Grzybica pochwy – objawy i leczenie grzybiczego zakażenia pochwy

Ocenia się, że większość kobiet co najmniej raz w życiu przebyła infekcję bakteryjną lub grzybiczą pochwy, a co czwarty stan zapalny pochwy wiąże się z kandydozą, czyli grzybicą pochwy. 

Objawy grzybicy pochwy

Do najczęstszych objawów grzybicy pochwy należą:

• uporczywy świąd oraz podrażnienie pochwy i sromu,
• obfita biała, bezwonna wydzielina z pochwy o wyglądzie twarogu,
• zaczerwienienie i obrzęk okolic intymnych,
• niekiedy uczucie pieczenia, zwłaszcza podczas stosunku lub podczas oddawania moczu,
• dyskomfort w czasie kąpieli. 

Jakie badania na grzybicę pochwy?

W diagnostyce zakażeń pochwy bardzo przydatnym jest wykonanie badania biocenozy pochwy. Czasami mamy do czynienia z zakażeniami o mieszanym podłożu etiologicznym, np. bakteryjnym i grzybiczym.

Diagnozę stawia się najczęściej na podstawie wywiadu, objawów, badania mikroskopowego wymazu z pochwy. Często do postawienia właściwej diagnozy wykorzystuje się badanie mikrobiologiczne (posiew) wymazu z dróg rodnych.

Leki na grzybicę pochwy

Kandydoza pochwy jest zwykle leczona lekami przeciwgrzybiczymi, najczęściej stosuje się nystatynę, natamycynę oraz klotrimazol stosowane miejscowo oraz doustne azole – flukonazol i itrakonazol.

W terapii grzybicy pochwy wykorzystuje się:

• preparaty o działaniu miejscowym – maści, kremy, żele do smarowania okolic intymnych oraz globulki dopochwowe o działaniu grzybobójczym;
• leki doustne – zalecane najczęściej w przypadku zaawansowanej, nawracającej grzybicy;
• probiotyki ginekologiczne – dopochwowe lub doustne preparaty zawierające pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus.

W przypadku poważniejszych infekcji, które nie ustępują lub powracają, mogą być potrzebne inne metody leczenia.

O doborze leczenia grzybicy pochwy powinien decydować specjalista – ginekolog lub położna. Postawią oni właściwą diagnozę i zastosują odpowiednie leczenie. Grzybicy pochwy nie należy bagatelizować, ponieważ nieleczona lub źle leczona może nawracać i prowadzić do wielu powikłań.
Na wizytę u lekarza szczególnie powinny się udać kobiety w ciąży.

Długość kuracji zależy od zaawansowania kandydozy oraz od zastosowanych leków. Zazwyczaj trwa kilka dni. Nie należy przerywać leczenia, nawet jeśli po kilku dniach objawy ustąpią, ponieważ infekcja nie została jeszcze wyleczona i po zbyt wczesnym odstawieniu leków grzybica może powrócić.

Leki bez recepty na grzybicę pochwy

Niektóre preparaty przeciwgrzybicze, do stosowania miejscowego, są dostępne bez recepty. Globulki dopochwowe, kremy i maści do smarowania miejsc intymnych – można po nie sięgnąć doraźnie, gdy jesteśmy np. na wakacjach, a objawy są uporczywe, a szybka wizyta u ginekologa nie wchodzi  w grę. Złagodzą objawy grzybicy pochwy, ale infekcji ostatecznie nie wyleczą, dlatego po takiej samodzielnej terapii zawsze należy udać się do ginekologa, aby wdrożył odpowiednie leczenie grzybicy pochwy.

Wspomagająco w leczeniu kandydozy, przy nawracającej infekcji oraz profilaktycznie w sytuacjach ryzyka można stosować probiotyki, które są dostępne w formie tabletek doustnych, płynów lub kapsułek dopochwowych. 

Przyczyny grzybicy pochwy

Grzybica pochwy, inaczej  kandydoza lub drożdżyca pochwy, jest chorobą wywoływaną przez grzyby drożdżopodobne, przede wszystkim przez gatunek Candida albicans.

W naturalnej, prawidłowej biocenozie pochwy występuje zbilansowana mieszanka grzybów drożdżopodobnych i bakterii. Gdy dochodzi do zakłócenia tej równowagi, np. gdy organizm jest osłabiony, drożdżaki bytujące w pochwie zaczynają się intensywnie namnażać i rozprzestrzeniać, co prowadzi do rozwinięcia się infekcji grzybiczej. Drożdżaki zasiedlają m.in. jelito grube i mogą kolonizować srom, pochwę i dolny odcinek układu moczowego od strony przewodu pokarmowego.

Do zakażenia może dojść także w wyniku stosunku płciowego z zakażonym partnerem. Kandydoza pochwy może  występować jednocześnie z chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Grzybica pochwy w ciąży i podczas laktacji

Grzybica występuje często podczas ciąży. Kobiety ciężarne są szczególnie narażone na infekcje grzybicze pochwy ze względu głównie na zmiany w gospodarce hormonalnej, zaburzenia naturalnej mikroflory pochwy oraz ewentualne zaburzenia tolerancji glukozy. W leczeniu zaleca się stosowanie miejscowych określonych preparatów przeciwgrzybiczych, zgodnie z zaleceniem ginekologa. Nieleczona grzybica pochwy może doprowadzić do zarażenia dziecka podczas porodu i wystąpienia u niego pleśniawek oraz grzybiczego pieluszkowego zapalenia skóry.

Grzybicę pochwy u kobiet karmiących piersią również leczy się preparatami miejscowymi.

Nawracająca grzybica pochwy

W przypadku większości kobiet kandydoza pojawia się epizodycznie i manifestuje się  łagodnymi lub umiarkowanymi objawami, bez utrzymujących się lub nawracających dolegliwości.

Niestety u ok. 5–10 proc. kobiet infekcje grzybicze pochwy mają tendencję do nawracania. Za drożdżycę nawrotową uważa się czterokrotne lub częstsze infekcje w ciągu roku. Wymagają one specjalnych rozważań diagnostycznych i terapeutycznych. Oprócz badań mikrobiologicznych u kobiet z objawami przewlekłymi należy szczególną uwagę zwrócić na możliwe inne przyczyny.

Nawracające infekcje są często związane z zaburzeniami biocenozy pochwy, wynikającymi z redukcji liczebności pałeczek kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus. Przywrócenie równowagi mikrobiologicznej jest elementem profilaktyki i leczenia nawrotowych zapaleń pochwy. Uznaniem cieszą się probiotyki ginekologiczne. Pałeczki kwasu mlekowego odgrywają wiodącą rolą w zapobieganiu infekcjom zarówno bakteryjnym, jak i grzybiczym.

Grzybica pochwy leczenie partnera 

W przypadku nawracającej infekcji grzybiczej, leczeniu należy poddać także partnera kobiety ze stwierdzoną kandydozą. U mężczyzn tego rodzaju schorzenia najczęściej nie wywołują objawów, czasem może pojawić się zaczerwienienie żołędzi prącia lub słabo nasilona, czerwona wysypka lub świąd. W trakcie leczenia wskazana jest wstrzemięźliwość płciowa.

Dlaczego grzybica pochwy powraca?

Nawracająca grzybica może być spowodowana m.in.:

• niedoleczeniem poprzedniej infekcji,
• nieprawidłową kuracją, opornością drożdżaków na leczenie,
• skłonnością do alergii, atopii,
• zaburzeniami odporności (AIDS, leczeniem immunosupresyjnym, sterydoterapią),
• przewlekłą kandydozą przewodu pokarmowego,
• przez nieprawidłowe nawyki żywieniowe, np. dieta bogata w cukry (słodycze, soki), czy niedożywieniem,
• anemią,
• ryzykownymi formami współżycia płciowego, współżyciem z partnerem, który jest nosicielem grzybicy, nawet jeśli nie ma objawów,
• nieprawidłową, niedostateczną lub nadmierną, higieną okolic intymnych,
• długoterminowymi antybiotykoterapiami, nieracjonalnym stosowaniem antybiotyków,
• zmianami hormonalnymi w organizmie (np. ciąża, schorzenia endokrynologiczne np. niekontrolowana lub źle prowadzona cukrzyca, terapia hormonalna, przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych),
• czynnikami genetycznymi.

Jak można się zarazić grzybicą pochwy?

Grzybica pochwy – czynniki zwiększające ryzyko rozwoju zakażenia drożdżakowego między innymi:

• Niedostateczna lub nadmierna higiena osobista, np. brak odpowiednio częstej higieny, irygacje, ale także zbyt intensywne i częste mycie okolic intymnych, powodujące osłabienie naturalnej biocenozy pochwy, co zwiększa podatność na kandydozę czy stosowanie drażniących, zapachowych środków myjących o nieodpowiednim pH.
• Stosowanie antybiotykoterapii i zażywanie niektórych leków, nieracjonalne stosowanie antybiotyków. Zakażenia drożdżakowe są powszechne u kobiet przyjmujących antybiotyki. Antybiotyki o szerokim spektrum działania, zabijają również „zdrowe” bakterie w pochwie, co prowadzi do namnażania się drożdżaków.
• Bakteryjne zapalenie pochwy i jego miejscowe leczenie.
• Zwiększony poziom estrogenów. Zakażenia drożdżakami występują częściej u kobiet z wyższym poziomem estrogenów, czyli kobiet w ciąży lub kobiet przyjmujących dwuskładnikową doustną antykoncepcję lub stosujących terapię hormonalną.
• Zaburzenia gospodarki hormonalnej, np. niekontrolowana cukrzyca. Kobiety ze źle kontrolowanym stężeniem glukozy we krwi są szczególnie narażone na zakażenia drożdżakowe. Grzybica pochwy i sromu może być objawem cukrzycy.
• Stany i choroby powodujące obniżenie odporności – np. choroby nowotworowe, terapia kortykosteroidami, immunosupresja lub zakażenie HIV.
• Zabiegi chirurgiczne w obrębie narządu rodnego.
• Niedożywienie.
• Alergie, np. uczulenia na  środki  higieny  osobistej,  papier toaletowy, tampony i podpaski higieniczne, atopia.
• Nieodpowiednia dieta, np. z nadmiarem węglowodanów.
• Noszenie obcisłej, syntetycznej bielizny.
• Aktywność seksualna (m.in. wczesne rozpoczęcie współżycia, ryzykowne zachowania seksualne).
• Korzystanie z basenów, saun, toalet w miejscach publicznych.

Wymienione czynniki ryzyka nie oznaczają, że każda kobieta np. podczas miesiączki czy korzystająca z basenu nabawi się grzybicy pochwy. Może dojść do tego w określonych warunkach, np. gdy organizm jest osłabiony. 

Zapobieganie grzybicy pochwy

Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia drożdżakami pochwy:

• dbaj o higienę intymną,
• noś luźną, bawełnianą bieliznę,
• nie stosuj drażniących, zapachowych płynów do kąpieli czy zapachowych wkładek, tamponów,
• unikaj kąpieli w wannie z hydromasażem i bardzo gorących kąpieli,
• nie stosuj bez potrzeby antybiotyków, np. na przeziębienie czy w infekcji wirusowej,
• unikaj długiego przebywania w mokrych strojach kąpielowych czy treningowych,
• nie korzystaj z cudzych ręczników lub bielizny,
• unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych,
• jeśli korzystasz z publicznych toalet, pamiętaj aby nie siadać bezpośrednio na desce sedesowej,
• jeśli cierpisz na nawracające zakażenia grzybicze, ogranicz korzystanie z basenu, sauny czy jacuzzi, dbaj o odpowiednią dietę (ogranicz węglowodany), a podczas miesiączki stosuj podpaski zamiast tamponów,
• w okresie obniżonej odporności i przy kuracjach antybiotykowych stosuj wspomagająco probiotyki.

Przeczytaj także: jakie badania na kandydozę organizmu.