Łojotokowe zapalenie skóry - objawy, przyczyny, jak leczyć ŁZS?

Co to jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry to stan, który pojawia się najczęściej w miejscach, w których występuję dużo gruczołów łojowych, czyli na:

• twarzy,
• owłosionej skórze głowy,
• górnej części klatki piersiowej,
• w okolicach małżowin usznych.

Łojotok powołuje zmiany – łuszczenie się skóry i rumieniowate czerwone plamy. Powierzchnia dotkniętych chorobą miejsc staje się przetłuszczona, spuchnięta, bywa, że swędzi i pokrywa się łuskowatymi płatkami.

Do jakich chorób podobne jest ŁZS?

Ze względu na podobieństwo objawów łojotokowe zapalenie skóry bywa mylone z:

• łuszczycą,
• egzemą,
• reakcją alergiczną.

Są to jednak choroby, których przyczyny i leczenie są zupełnie inne.  

ŁZS może dotknąć każdego, choć są czynniki, które powodują predyspozycję do zachorowania. To choroba przewlekła i nawracająca, chociaż nie zakaźna. Nie musi wcale dotyczyć osób ze skłonnościami do przetłuszczania się skóry.

Nie jest szczególnie groźne dla zdrowia, ale wiąże się dużym dyskomfortem, ponieważ zmiany, które powoduje są wyjątkowo nieestetyczne i zazwyczaj występują w widocznych miejscach ciała.

Łojotokowe zapalenie skóry przyczyny

Mimo wielu badań klinicznych dotyczących łojotokowego zapalenia skóry przyczyny rozwoju tej choroby są wciąż słabo poznane. Przyjmuje się, że jej początkiem jest chorobliwe wydzielaniu łoju przez gruczoły w pewnych miejscach ciała, co – w połączeniu z nieprawidłową pracą układu odpornościowego – prowadzi do namnażania się na powierzchni skóry grzyba – drożdżaka z rodzaju Malassezia.

Drożdżaki z tej grupy występują normalnie na skórze człowieka, jednak w pewnych okolicznościach mogą nasilać  zmiany  chorobowe  w  schorzeniach,  takich  jak łojotokowe  zapalenie  skóry. Do wzrostu potrzebują łoju, a wytwarzają enzym zwany lipazą, który zapoczątkowuje proces zapalny.

Rozwój tej choroby skóry może mieć także związek z:

• zaburzeniami hormonalnymi (szczególnie dotyczącymi hormonów płciowych odpowiadających za rozwój cech męskich),
• wahaniami nastroju,
• stresem,
• złą dietą,
• nadużywaniem alkoholu,
• ogólnym stanem zdrowia.

Zaobserwowano, że łojotokowe zapalenie skóry częściej dotyka osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. chorych na AIDS oraz na nowotwory złośliwe. Powstanie łojotokowego zapalenia skóry nie ma natomiast związku z reakcjami alergicznymi organizmu.

Czy łojotokowe zapalenie skóry jest dziedziczne?

ŁZS nie jest chorobą dziedziną, ale wiadomo, że dziedziczone są skłonności do zachorowania. Zaobserwowano, że czynniki występowania choroby są zależne od genów.

Łojotokowe zapalenie skóry objawy

Zmiany skórne, które mogą być symptomami choroby to:

• zaczerwienie, często w postaci wyraźnych plam,
• tłusty wygląd,
• łuszczenie się,
• strupy lub żółtawe, tłuste, łuskowate płaty skóry,
• zdarza się, że obszar skóry dotknięty łojotokowym zapaleniem skóry silnie swędzi (szczególnie w przypadku skóry głowy),
• przerzedzenie włosów, a nawet łysienie,
• nieraz wysięki z miejsc objętych zapaleniem.

W jakich miejscach pojawia się ŁZS?

Obszary ciała, w których łojotokowe zapalenie skóry przeważnie występuje to:

• owłosiona skóra głowy,
• okolice powiek, brwi i środkowa części twarzy,
• okolice uszu (także małżowina i przewód uszny),
• pachy,
• tułów (w górnej części klatki piersiowej oraz między łopatkami),
• fałdy skórne oraz okolice zgięć stawowych,
• okolice intymne.

Kto jest narażony na łojotokowe zapalenie skóry? 

Szacuje się, że łojotokowe zapalnie skóry dotyczy od jednego do pięciu procent populacji. Sześciokrotnie częściej niż kobiety chorują mężczyźni, szczególnie młodzi. Najwięcej zachorowań jest w grupie wiekowej od 18 do 40 lat.  

Zaobserwowano, że łojotokowe zapalenie skóry częściej rozwija się u osób, u których stwierdzono inne choroby, takie jak:

• trądzik,
• łuszczyca,
• zespół Downa,
• choroba Parkinsona,
• epilepsja,
• cukrzyca,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• wirusowe zapalenie trzustki,
• zakażenie wirusem HIV,
• porażenie nerwu twarzowego,
• przebyty zawał serca lub udar.

Na rozwój choroby może mieć wpływ także przyjmowanie m.in. niektórych leków psychotropowych, np.: interferonu, litu czy soli złota.

ŁZS u niemowląt i dzieci

ŁZS pojawia się głównie u osób dorosłych, ale choroba ta może dotyczyć także dzieci, u których objawia się ono w postaci tzw. ciemieniuchy. Najbardziej narażone są niemowlęta do 3. miesiąca życia.

Ciemieniucha to zrogowaciały, łuskowaty naskórek, przypominający tłusty łupież. Zmiany najczęściej obejmują górną część skóry głowy (okolic ciemiączka), ale mogą pojawić się także na czole, w pobliżu brwi i nosa niemowlęcia, a także w okolicach pieluszkowych. Często zapalenie jest kojarzone z nieodpowiednią higieną, ale pediatrzy występowanie ciemieniuchy wiążą raczej ze zbyt dużą aktywnością gruczołów łojowych u najmłodszych dzieci.

Większe zagrożenie wystąpieniem ciemieniuchy u dzieci występuje latem, kiedy wydzielanie łoju jest większe. Zmiany nie są dla dziecka bolesne, ani dokuczliwe. Zdarza się, że ustępują samoistnie i bez późniejszych nawrotów, jednak w przypadku wystąpienia niepokojących objawów na skórze dziecka warto skonsultować się lekarzem lub sięgnąć po odpowiednie preparaty dla niemowląt.

Łojotokowe zapalenie skóry diagnostyka

Łojotokowe zapalenie skóry to schorzenie występujące dość powszechnie. Szacuje się, że stanowi ono ok. 10 proc. wszystkich przypadków chorób skóry. W razie zauważenia niepokojących zmian należy udać się do dermatologa, który postawi diagnozę, najczęściej w oparciu o charakterystyczne objawy oraz badanie skóry.

Pomocny może być także wywiad na temat przebytych chorób, przyjmowanych leków i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W skrajnych przypadkach może zostać zalecona biopsja oraz specjalistyczne badanie histopatologiczne.

Leczenie ŁZS

Odpowiednie leki dobierane są przez dermatologa w zależności od miejsca występowania zmian skórnych. Wykorzystuje się zarówno leki doustne, jak i stosowane miejscowo - w trudniejszych przypadkach stosuje się je równolegle.

Leczenie ŁZS polega na podawaniu lub aplikowaniu preparatów przeciwzapalnych (także sterydowych) i przeciwgrzybicznych, a także nakładaniu maści lub kremów, które mają za zadanie regenerować i chronić miejsca dotknięte chorobą. W przypadku leczenia zmian na owłosionej skórze głowy stosuje się również środki zawierające:

• pirytonian cynku,
• dziegcie,
• ichtiol,
• siarkę.

Nie wszystkie leki są jednakowo bezpieczne – długotrwałe stosowanie niektórych z nich może powodować skutki niepożądane, dlatego ich przyjmowanie zawsze warto skonsultować z lekarzem. Lekarz może wydać także dodatkowe zalecenia, ponieważ wpływ na walkę z przejawami choroby miewa też leczenie zachowawcze. 

Sezonowość łojotokowego zapalenia skóry

Choroba ma charakter przewlekły i trzeba liczyć się z jej nawrotami. Większe ryzyko wystąpienia objawów dotyczy miesięcy zimowych. Niskie temperatury powodują wzmożone wydzielanie łoju, dlatego nawroty są często obserwowane podczas pogody mroźnej i suchej.

Wiąże się to też zapewne z dostępem skóry do światła słonecznego. Umiarkowany kontakt ze słońcem wpływa na wytwarzanie witaminy D, która ma działanie przeciwzapalne. Warto jednak pamiętać, że zbyt intensywne opalanie może przesuszyć skórę, co przyniesie odwrotny skutek.

Łojotokowe zapalenie skóry zapobieganie 

Wiadomo, że rozwojowi choroby sprzyjają pewne okoliczności zewnętrzne (np. zanieczyszczenie powietrza czy suchy klimat), a także czynniki wewnętrzne i ogólna kondycja organizmu. Łojotokowemu zapaleniu skóry sprzyjają także noszenie obcisłej, mało przewiewnej odzieży oraz błędy w pielęgnacji skóry - zbyt intensywne usuwanie warstwy łojowej, czy nadużywanie kosmetyków.

Dieta na ŁZS

Objawy łojotokowego zapalenia skóry mogą nasilać się pod wpływem nieodpowiedniej diety. Warto unikać pokarmów wzmagających wydzielanie łoju:

• potraw smażonych,
• potraw tłustych,
• słodyczy.

Są doniesienia świadczące o tym, że na wystąpienie objawów choroby mogą wpływać niedobory cynku, wolnych kwasów tłuszczowych oraz witaminy B, brak jednak jednoznacznych wskazań na ten temat. 

Łojotokowe zapalenie skóry a łupież

Łojotokowemu zapaleniu skóry głowy często towarzyszy łupież, czyli drobnopłatkowe złuszczanie się naskórka. Za jego powstanie odpowiada ten sam grzyb, który przyczynia się do rozwoju ŁZS, dlatego nieleczony łupież zwykły (z mniej nasilonym łojotokiem) może z czasem przerodzić się w tzw. łupież tłusty i łojotokowe zapalenie skóry. 

W walce z ŁZS skóry głowy mogą pomóc szampony przeciwłupieżowe. W przypadku łupieżu odradza się samodzielne złuszczanie skóry na głowie. Powinno robić się to z wykorzystaniem specjalnych preparatów zaleconych przez dermatologa. W przeciwnym razie ryzykuje się rozwojem infekcji, która może doprowadzić do utraty włosów.

Kosmetyki na łojotokowe zapalenie skóry 

W aptekach i drogeriach są dostępne specjalne preparaty przeznaczone dla chorych cierpiących na łojotokowe zapalenie skóry, przy czym należy pamiętać, że kosmetyki dla skóry łojotokowej nie są tym samym, co środki przeznaczone dla skóry przetłuszczającej się. Na ogniska łojotokowego zapalenia skóry nie powinno się stosować wazeliny – może ona pogorszyć stan skóry.

W przypadku zmian skórnych zaleca się m.in. codzienne stosowanie mydła z pirytionianem cynku, a także maści odżywiających skórę w witaminy A i D3 i nawilżających (stosowanych także przed myciem). Dostępne są też specjalne płyny dodawane do kąpieli. 

W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry głowy stosuje się szampony przeciwłupieżowe, zawierające m.in. kwas salicylowy, siarkę, siarczek selenu, smołę węglową, dziegieć i ketokonazol. Ważne, by taki środek stosować co najmniej 2 razy w tygodniu. Jeżeli jeden szampon nie przynosi rezultatów, warto wypróbować kosmetyk z inną substancją aktywną.

_2018_01A_049-054.pdf