W diagnostyce aktywnej infekcji COVID-19 wykorzystywane są testy PCR i antygenowe. Testy w kierunku przeciwciał anty-SARS-CoV-2 są wykonywane w celu oceny stanu uodpornienia. Do niedawna przeprowadzenie tych testów było związane z pobraniem krwi przez pielęgniarkę i zbadaniem próbki krwi w laboratorium (badania serologiczne). Ostatnio jednak supermarkety zaczęły wprowadzać do sprzedaży tzw. testy kasetkowe, które umożliwiają zrobienie testu samodzielnie przez pacjenta w warunkach domowych.
W ocenie przeciwciał anty-SARS-CoV-2 rekomendowane jest stosowanie testów serologicznych – wykonywanych z próbki krwi żylnej pobranej przez pielęgniarkę. Są one wykorzystywane do sprawdzenia, czy dana osoba przebyła infekcję COVID-19, w diagnostyce powikłań COVID-19, również w badaniach epidemiologicznych oceniających stan uodpornienia danej populacji.
Testy kasetkowe nie są rekomendowane ze względu na niską czułość i swoistość.
Spis treści:
- Jak interpretować wyniki testu na przeciwciała?
- Przeciwciała IgG interpretacja wyników
- Przeciwciała IgM interpretacja wyników
- Wynik IgG i IgM
- Wynik ujemny testu w kierunku przeciwciał
- Testy kasetkowe
Jak interpretować wyniki testu na przeciwciała?
Wynik dodatni testu w kierunku przeciwciał wskazuje na przebycie zakażenia SARS-CoV-2. Dokładna interpretacja wyniku zależy jednak od rodzaju testu i wymaga konsultacji z lekarzem.
Na rynku dostępne są głównie testy oceniające przeciwciała w klasach IgG, IgM lub w obu tych klasach łącznie (IgG + IgM).
Testy serologiczne na koronawirusa
Test wykrywający przeciwciała IgM
Cena: 120 zł
Koronawirus SARS-CoV-2
Test wykrywający przeciwciała IgG
Cena: 120 zł
Koronawirus SARS-CoV-2
Test wykrywający
przeciwciała IgG+IgM
Cena: 220 zł
Podsumowanie interpretacji testów w kierunku przeciwciał anty-SARS-CoV-2 (serologicznych) dostępnych w Medicover:
Testy dostępne w Medicover | INTERPRETACJA WYNIKÓW | |
Wynik dodatni | Wynik ujemny | |
PO PRZEBYCIU COVID-19 | ||
P-ciała p/wirusowi SARS-CoV-2 IgM półilościowo (skierowane przeciwko białku S koronawirusa) | Wskazuje na wczesny lub aktywny etap infekcji SARS-CoV-2 | Brak kontaktu z wirusem lub okno serologiczne*, lub niewytwarzanie przeciwciał przez organizm |
P-ciała p/wirusowi SARS-CoV-2 IgG półilościowo (skierowane przeciwko białku N koronawirusa) | Wskazuje, że do zakażenia SARS-CoV-2 doszło w przeszłości, przynajmniej kilka tygodni temu | Brak kontaktu z wirusem lub okno serologiczne*, lub niewytwarzanie przeciwciał przez organizm |
P-ciała p/wirusowi SARS-CoV-2 IgG i IgM półilościowo (IgM skierowane przeciwko białku S, IgG skierowane przeciwko białku N koronawirusa) | Wskazuje na przebytą infekcję lub trwające zakażenie | Brak kontaktu z wirusem lub okno serologiczne*, lub niewytwarzanie przeciwciał przez organizm |
PO SZCZEPIENIU PRZECIWKO COVID-19 | ||
P-ciała p/wirusowi SARS-CoV-2 IgG ilościowo (ocena poszczepiennej odpowiedzi immunologicznej) (skierowane przeciwko RBD białka S koronawirusa) | Określa poziom ochronnych przeciwciał IgG przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 wytworzonych w wyniku szczepienia | Nie zostały wytworzone ochronne przeciwciała IgG przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 w wyniku szczepienia** |
*okres potrzebny do wytworzenia przez zakażony organizm przeciwciał skierowanych przeciwko danemu patogenowi – w tym wczesnym okresie infekcji przeciwciała nie są jeszcze wykrywalne.
** możliwe jest wytworzenie odpowiedzi komórkowej, rutynowo niebadanej.
Przeciwciała IgG interpretacja wyników
Wynik dodatni testu w kierunku przeciwciał IgG (wykonywanego po prawdopodobnym przebyciu COVID-19) wskazuje, że do zakażenia doszło wcześniej niż kilka tygodni temu. Jest to klasa przeciwciał, która dłużej utrzymuje się w organizmie niż IgM.
Wciąż nie określono, jak długo utrzymują się przeciwciała po przebytym zakażeniu oraz czy ochrona związana z przeciwciałami anty-SARS-CoV-2 jest trwała.
Testy w kierunku przeciwciał nie są używane do wykrywania wczesnego zakażenia SARS-CoV-2. Do tego służą testy PCR i antygenowe.
Przeciwciała IgM interpretacja wyników
Przeciwciała IgM powstają jako pierwsze, dlatego wynik dodatni testu w kierunku tej klasy przeciwciał może wskazywać na jeszcze trwającą infekcję.
Wynik IgG i IgM
Wynik dodatni testu wykonanego w kierunku przeciwciał obu klas – IgG i IgM, może wskazywać zarówna na przebyte zakażenie, jak i trwającą infekcję.
Wynik ujemny testu w kierunku przeciwciał
Brak kontaktu z wirusem lub okno serologiczne (czyli okres potrzebny do wytworzenia przez zakażony organizm przeciwciał skierowanych przeciwko danemu patogenowi – w tym wczesnym okresie infekcji przeciwciała nie są jeszcze wykrywalne) lub niewytwarzanie przeciwciał przez organizm.
Ujemny wynik może wskazywać na brak przebytego zakażenia wirusem SARS-CoV-2. W przypadku niedawnego zakażenia organizm mógł nie zacząć jeszcze wytwarzać przeciwciał.
Testy kasetkowe
Warto zwrócić uwagę również na rodzaj testu, jakie oferuje dane laboratorium/producent, a ostatnio również niektóre supermarkety. Szybkie testy immunoserologiczne, tzw. kasetkowe – które pozwalają na uzyskanie wyniku w bardzo krótkim czasie, nie są rekomendowane przez m.in. Polskie Towarzystwo Lekarzy Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych zarówno w diagnostyce aktywnej choroby COVID-19, jak i do oceny stanu uodpornienia.
Równie ważne jest to, że wykonanie takiego szybkiego testu wykrywającego przeciwciała nie zmienia postępowania klinicznego. Niektóre z testów kasetkowych dostępnych na rynku mają adnotację, że są przeznaczone do stosowania tylko przez personel medyczny (ang. for professional use only) – ich pierwotnym założeniem było wsparcie personelu medycznego, nie były natomiast opracowane z myślą o użytku domowym. Wykonanie testu samodzielnie w domu wiąże się z ryzykiem błędu w interpretacji wyniku, której musi dokonać również samodzielnie osoba kupująca test, zwykle z mniejszą wiedza medyczną niż w przypadku personelu medycznego.
Wykonanie testu samodzielnie w domu wiąże się z ryzykiem błędu w interpretacji wyniku, której musi dokonać również samodzielnie osoba kupująca test, zwykle z mniejszą wiedza medyczną niż w przypadku personelu medycznego.
W momencie zarówno wyboru testu, jak i interpretacji wyniku warto skonsultować się z personelem medycznym, zwłaszcza jeśli od wykonywanego testu zależy wybór leczenia, lub gdy jest on potrzebny ze względów administracyjnych (np. testy antygenowe czy PCR).
Szybkie testy kasetkowe przeciwciał cechują się niską czułością (zdolnością do prawidłowego wykrywania osób zakażonych, określaną na podstawie odsetka wyników prawdziwie dodatnich) i swoistością (ocenianą na podstawie wyników prawdziwie ujemnych).
Autor: mgr Agata Stróżyk, Specjalista ds. Informacji Medycznej, Dietetyk kliniczny, sportowy i pediatryczny
Referencje:
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B01.XV.D.2.2. (dostęp: 01.04.2021 r.)
- Zalecenia diagnostyki i terapii zakażeń SARS-CoV-2 Polskie Towarzystwo Lekarzy Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych z dnia 13 października 2020 roku. Medycyna Praktyczna 2020; 11: 51-58.
- Rastawicki W., Rokosz-Chudziak N. Charakterystyka oraz ocena przydatności serologicznych testów w diagnostyce zakażeń wywoływanych przez koronawirus SARS-CoV-2 na podstawie dostępnych danych producentów i przeglądu piśmiennictwa. Przegl Epidemiol 2020;74(1): 113-132.
- https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,86193,juz-po-szczepionce-jak-sprawdzic-czy-uzyskalismy-odpornosc.html (dostęp: 02.04.2021 r.)