTH

Co to jest ACTH (kortykotropina)?

Hormon adrenokortykotropowy wydzielany jest przez przedni płat przysadki mózgowej. Jego rolą jest stymulacja sekrecji (wydzielania) hormonów, produkowanych przez nadnercza, głównie kortyzolu należącego do glikokortykosteroidów. ACTH do krwi uwalniany jest pod wpływem kortykoliberyny (CRH) produkowanej przez podwzgórze. CRH wysyła sygnał do uwalniania ACTH, kiedy stężenie kortyzolu we krwi jest niskie. Natomiast, gdy poziom kortyzolu wzrasta, dalsze wydzielanie CRH oraz ACTH zostaje zahamowane. Mechanizm ten nazywany jest ujemnym sprzężeniem zwrotnym.

ACTH i wpływ kortyzolu na wydzielanie hormonu.

Wskazania do badania stężenia ACTH we krwi

Ocena poziomu ACTH wykonywana jest w przypadku podejrzenia u pacjenta chorób związanych z nieprawidłowym stężenie kortyzolu we krwi. Należą do niech np. choroba Cushinga, zespół Cushinga, choroba Addisona, niedoczynność przysadki mózgowej, wtórna niedoczynność nadnerczy, a także guzy zlokalizowane w przysadce mózgowej lub nadnerczach. Ponadto, ACTH wykorzystywane jest w celu monitorowania skuteczności zastosowanej terapii w przypadku wymienionych schorzeń.

Objawy, które mogą wskazywać na nieprawidłowe wartości ACTH to m.in.:

  • apatia,
  • szybka męczliwość,
  • utrata masy ciała połączona z osłabieniem siły mięśniowej lub otyłość centralna,
  • zaburzenia gospodarki węglowodanowej,
  • nadmierne owłosienie ciała,
  • owalna twarz,
  • nieprawidłowe stężenie sodu i potasu,
  • nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • zaburzenia nastroju.

Kedy oznaczać poziom ACTH.

Przygotowanie do oznaczenia ACTH

Badanie ACTH wykonywane jest w oparciu o próbkę krwi żylnej. Ponieważ hormon jest nietrwały, konieczne jest specjalne postępowanie z pobraną próbką. Powinna ona niezwłocznie trafić do laboratorium i musi być transportowana w odpowiednich warunkach.

Do punktu pobrań należy zgłosić się na czczo, w godzinach porannych. Badania nie powinno być wykonywane w trakcie trwania infekcji, którym towarzyszy wysoka gorączka, a także bezpośrednio po urazach i zabiegach chirurgicznych. Należy pamiętać, aby przed badaniem poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą zaburzać wynik ACTH.

Normy ACTH

Zakres wartości referencyjnych ACTH uzależniony jest od pory dnia, w której została pobrana próbka krwi (hormon wykazuje zmienność dobową). Stężenie najwyższe jest w godzinach porannych, natomiast później gwałtownie spada. Uzyskany wynik powinien zawsze zostać skonsultowany z lekarzem, który w razie konieczności zleci dalsze postępowanie diagnostyczne lub wdroży odpowiednie leczenie. 

Oznaczenie stężenia ACTH lekarz zleca, podejrzewając np. guzy nadnerczy, guzy przysadki mózgowej. Test robi się także m.in., by rozróżnić nadczynność i niednoczynność nadnerczy.

Zbyt duży spadek stężenia ma różne przyczyny. Często powodem jest niedoczynność kory nadnerczy, której podłożem może być przebyty uraz stan zapalny czy proces autoimmunologiczny (np. choroba Addisona). Może też być konsekwencją zmian nowotworowych zlokalizowanych w przednim płacie przysadki.

ACTH  powyżej normy może być spowodowane m.in. chorobą Cushinga lub gruczolakiem kory nadnerczy. Ponadto, podwyższone ACTH może występować u osób, które przyjmują niektóre leki, np. glikokortykosteroidy.

Wynik badania dostepny jest ciągu 5 dni roboczych.

Powiązane badania: