Work-life balance. Jak to zrobić?

Skutki przepracowania

Przepracowujemy zbyt dużo godzin w tygodniu. Jakie są tego skutki przepracowania? Odpowiada dr n. med. Katarzyna Gorzelak-Kostrzewska, kierownik ds. profilaktyki i medycyny pracy Medicover.

– Z punktu widzenia lekarza medycyny pracy i osoby analizującej dane medyczne, dotyczące naszych pacjentów, mogę stwierdzić, że najistotniejszymi problemami zdrowotnymi populacji pracowników w dzisiejszych czasach są problemy z układem ruchu oraz problemy związane ze stresem. Zwłaszcza stres jest czynnikiem, którego wpływ na pracownika obserwujemy coraz częściej – z naszych analiz wynika, że w ciągu ostatnich pięciu lat liczba pacjentów, którzy z własnej inicjatywy korzystają z usług psychologów w sieci Medicover, wzrosła 2,5-krotnie – podkreśla.

Równowaga między życiem prywatnym i zawodowym

Work-life balance tłumaczy się jako umiejętność zachowania równowagi między życiem prywatnym i zawodowym. Wielu pracowników dopiero po latach pracy na granicy wytrzymałości zauważa, że nadmierne skupienie się na karierze i zaniedbywanie jej kosztem życia osobistego prowadzi do szeregu negatywnych skutków. Specjaliści są zgodni, że zdolność zdrowego balansowania między pracą a sferą prywatną pozwala człowiekowi nie tylko być w życiu bardziej spełnionym i szczęśliwszym, ale i bardziej wydajnym w pracy.

Problem dotyczy wszystkich pracowników, zarówno zatrudnionych w korporacjach, jak i w firmach z sektora MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw). Czasem przyczyną nadmiernego obciążenia obowiązkami jest ambicja pracownika i chęć udowodnienia, że jest najlepszy, czasem wynika to z kultury organizacyjnej firmy, w której przykładowo praca po godzinach czy w weekendy przyjęta jest jako norma. Niezależnie od przyczyny skutki są zawsze takie same:

– Są to liczne choroby, związane z przewlekłym stresem, takie jak np. zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego, przewlekłe przemęczenie (uznawane za jednostkę chorobową), w skrajnych przypadkach prowadzące do zgonu (takie przypadki miały miejsce w Japonii), zaburzenia depresyjno-lękowe czy spadek odporności immunologicznej (pacjenci przemęczeni dużo częściej zapadają na różne infekcje) – mówi dr n. med. Katarzyna Gorzelak-Kostrzewska.

Należy podkreślić, że praca po godzinach czy w weekend, jeśli jest sporadyczna bądź wynika z charakteru danego stanowiska i pracownik ma możliwość uzyskania za tę pracę wynagrodzenia, jest zjawiskiem powszechnym. Każdy zatrudniony, który ma czas wypocząć, jest w stanie podjąć takie wyzwanie bez ryzyka, że będzie to miało negatywny skutek na jego zdrowie. Jednak stan permanentnego uzależnienia od obowiązków zawodowych, przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek odskoczni od pracy oraz możliwości uzyskania dodatkowego wynagrodzenia za ten wysiłek, to prosta droga nie tylko do frustracji, ale i zaburzenia balansu między życiem zawodowym i prywatnym.

– Praca ponad siły oznacza wyczerpanie naszych zasobów energetycznych. To z kolei skutkuje tym, że taki pracownik nie ma czasu ani siły prowadzić życia rodzinnego czy uprawiać sportu. Co więcej, pracownicy, którzy stawiają pracę na pierwszym miejscu (nawet przed rodziną i zdrowiem), często bagatelizują u siebie objawy chorób i w rezultacie od razu trafiają na długotrwałe leczenie i zwolnienie – przestrzega dr n. med. Katarzyna Gorzelak-Kostrzewska.

Jak sobie pomóc?

Pierwszym ważnym objawem, sygnalizującym, że równowaga między życiem prywatnym i zawodowym jest zaburzona, jest to, że nie potrafimy przestać myśleć o pracy, nawet, gdy jesteśmy już w domu.

– Niemożność oderwania się od pracy, izolacja, utrata kontaktu z rodziną i przyjaciółmi to częste objawy braku work-life balance, a jednocześnie efekt życia w stanie przewlekłego stresu. Dlatego bardzo ważne jest, by nauczyć się zdrowo odpoczywać. Polecam techniki relaksacyjne, uprawianie sportu i próbę zastanowienia się nad tym, co powinno stanowić dla nas w życiu priorytet – radzi dr n. med. Katarzyna Gorzelak-Kostrzewska.

Szczególnie ważna jest tu rola aktywności fizycznej, która kompensuje bezruch pracy biurowej czy stojącej.

– Długie siedzenie przy komputerze i brak ruchu powoduje zanik mięśni przykręgosłupowych, co prowadzi do bólów pleców oraz w efekcie choroby zwyrodnieniowej. Sport pozwala znakomicie walczyć ze stresem oraz świetnie wpływa na układ krążenia. Dbałość o kondycję fizyczną jest też ważna w kontekście faktu, iż nasze społeczeństwo się starzeje i czekają nas długie lata pracy, które każdy z nas chciałby przeżyć w jak najlepszym zdrowiu. Gwarancją jest inwestycja w sport – twierdzi dr n. med. Katarzyna Gorzelak-Kostrzewska.

W pracy nad poprawą balansu między karierą oraz życiem prywatnym ważna jest też umiejętność delegowania i priorytetyzowania zadań – należy zastanowić się nad tym, co koniecznie robić musimy sami, a co mogą za nas zrobić inni.

Stosowanie idei work-life balance ma zasadniczy wpływ na kondycję i zdrowie psychiczne człowieka:

– Poświęcenie się jednej dziedzinie życia może powodować, że będziemy przeciążeni, wyczerpani. Z drugiej strony, możemy czuć, że niedostatecznie wypełniamy obowiązki przypisane innym rolom. Na przykład oddając się całkowicie pracy, możemy czuć, że jesteśmy złymi rodzicami albo że nie dbamy o siebie, ponieważ nie mamy na to wystarczająco dużo czasu. Może to znacznie wpływać na obniżenie naszej samooceny, a co za tym idzie obniżenie poczucia własnej wartości. Kolejnym powodem, dla którego warto utrzymać wspomniany work-life balance, jest ryzyko wystąpienia wypalenia zawodowego. Następuje to wtedy, gdy, skupieni tylko na pracy, nie mając czasu na przysłowiowy oddech i chwilę dla siebie, stajemy się coraz bardziej przeciążeni obowiązkami zawodowymi. Popadamy wówczas we frustrację, a wykonując codzienne obowiązki, zaczynamy traktować innych jak przedmioty. Dlatego bardzo ważne jest, by zrozumieć, że aby osiągnąć w życiu równowagę, musimy nauczyć się czerpać z życia we wszystkich jego aspektach. Jeśli znajdziemy czas na odpoczynek, relaks, zadbamy o swoją kondycję i o siebie – wówczas odniesiemy sukcesy, związane z wypełnianiem każdej z ról. To zaś wpłynie korzystnie nie tylko na nasze samopoczucie i poczucie wartości oraz ogólne zadowolenie z życia, ale i większą efektywność w pracy – podsumowuje Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz – psycholog z Medicover.

Warto pamiętać, że praca powinna być elementem wzbogacającym i uzupełniającym nasze życie, nie zaś zastępującym je. Zdrowe podejście do pracy oznacza, że dostarcza nam ona ciekawych wrażeń oraz pozwala realizować się, jednocześnie pozostawiając czas na inne aspekty życia – przyjaciół, rodzinę, hobby oraz aktywność fizyczną.