Zmęczenie a koronawirus

Ozdrowieńcy, w tym wielu, którzy nie byli na tyle chorzy, aby trafić do szpitala, przez miesiące po przebyciu ostrej infekcji cierpią z powodu zmęczenia i innych objawów.

Spis treści:

1. COVID-19 zespół chronicznego zmęczenia 
2. Sarkopenia a COVID-19
3. COVID-19 a "mgła mózgowa"
4. Zaburzenia snu po COVID-19 
5. Powrót do zdrowia po COVID wskazówki

COVID-19 zespół chronicznego zmęczenia

COVID-19 nawet przy łagodnym przebiegu może nas unieruchomić w łóżku przez tydzień lub dwa. Niestety wiele osób po wyzdrowieniu wciąż może odczuwać zmęczenie. Objawy te nazywane są zespołem (syndromem) chronicznego zmęczenia (ang. Chronic Fatique Syndrome – CFS) i były zgłaszane przez osoby cierpiące na wiele chorób wirusowych, w tym grypę, SARS, a obecnie COVID-19.

Światowa Organizacja Zdrowia zaklasyfikowała zespół chronicznego zmęczenia do grupy „chorób układu nerwowego”. Jest on zdefiniowany jako złożony stan chorobowy, charakteryzujący się długotrwałym zmęczeniem i innymi objawami. Objawy te ograniczają zdolność osoby do wykonywania zwykłych, codziennych czynności.

Pomimo słowa „zmęczenie” objawy mogą być szersze i bardziej osłabiające niż zwykłe zmęczenie. Mogą obejmować m.in. ból głowy i zawroty głowy, zaburzenia snu, depresję. Mogą również wystąpić poważniejsze objawy neurologiczne. Wielu pacjentów z COVID-19 zgłasza przedłużającą się utratę węchu i smaku.

Typowy czas powrotu do zdrowia po przebyciu COVID-19 wynosi dwa tygodnie dla pacjentów z łagodnym przebiegiem COVID-19 i do ośmiu tygodni dla osób z ciężkim przebiegiem infekcji, ale są osoby, u których objawy trwają dłużej.

Według WHO u tych osób objawy mogą obejmować nie tylko skrajne zmęczenie, lecz także m.in. uporczywy kaszel lub nietolerancję wysiłku, a powrót organizmu do zdrowia może zająć dużo czasu.

Uważa się, że najważniejsze jest zapobieganie pogorszeniu się stanu zdrowia pacjentów, nie można ich także zachęcać do zbyt intensywnych ćwiczeń, bo to może pogorszyć ich samopoczucie.

Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że osoby z ciężkim zapaleniem płuc z powodu COVID-19 mogą potrzebować nawet 6 miesięcy lub dłużej, aby pozbyć się problemów z oddychaniem, i jest to częściowo związane ze zmniejszoną mobilnością.

Sarkopenia a COVID-19

Osoby, zwłaszcza starsze, które były zmuszone do odbycia kwarantanny z powodu pandemii COVID-19, prawdopodobnie zmniejszyły aktywność fizyczną i rozwinęły lub pogłębiły sarkopenię.

Co to jest sarkopenia? 

Sarkopenia to postępująca i uogólniona choroba mięśni szkieletowych, która prowadzi
do zwiększonego ryzyka upadków, złamań, gorszej sprawności fizycznej i zwiększonego ryzyka zgonu. Jej cechami charakterystycznymi są spadek siły mięśniowej (główne kryterium) i sprawności fizycznej związane głównie z wiekiem, ale mogą być również powikłaniem pewnych chorób.

U osób chorych na COVID-19 wyraźny wzrost cytokin prozapalnych prowadzi do przyspieszenia rozpadu (katabolizmu) mięśni i kacheksji (wyniszczenia organizmu związanego z chorobą). Utratę masy mięśniowej może dodatkowo pogorszyć unieruchomienie w trakcie hospitalizacji, które jest jeszcze większe, jeśli osoby wymagały sztucznej wentylacji.

Przebywanie w łóżku przez 4-6 tygodni prowadzi do zwiększonej utraty masy mięśniowej i siły mięśniowej (od 40 do nawet 60 proc.). Ten proces może być szczególnie nasilony u osób starszych, które już zmagają się z obniżoną siłą mięśniowa (sarkopenią).

COVID-19 a "mgła mózgowa"

Oprócz utraty mięśni w przypadku „długiego Covidu”, może dojść do upośledzenia funkcji poznawczych. Oprócz możliwości zwiększenia liczby mikrozakrzepów w mózgu, zidentyfikowano zmiany mikrostrukturalne w hipokampie i wielu innych obszarach mózgu.

Zmiany te były skorelowane z pogorszeniem funkcji poznawczych. Osoby z zaburzeniami poznawczymi mają tendencję do opisywania „mgły mózgowej” (ang. "brain fog"). Zmęczenie, choć powszechne, ma tendencję do fluktuacji w czasie (okresy "zaostrzeń i remisji").

Dowiedz się wiecej na temat "mgły mózgowej".

Zaburzenia snu po COVID-19 

Pojawienie się zaburzeń snu w odpowiedzi na stresujące wydarzenia zostało udokumentowane już wcześniej. U wielu osób pandemia wywołała znaczny stres, niepokój i obawy o zdrowie, izolację społeczną, lęk przed utratą zatrudnienia, obawy finansowe, a także wyzwanie związane z godzeniem obowiązków zawodowych i rodzinnych. Takie stresujące wydarzenie może również powodować zaburzenia snu i rytmów okołodobowych.

W raporcie National Institute of Health zwrócono uwagę na badanie przeprowadzone na wczesnym etapie pandemii, które ujawniło bardzo wysokie wskaźniki klinicznie istotnej bezsenności związanej ze stresem, lękiem i depresją. Eksperci informują o bardzo wielu danych na temat tzw. koronasomnii (czyli bezsenności związanej z COVID-19).

Niektóre osoby, które przeżyły COVID-19 obawiają się zasnąć, ponieważ mają wrażenie, że przestaną oddychać podczas snu.

Ankieta przeprowadzona wśród 3800 ozdrowieńców w 56 krajach wykazała, że 85 proc. z nich zgłaszało zaburzenia funkcji poznawczych, 81 proc. drętwienie i inne odczucia neurologiczne, prawie połowa miała problemy z wysławianiem się, a prawie trzy czwarte miało pewne trudności w pracy.

Jeśli zauważysz niepokojące zmiany w sposobie myślenia lub nastroju, skontaktuj się z lekarzem w ramach teleporady. Zwróć uwagę na każdy niepokojący objaw, kiedy i jak często się on zdarza.

Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że intensywność objawów się zmienia ‒ mogą ustąpić na kilka dni, a następnie znowu "dać o sobie znać". 

Powrót do zdrowia po COVID wskazówki

Kluczem do powrotu do zdrowia jest program ćwiczeń dostosowany do możliwości pacjenta. U pacjentów hospitalizowanych programy te należy rozpoczynać w szpitalu i kontynuować po powrocie do domu. Istotne jest również, aby na Oddziale Intensywnej Terapii pacjenci otrzymywali stosowną rehabilitację. Obejmuje one ćwiczenia oddechowe, bierne ruchy stawów (wykonywane przez fizjoterapeutę), rozciąganie, elektryczną stymulację mięśni, pionizację przy łóżku i naukę chodzenia, jeśli to możliwe.

Po wypisaniu ze szpitala zestaw ćwiczeń powinien obejmować ćwiczenia oddechowe, oporowe, aerobowe i równoważne, a także skupiać się na zapewnieniu odpowiedniego wykonywania codziennych czynności – i być indywidualnie dobrany do stanu zdrowia pacjenta i jego dolegliwości. Ze względu na zmęczenie może być konieczne rozłożenie ćwiczeń w ciągu dnia i stopniowe zwiększanie ich objętości i intensywności.

Autor: Beata Tarnowska, Specjalista ds. Informacji Medycznej Medicover

Źródła:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7274952/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7533666/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6322506/

Koronawirus szybkie linki

Testy na koronawirusa | Test PCR na koronawirusa | Test na koronawirusa Łódź | Test antygenowy na koronawirusa | Test serologiczny na koronawirusa