Alkoholizm - leczenie i skutki uzależnienia

Alkoholizm powoduje problemy rodzinne oraz trudności w środowisku zawodowym. Jest zjawiskiem o wieloczynnikowych uwarunkowaniach, co sprawia, że zarówno profilaktyka, jak i leczenie alkoholizmu stanowią prawdziwe wyzwanie dla cywilizacji, a sam alkohol jest najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną. Alkohol jest też zakorzeniony w kulturze i obyczajowości wielu krajów, co sprawia, że istnieje niestety przyzwolenie społeczne na jego nadużywanie.
Alkoholizm to dość częsta przyczyna rozpadów związków oraz obniżenia poziomu życia społecznego oraz zawodowego.

Co to jest alkoholizm?

Istnieje wiele definicji alkoholizmu. Jedna z nich to ta, gdzie alkoholizm jest chroniczną, postępującą chorobą, która charakteryzuje się:

  • tolerancją,
  • uzależnieniem,
  • zmianami patologicznymi w narządach wewnętrznych.

Uzależnienie to stan, w którym człowiek weń uwikłany traci wolność decydowania o sobie. Zwykle traci on możliwość logicznego myślenia.

W sferze związków z innymi ludźmi alkoholik działa zazwyczaj wybiórczo: pielęgnuje głównie  te kontakty, które pozwolą mu spożywać  bądź nawet dołączą do wspólnego picia.

Osoby uzależnione od alkoholu mają również tendencje do manipulowania ludźmi, którzy nie piją alkoholu. Zazwyczaj potrzebni są oni jedynie po to, by udostępnić trunek , pożyczyć pewną sumę pieniędzy, zapewnić alibi. Dla osoby uzależnionej od alkoholu ważni są przede wszystkim ci, którzy podtrzymują jego wiarę, że nie dzieje się z nim nic złego. 

Alkoholik (mając świadomość, że nie kontroluje swojego picia i nie pamięta, co robił wczoraj) zawzięcie manifestuje swą rzekomą wolność. Robi to w każdy możliwy sposób, najczęściej pijąc alkohol – udowadnia w ten sposób , że podjął taką decyzję i wykona swój zamiar, gdyż „jest panem samego siebie”, „nikt mu nie będzie dyktował” i „to on tu decyduje”.

Oczywiście osoby uzależnione w trakcie nadmiernego spożywania mają przebłyski świadomości, ale powodują one zwykle, że alkoholik znajduje sobie kolejne argumenty za tym, że pije dalej.

Dlaczego alkoholik wraca do picia?

Wyjaśnienie na powrót do picia alkoholu jest następujące: otóż jeżeli cenię sobie wolność, a nagle stwierdzam, że jestem w sytuacji zniewolenia, do której w dodatku sam doprowadziłem, to albo muszę uznać swoją nieudolność, demoralizację i porażkę, albo wyperswadować sobie, że wcale tej niezależności nie utraciłem. Właśnie w obronie dobrej, czy choćby znośnej opinii o sobie powstaje i rozrasta się mechanizm zaprzeczania.

Ten system przekonań zapewnia osobie uzależnionej pozorny spokój, podtrzymuje jej wewnętrzne przekonanie, że nie jest alkoholikiem. Co ciekawe, osoba ta z czasem sama zaczyna wierzyć we własne konfabulacje. Ten zbiór wymówek i usprawiedliwień – wielokrotnie powtarzany – nabiera dla niej cech prawdy obiektywnej, włącza się w jej wizję świata. Iluzja i kłamstwo tworzą swego rodzaju schron dla osoby uzależnionej, pozwalając wierzyć, że dany sposób myślenia, każde działanie, ze spożywaniem alkoholu włącznie, jest uzasadnione, logiczne, oczywiste w jej sytuacji.

Typy osobowości alkoholika

Przy okazji szwedzkich badań dotyczących alkoholizmu wśród ankietowanych mężczyzn
i kobiet zauważono dwa typy osobowości alkoholika:

  • pierwszy z nich cechuje nieśmiałość i wysoki poziom lęku,
  • drugi to typ pewny siebie, pełen energii, który po spożyciu alkoholu wykazuje tendencje do zachowań aspołecznych (nie jest to normą, ale agresywna postawa u osób nałogowo spożywających alkohol jest zjawiskiem dość powszechnym).

Ponieważ badane osoby pod wpływem alkoholu prezentowały typ osobowości swoich biologicznych, a nie przybranych rodziców wysnuto stąd wniosek, że to geny są motorem rozwoju tych dwóch, różnych typów osobowościowych.

Uzależnienie od alkoholu prowadzi do nieodwracalnych zmian w organizmie.

Alkoholizm przyczyny

Na alkoholizm wpływ ma niewątpliwie wiele czynników, ale ponad wszelką wątpliwość dowiedziono, iż stopień subiektywnej atrakcyjności alkoholu jest wprost proporcjonalny do trudności emocjonalnych danej osoby.

Uwarunkowań alkoholizmu szuka się także poza jednostką (pacjentem).

Wśród przyczyn alkoholizmu wymienia się aspekty:

  • psychologiczne,
  • genetyczne,
  • społeczno-ekonomiczne.

Brak pieniędzy odbiera poczucie człowieczeństwa. Skromna odzież oraz myśl, o niemożności  „włożenia czegoś do garnka” nie nastrajają optymistycznie. Popychają natomiast do źródła płochej, ale często jedynej nadziei, do alkoholu. Bieda nie od dziś uznawana jest za jedną z przyczyn alkoholizmu, jednakże od pewnego czasu problem ten nabiera szerszej perspektywy.

Inne czynniki wpływające na alkoholizm:

  • bezrobocie,
  • mierne widoki na przyszłość,
  • poczucie beznadziei.

To wszystko dotyka coraz większą część społeczeństwa. Problemy  nawarstwiają się i kumulują w kolejnych pokoleniach. W zetknięciu z powszechnością alkoholu owocuje to dużym  odsetkiem osób uzależnionych, często bardzo młodych.

Nie trzeba skrajnej nędzy, by w obecnych czasach wpaść w szpony nałogu. Postęp techniczny, tempo w jakim upływa czas, wszechobecna rywalizacja – wszystko to powoduje, że życie społeczne jest dziś pełne lęków i obaw. Alkohol staje się często próbą ucieczki od nich.

Warto również wspomnieć o zjawiskach socjokulturowych, jak choćby powszechne wzorce konsumpcji alkoholu. Od wieków funkcjonuje mnóstwo obyczajów, czy wręcz tradycji związanych z jego spożywaniem.

Znajdź psychologa przyjmującego na terenie Gdańska, Gdyni, Katowic bądź Krakowa 

Statystyki alkoholizmu

Zatrważające jest, że po alkohol sięgają już bardzo młodzi ludzie, często dzieci ze szkół gimnazjalnych i średnich. U młodzieży naśladownictwo stanowi ważny element prowadzący do alkoholizmu, ale jest to wzorowanie się innego rodzaju niż u dzieci.

Młodzi chłopcy, a coraz częściej i dziewczęta, naśladują nie tyle ludzi dorosłych, co  nieco starszych kolegów czy koleżanki. Obserwuje się coraz powszechniej niebezpieczne zjawisko powstawania grup młodzieżowych, w których zaczyna panować specyficzny tryb życia. Nieodłączną częścią tego stylu staje się alkohol, który szybko prowadzi do alkoholizmu.

Jeżeli chodzi o osoby dorosłe, to wydaje się, że w ciągu ostatnich lat zaszło wiele znaczących zmian w portrecie statystycznego alkoholika. To już nie 40-50 letni ludzie o niskim wykształceniu, statusie materialnym i społecznym. Dzisiejszy pacjent placówki odwykowej to często człowiek wykształcony i dobrze sytuowany.

Alkoholizm a odwyk

Specjalistycznego leczenia odwykowego wymaga coraz więcej kobiet i nastolatków. Rosnąca grupa wśród zgłaszających się na leczenie cierpi na  zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, czy stany lękowe.

W przeciwieństwie do dawnego pacjenta, niewykazującego chęci jakiejkolwiek współpracy, dziś osoby uzależnione proszą wręcz terapeutów o receptę na wyjście z nałogu i dalsze udane życie. Jeszcze kilkanaście lat temu pacjentów w Ośrodkach Terapii Uzależnień cechowała przede wszystkim dalece posunięta degradacja psychofizyczna. Dziś cechą wysuwającą się na plan pierwszy jest raczej zagubienie i deficyt zdolności interpersonalnych.

Alkoholizm objawy

W przypadku alkoholizmu już prekursor badań nad tym zjawiskiem, biostatyk E. M. Jellinek, podczas badań przeprowadzonych w 1952 roku wśród członków grup AA wykazał, iż mimo kulturowych i społecznych różnic między badanymi jednostkami istnieje schemat powstawania i narastania uzależnienia. Proces ten podzielił na cztery kolejne etapy uzależnienia od alkoholu:

  1. Pierwszy z nich to picie towarzyskie. Etap ten może trwać od kilku miesięcy do około dwu Charakteryzuje się „skłonnością” do napojów wyskokowych, noszącą znamiona socjologiczne. Osoba nadużywająca alkoholu próbuje w ten sposób uciec od rzeczywistości, złagodzić lęki.
  2. Drugi etap to tzw. faza ostrzegawcza. Jej początek sygnalizują: niespotykane dotąd zachowania i poczucie winy w ich wyniku, rozwój tolerancji alkoholowej, coraz częstsze
    luki w pamięci. Na tym etapie osoba uzależniona jest jeszcze w stanie ukryć
    przed otoczeniem swoje problemy alkoholowe. Zależnie od środowiska, jakie otacza alkoholika faza ta może trwać od 6 miesięcy do nawet 5 lat.
  3. W fazie trzeciej, krytycznej, następuje utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Już pierwszy kieliszek powoduje niekontrolowany popęd w kierunku sięgnięcia po kolejny. W tej fazie alkoholicy podejmują liczne próby okresowej abstynencji, zmiany modelu picia, okoliczności spożywania alkoholu, a nawet zmiany otoczenia. Nieudane próby kontroli nad piciem stanowią początek wchodzenia w alkoholizm. W fazie krytycznej następuje zwykle zerwanie więzi towarzyskich i rodzinnych. Codzienne picie staje się oczywistością, trwale zakorzenionym w świadomości nawykiem. Tak rozpoczyna się czwarte stadium uzależnienia – faza chroniczna.
  4. Na tym etapie tolerancja alkoholu gwałtownie spada. Alkoholik upija się natychmiast. Podkreślić należy, iż do zaspokojenia głodu alkoholowego służyć mu może wszystko, pod warunkiem, że zawiera ETOH – alkohol etylowy. Pojawiają się coraz głębsze zmiany w organizmie alkoholika. Lęki, drżenia i tym podobne przypadłości powodują, że nawet będąc trzeźwym alkoholik nie jest w stanie wykonywać prostych czynności. Systemy racjonalizacji przestają spełniać swoje funkcje. Alkoholik staje w obliczu trudnej decyzji. Czasami podejmuje terapię.

Skutki alkoholizmu

Uzależnienie od alkoholu ma opłakane skutki:

  • psychiczne i fizyczne schorzenia u pijących i ich otoczenia,
  • demoralizacja dzieci i młodzieży skutkująca poważnymi problemami wychowawczymi, a także nieposzanowanie zasad prawa, skutkujące wzrostem liczby przestępstw i wykroczeń,
  • zjawiska typu narkomania, próby samobójcze czy samobójstwa,
  • powszechne i postępujące zjawisko rozpadu życia rodzinnego, zakłócenia w kontaktach w obrębie środowisk sąsiedzkich i zawodowych.

Sztandarowymi przykładami chorób związanych z piciem są:

Równie często spotykane są problemy związane z układem krążenia, takie jak powiększenie i niewydolność serca (stłuszczenie mięśnia sercowego), czy też z układem oddechowym (obniżona odporność na zakażenia wirusowe) np. zapalenie płuc.

Alkohol, a szczególnie wódka, działa przede wszystkim na silnie unaczynione organy wewnętrzne, do których przedostaje się wraz z krwią. Najwięcej szkód czyni on jednak w obrębie układu nerwowego.

Alkoholizm powoduje zazwyczaj konflikty w rodzinie. Przez nadmierne picie nawet jednego członka rodziny ucierpieć mogą szczególnie dzieci. Stałe odsuwanie najbliższych prowadzić może do rozwiązania małżeństwa a także utraty praw do dziecka.

Jeżeli chodzi o ekonomiczne następstwa alkoholizmu (zarówno dzieci jak i dorosłych), są to m.in.

  • koszty utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego (liczne bójki oraz rozboje),
  • wypadki powodowane przez uzależnionych i nietrzeźwych (szczególnie drogowe),
  • wyłączenie osób pijących z uczestniczenia w życiu zawodowym (utrata stanowiska).

Alkoholizm stanowi ogromny problem społeczny.

Alkoholizm w ciąży

Alkohol szkodzi nie tylko osobie, która go spożywa. Wywołuje daleko idące konsekwencje także dla jej dzieci. Już od chwili poczęcia dziecka alkoholizm znaczy swój ślad w rozwoju jego organizmu.

Istnieje jednostka chorobowa o nazwie Alkoholowy Zespół Płodowy (Fetal Alcohol Syndrome - FAS), która wyraża się poprzez:

  • zaburzenia rozwoju,
  • zaburzenia funkcji mózgu,
  • opóźnienie umysłowe,
  • zaburzenia psychologiczne.

Poza fizycznymi następstwami nie sposób nie wspomnieć o psychicznych czy moralnych deformacjach u potomstwa wskutek alkoholizmu. Często zaniedbuje ono naukę, czy nawet wkracza na drogę przestępstwa. Bywa, że staje się uzależnione od narkotyków czy bierze przykład z rodzica i sięga po alkohol, zaczynając od piwa a kończąc na napojach wysokoprocentowych.

Leczenie alkoholizmu

Leczenie alkoholizmu jest procesem długotrwałym i w pełni możliwym do zrealizowania jedynie przy współpracy chorego.

Pierwszą fazę leczenia stanowi detoksykacja, inaczej odtrucie, uwolnienie organizmu od toksyn alkoholowych. Jest to zarazem faza sprawdzająca siłę postanowień trzeźwiejącego alkoholika. Wiele osób już na tym etapie kończy terapię, nie chcąc do niej wracać.

Po odtruciu konieczne jest wsparcie psychoterapeuty. Psychoterapia alkoholików spełnia funkcje podtrzymujące i rekonstruujące.

Terapia społeczna jest zasadniczą terapią ułatwiającą „przywrócenie” alkoholika społeczeństwu. Niekiedy chorego poddawanego psychoterapii wspiera się jeszcze dodatkowo lekami ułatwiającymi odrzucenie alkoholu, hamującymi psychiczne lub somatyczne powikłania (benzdwuazepaminy, neuroleptyki).

Źródła:

  1. Alkoholizm wśród dzieci i młodzieży [w:] Problemy Alkoholizmu 1/2006, Nr 1(524) Warszawa 2006, s. II.
  2. Kilka myśli o uzależnieniu i niezależności,[w:] Świat problemów Nr 12(155), Warszawa 2005 s.4
  3. Gwiazda A., Alkoholizm odsłania tajemnice... [w:] Problemy alkoholizmu 1/2005, Warszawa, Nr 1(519), s. 22
  4. Problemy Alkoholizmu Nr 1(524), Warszawa 2006, s.11.
  5. Turowski S., Mówić o szkodliwości alkoholizmu to za mało [w:] Problemy Alkoholizmu 1/2006 Nr 2 (525), s. IX.
  6. Moczuk E., Fazy uzależnienia od alkoholu – wybrane zagadnienia [w:] Problemy Alkoholizmu Nr 2-3(491-492), Luty-Marzec 1997, Warszawa, s.23.
  7. Jakima S., Farmakoterapia alkoholowego zespołu abstynencyjnego [w:] Problemy Alkoholizmu Nr 3(510), 2000, s. 15-16,

 

Dowiedz się więcej:

Badanie GGTP

Niebezpieczne połączenia, czyli leki kontra alkohol

Marskość wątroby - przyczyny, objawy i leczenie

Poziom amylazy - badanie wskazane przy nadużywaniu alkoholu

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 12.04.2018
Data ostatniej aktualizacji 28.06.2022