Medicover
Sterydy są niestety często obarczone dość znacznym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Dla danych postaci leku (tabletki, maści, leki wziewne, krople), które zawierają steryd w składzie, istnieją charakterystyczne grupy powikłań, ale także uniwersalne sposoby ich unikania.
Sterydy anaboliczne
Do grupy sterydów anabolicznych należy testosteron oraz jego syntetyczne pochodne. Wbrew obiegowej opinii głoszącej, że nie są to leki, a jedynie substancje nielegalnie wykorzystywane przez osoby chcące szybko zwiększyć swoją masę mięśniową, stosuje się je również w lecznictwie. Ich działanie polega na stymulowaniu wzrostu wielu tkanek, głównie mięśniowej i kostnej, a także na zwiększaniu produkcji czerwonych krwinek. Testosteron jest odpowiedzialny za rozwój męskich cech i organów płciowych. Z tego powodu sterydy anaboliczne są przepisywane w terapii takich schorzeń jak opóźnione dojrzewanie u chłopców, nieprawidłowy rozwój narządów płciowych i impotencja u mężczyzn oraz rak piersi u kobiet. Leczenie nimi praktykuje się ponadto w przypadku spadku masy mięśniowej u osób chorych na AIDS lub nowotwór. Oczywiście taka terapia prowadzona jest pod ścisłą kontrolą lekarza. Stosowanie leków anabolicznych bez nadzoru lekarskiego i w celach innych niż medyczne może prowadzić do wystąpienia uzależnienia oraz niebezpiecznych powikłań, takich jak wzrost ciśnienia krwi, zawał serca, zatrzymanie płynów w organizmie, powstanie skrzepów we krwi czy podwyższenie poziomu cholesterolu. We wspomnianej sytuacji pojawiają się często dodatkowe następstwa w postaci silnego trądziku, utraty włosów, agresywnego zachowania i zmian nastroju, co dotyczy wszystkich niezależnie od płci. U mężczyzn obserwuje się oprócz tego rozrost gruczołu piersiowego (ginekomastia), zaburzenia wzwodu i problem z płodnością, a u kobiet zmniejszenie piersi oraz nietypowe owłosienie na twarzy i ciele. Jak widać, ryzyko znacznie przewyższa korzyści płynące z nielegalnego wykorzystywania sterydów anabolicznych.
Kortykosteroidy
Kortykosteroidy to hormony sterydowe produkowane przez korę nadnerczy. Dzieli się je na dwie grupy:
Mineralokortykosteroidy
Zadaniem mineralokortykosteroidów jest regulacja gospodarki wodno-mineralnej organizmu. W przypadku, gdy z różnych przyczyn dochodzi do nieprawidłowego spadku lub wzrostu ich stężenia, pojawiają się kłopoty z ciśnieniem krwi. Same mineralokortykosteroidy nie są używane jako leki, bardzo często stosuje się za to substancje lecznicze wpływające na ich aktywność, w leczeniu nadciśnienia.
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy, do których należy między innymi kortyzol i kortyzon, odpowiadają głównie za regulowanie przemian węglowodanów, tłuszczów i białek. Wydzielane są w odpowiedzi na sytuacje stresowe dla organizmu. Zarówno naturalne glikokortykosteroidy, jak i ich syntetyczne pochodne mają bardzo silne działanie przeciwzapalne, co wykorzystuje się w leczeniu schorzeń powstałych w wyniku procesów zapalnych. Inną właściwością tych substancji jest działanie immunosupresyjne, które polega na tłumieniu aktywności układu immunologicznego. W normalnych warunkach funkcjonowanie tego układu chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami. Istnieją jednak choroby autoimmunologiczne, w których atakuje on zdrowe tkanki. Wtedy również glikokortykosteroidy okazują się pomocne. Pacjenci najczęściej mają do czynienia właśnie z nimi, ze względu na ich szerokie zastosowanie. Przykładowe schorzenia leczone tymi lekami to: astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), katar sienny, pokrzywka, egzema, atopowe zapalenie skóry, zapalenie stawów i tkanki mięśniowej, rwa kulszowa, choroby zapalne jelit, toczeń, stwardnienie rozsiane.
Środki ostrożności przy braniu sterydów
W zależności od wskazania sterydy aplikuje się w różnych postaciach farmaceutycznych, a tym samym różne jest ich oddziaływanie na organizm oraz niezbędne środki ostrożności, które należy podjąć, aby uniknąć wystąpienia działań niepożądanych.
POSTAĆ | PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA | DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE | ŚRODKI OSTROŻNOŚCI |
TABLETKI zawierające np. prednizon, prednizolon, metylprednizolon, deksametazon |
|
|
|
MAŚCI, KREMY, PŁYNY I AEROZOLE NA SKÓRĘ zawierające np. hydrokortyzon, metylprednizolon, klobetazol, mometazon |
|
|
|
KROPLE I AEROZLOLE DO NOSA zawierające np. flutikazon, mometazon, budezonid |
|
|
|
KROPLE I MAŚCI DO OCZU zawierające np. loteprednol, fludrokortyzon, deksametazon |
|
|
|
LEKI WZIEWNE zawierające np. budezonid, flutikazon |
|
|
|
„Twój Farmaceuta” nr 13, wrzesień/październik 2017
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |
